تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 291 |
تعداد مقالات | 2,189 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,699,014 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,302,258 |
بازشناسی مؤلفههای شاگردپروری در عرفان اسلامی با تأکید بر منش معلمی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجمالدین کبری | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
مقاله 1، دوره 16، شماره 35، فروردین 1400، صفحه 7-33 اصل مقاله (1.25 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2020.6482.2241 | ||
نویسندگان | ||
عاطفه نادری1؛ محمدحسین حیدری* 2؛ سید علی اصغر میرباقری فرد3 | ||
1کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان | ||
2دانشیار گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول) | ||
3استاد گروه ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
«عرفان اسلامی» یکی از منابع غنی در فرهنگ اسلامی−ایرانی است که با رجوع به آن، میتوان دلالتهای ارزشمندی برای تعلیم و تربیت اسلامی، بازشناسی نمود. یکی از این دلالتها، «شاگردپروری» است. بسیاری از عرفای مسلمان، ضمن اهتمام به سیر و سلوک عرفانی، به پرورش شاگرد نیز التفات ویژهای داشتهاند. در این راستا، پژوهش حاضر به مطالعه احوال، اقوال و منش شاگردپروری سه عارف مشهور یعنی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجمالدین کبری پرداخته و با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون، بیست و چهار مؤلفۀ شاگردپروری را بازشناسی نموده است. در گام بعدی، مؤلفههای اولیه (خرده مضمونها) در قالب دو مضمون سازماندهنده (منش فردی و منش میانفردی) دستهبندی شدند و در نهایت همۀ آنها در ذیل مضمون فراگیر «منش شاگردپروری» قرار گرفتند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که از میان مضمونهای استنتاج شده، شش مضمون «عبودیت و بندگی خداوند، حسن خلق، تخصص و تبحر علمی، کلام نافذ و تأثیرگذار، مجاهدت در کسب علم و حفظ حرمت و شخصیت شاگردان» از بیشترین فراوانی برخوردار بوده و از مهمترین ویژگیهای معلم شاگردپرور محسوب میشوند. تدوین شبکه مضامین، چارچوب مفهومی از رابطه مضمونهای شاگردپروری و الگوی «معلم شاگردپرور» از دیگر یافتههای این پژوهش به شمار میآید. | ||
کلیدواژهها | ||
شاگردپروری؛ منش معلمی؛ عرفان اسلامی؛ جنید بغدادی؛ بایزید بسطامی؛ نجمالدین کبری | ||
مراجع | ||
1. اسفندیار، محمدرضا (1384)، آشنایان ره عشق: مجموعه مقالاتی در معرفی شانزده عارف بزرگ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. 2. جامی، عبدالرحمن بن احمد (1370)، نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات. 3. حمویه، غیاثالدین (1389)، مرادالمریدین، مقدمه، تصحیح و تعلیقات علیاصغر میرباقریفرد و زهره نجفی؛ زیر نظر مهدی محقق و علیاصغر میرباقریفرد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران−دانشگاه مک گیل. 4. حیدری عبدی، احمد (1374)، «نظام تربیت در ژاپن و مقایسۀ آن با نظام تربیت در ایران»، مجله تعلیموتربیت، شماره 43، ص49−86. 5. خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی (بیتا)، تاریخ بغداد، ج7، بیروت: دارالکتب العلمیه. 6. خلیلی، نیک محمد (1395)، نقش ارتباط مؤثر استاد و طلبه بر پیشرفت تحصیلی طلاب جامعه المصطفی العالمیهs، پایاننامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم اسلامی. 7. دهباشی، مهدی و سیدعلیاصغر میرباقریفرد (1388)، تاریخ تصوف (1)، تهران: سمت. 8. رادمهر، فریدالدین (1378)، جنید بغدادی (تاج العارفین): شرحی بر زندگی، افکار و آثار جنید بغدادی، تهران: روزنه. 9. رضایی، مهدی (1387)، مکتب جنیدیه؛ ریشهها و اندیشهها، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. 10. رمضانی، فاطمه؛ محمدحسین حیدری و رضاعلی نوروزی (1396)، «معلم الهامبخش کیست؟ کنکاشی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر»، پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 37(25)، ص57−77. 11. زرینکوب، عبدالحسین (1362)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر. 12. زرینکوب، عبدالحسین (1367)، جستجو در تصوف ایران، تهران: چاپخانۀ سپهر. 13. زینالی خامنه، کاوه (1390)، اصول و روشهای تربیت عرفانی در اندیشههای امام خمینیe، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی. 14. سبحانینژاد، مهدی و رحیمه رسولی (1388)، «تبیین جایگاه و ضرورت شاگردپروری و مؤلفههای آن بهمنظور اثربخشسازی نظام آموزش و پژوهش دانشگاهی»، مطالعات معرفتی در دانشگاه، 44، ص80−112. 15. سهلگی، محمد بن علی (1384)، النور (دفتر روشنایی: از میراث عرفانی بایزید بسطامی)، ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن. 16. شمشیری، بابک (1385)، تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان، تهران: طهوری. 17. شهید ثانی (1359)، منیه المرید فی آداب المفید و المستفید، آداب تعلیموتربیت در اسلام، ترجمۀ محمدباقر حجتی، بیجا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 18. صدرا، محمدباقر (1371)، مردان خدا (تحریری دیگر از تذکره الاولیاء)، بیجا: سلسله نشریات ما. 19. صدیق، عیسی (1354)، تاریخ فرهنگ ایران (از آغاز تا زمان حاضر)، تهران: چاپخانۀ زیبا. 20. عابدی جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخزاده (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، 10، ص151−198. 21. عطار نیشابوری، محمد بن ابراهیم (1386)، تذکره الاولیا، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس از محمد استعلامی، تهران: زوار. 22. غفاری هشجین، زاهد؛ کشاورزی شکری، عباس و میرزا محمدی، محمدحسن و آمرورامینی، نرگس (1391) «مؤلفههای اخلاق علمی و شاگردپروری در سیره علمی−آموزشی امام خمینیe»، تربیت اسلامی، شماره 15، ص65−88. 23. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1372)، المحجه البیضا فی تهذیب الاحیاء (راه روشن)، ترجمۀ محمدصادق عارف، ج6 و 5، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. 24. کبری، شیخ نجمالدین (1368)، فوائح الجمال و فواتح الجلال، ترجمۀ محمدباقر ساعدی خراسانی، به اهتمام حسین حیدرخانی مشتاقعلی، تهران: مروی. 25. ماستری فراهانی، محمدمهدی (1392)، بررسی آموزههای آداب استادی و ادب شاگردی در آثار شاخص ادب فارسی تا قرن هشتم، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی. 26. محسنی، منوچهر (1346)، تحقیق در احوال و آثار شیخ نجمالدین کبری اُویسی، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران. 27. محمدی، کاظم (1392)، نجمالدین کبری، پیر ولی تراش، کرج: انتشارات نجم کبری. 28. ملکی، حسن (1389)، تعلیموتربیت اسلامی با رویکرد کلاننگر، تهران: عابد. 29. میرباقریفرد، سیدعلیاصغر (1391)، «عرفان عملی و نظری یا سنت اول و دوم عرفانی؟ (تأملی در مبانی تصوف و عرفان اسلامی)»، پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا)، 2(6)، ص65−88. 30. میرزایی، خلیل (1395)، کیفیپژوهی: پژوهش، پژوهشگری و پژوهشنامهنویسی، ج2، تهران: فوژان. 31. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1380)، کشفالمحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: انتشارات طهوری. 32. raina, R., (1999), “What make a teacher good?”, Education week, 34, pp.18−19. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,560 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,089 |