پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,334
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,329
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. (1398). نقش و جایگاه هنر تذهیب قرآنی در تربیت دینی کودکان و نوجوانان. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14(29), 31-55. doi: 10.30471/edu.2019.1564
آرزو پایدارفرد; فاطمه شفیعی. "نقش و جایگاه هنر تذهیب قرآنی در تربیت دینی کودکان و نوجوانان". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14, 29, 1398, 31-55. doi: 10.30471/edu.2019.1564
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. (1398). 'نقش و جایگاه هنر تذهیب قرآنی در تربیت دینی کودکان و نوجوانان', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14(29), pp. 31-55. doi: 10.30471/edu.2019.1564
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. نقش و جایگاه هنر تذهیب قرآنی در تربیت دینی کودکان و نوجوانان. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1398; 14(29): 31-55. doi: 10.30471/edu.2019.1564

نقش و جایگاه هنر تذهیب قرآنی در تربیت دینی کودکان و نوجوانان

فصلنامه علمی تربیت اسلامی
مقاله 3، دوره 14، شماره 29، مهر 1398، صفحه 31-55    اصل مقاله (589.29 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2019.1564
نویسندگان
آرزو پایدارفرد* 1؛ فاطمه شفیعی2
1عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند
2کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
مسئله مهم برای نگارندگان این مقاله آن است که روزبه‌روز تصویرسازی‌های کتاب‌های کودک از جهت فرم‌ها، رنگ‌ها و پردازش‌های شخصیت‌های داستانی گیراتر می‌شود؛ ولی به‌ندرت از قابلیت منحصر به ‌فرد نقوش و تزئینات قرآنی برای آزاد کردن و فعال کردن تخیل خلاّق کودکان - که اندام و ابزار وصول به عالم مثال (خیال) به‌عنوان منبع صور مثالی و تماثیل هنری در اسلام به شمار می‌رود - استفاده می‌شود.
زیبایی‌شناسی اسلامی، که در نقوش تذهیب‌های قرآنی به‌‌ویژه در دوره تیموریه و صفویه مشهود است، شامل نقوش هندسی، ختایی‌ها و اسلیمی‌ها، نور، رنگ، مواد و تکنیک عالی اجرا و حسن ترکیب چون تعادل، هماهنگی، تکرار مداوم و حرکت پیوسته نقوش و رنگ‌هاست. ذهن کنجکاو کودک جویای حقیقت و دوستدار کشف است. فضای تذهیب‌های قرآنی به سبب تغییرات مناسب و بکر بودن عناصر تذهیبی و بی‌شباهتی به دنیای واقعی، قدرت کشف را در کودک و نوجوان بیشتر می‌کند و به او مجال تفکر می‌دهد. این مقاله در صدد است با روش پژوهش تطبیقی−تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با استفاده از پرسشنامه اثبات کند که تصویرسازی نسخه‌های قرآنی با تزئیناتی جذاب و تفکربرانگیز ویژه مخاطبان کودک با توجه به الگوهای شاخص قرآن‌آرایی به‌ویژه الگوهای متعلق به دوره صفویه امکان‌پذیر بوده و خاصیت انتزاعی این نقوش و نمادین بودن رنگ‌ها، به آنها توانایی فعال کردن قوه خیال را می‌بخشد.
کلیدواژه‌ها
تذهیب قرآنی؛ کودکان و نوجوانان؛ تربیت دینی؛ مفاهیم نمادین؛ تصویرسازی؛ ختایی؛ اسلیمی؛ خلاقیت؛ تخیل
مراجع
  1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1388ش−1430‌ق)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، چ8، تهران: حکمت.
  2. اردلان، نادر و لاله بختیار (1390)، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه وندا جلیلی، با مقدمه چاپ دوم، چاپ اول، تهران: علم معمار رویال.
  3. ایرایی، مهرک (1380)، «حکمت معنوی در هنر تذهیب»، مجله گلستان قرآن، ش‌102، ص21−26.
  4. بلخاری قهی، حسن (1388)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، دفتر اول و دوم: وحدت وجود و وحدت شهود، کیمیای خیال، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر.
  5. بورکهارت، تیتوس (1365)، هنراسلامی، زبان و بیان، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران: سروش.
  6. بهشتی، احمد (1387)، تربیت کودک در جهان امروز، چ5، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  7. بهجت‌پور، عبدالکریم (1387)، همگام با وحی: نخستین تفسیر جامع شیعی به ترتیب نزول سوره‌های قرآن براساس روایات ابن‌عباس، قم: بسط‌النبی.
  8. پایدارفرد، آرزو و فاطمه شفیعی (1395)، هنر قرآنی (دفتر اول): زیبایی‌شناسی تذهیب‌های قرآنی دوره صفویه تحلیل و کاربرد آن برای تصویرسازی کتاب‌های قرآنی کودکان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1384)، فطرت در قرآن، محقق حجت‌الاسلام محمدرضا مصطفی‌پور، چ3، قم: اسراء.
  10. چیتیک، ویلیام (1385)، عوالم خیال، ترجمه نجیب‌الله شفق، چ1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
  11. حکیمی، محمود و مهدی کاموس (1382)، مبانی ادبیات کودک و نوجوانان، چ1، ج2، تهران: آرون.
  12. خزایی، محمد (1387)، «شمسه؛ نقش حضرت محمدn در هنر اسلامی ایران»، کتاب ماه هنر ایران، شهریور (120)، ص56−62.
  13. راغب، عبدالسلام احمد (1387)، کارکرد تصویری هنری در قرآن کریم، ترجمه سیدحسین سیدی، چ1، تهران: سخن.
  14. ریخته‌گران، محمدرضا (1389)، هنر، زیبایی، تفکر (تأملی در مبانی نظری هنر)، تهران: ساقی.
  15. سلیمانی، محمد (1385)، «نقش قرآن در تربیت انسان»، پاسدار اسلام، ش299، ص42−44.
  16. سهروردی، یحیی بن حبش (1379)، هیاکل النور، به تصحیح محمد کریمی زنجانی اصل، چ1، تهران: نقطه.
  17. ـــــــــــــــــ (1375)، مجموعه مصنفات، مجلد 2 و 3، چ2، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  18. سیدقطب (1359)، تصویر فنی: نمایش هنری در قرآن، ترجمه محمدعلی عابدی، تهران: انقلاب.
  19. شاد قزوینی، پریسا (1387)، «ویژگی‌های تصویری در کتاب‌های قرآنی کودکان»، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش‌54−55، ص‌290−319.
  20. شفیعی، فاطمه (1389)، تحلیل جایگاه خیال در زیبایی‌شناسی سهروردی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی رضا اکبریان و مشاوره حسن بلخاری قهی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  21. شفیعی، فاطمه و حسن بلخاری قهی (بهار و تابستان 1390)، «تخیل هنری در حکمت اشراقی سهروردی»، متافیزیک (مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، س47، دوره جدید، س3، ش9 و 10، ص33−46.
  22. شوآن، فریتیوف (1381)، گوهر و صدف عرفان اسلامی، ترجمه مینو حجت، چ1، تهران: پژوهش.
  23. علامه مجلسی (1404ق)، بحارالأنوار، ج1، لبنان: مؤسسه الوفاء.
  24. علوی مقدّم، مهیار و شهرام سوسن‌پور (تابستان 1389)، «کارکرد روانشناسی نظریه رنگ ماکس لوشر در نقد و تحلیل شعر فروغ فرخزاد»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، دوره جدید، ش2، پیاپی 6، ص‌83−94.
  25. فروردین، عزیزه (1387)، زیبایی‌شناسی هنری در داستان‌های قرآنی، چ2، قم: دفتر عقل (برای) مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
  26. فغفوری، م.ح (تابستان 1387)‌، «سنت‌گرایان، زیبایی و سلسله مراتب هنر»، پژوهش‌نامه فرهنگستان هنر: (نقد سنت‌گرایانه هنر)، (‌9)، ص‌57−71.
  27. کربن، هانری (1390)، اسلام در سرزمین ایران: چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی، ترجمه رضا کوهکن، ج2، چ1، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  28. لاهیجی، محمد بن یحیی (1337)، مفاتیح الاعجاز شرح گلشن راز [محمد بن عبدالکریم شبستری]، مقدمه کامل کیوان سمیعی، تهران: محمودی.
  29. لینگز، مارتین (1391)، رمز و مثال اعلی (تحقیقی بر معنای وجود)، ترجمه فاطمه صانعی، تهران: حکمت.
  30. مشایخی‌راد، شهاب‌الدین (1385)، تعلیم و تربیت دینی، چ2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  31. نبی‌لو، علیرضا (زمستان 1388)، «بررسی و تحلیل بسامد تصاویر لاله در شعر فارسی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ادب و زبان فارسی، دوره جدید، ش26 (پیاپی 23)، ص327−347.
  32. نصر، حسین (1385)، دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاالله رحمتی، تهران: نی.
  33. ـــــــــــــــــ (1389)، هنر معنویت اسلامی، تهران: حکمت.
  34. ویلبر، دونالد نیوتن (1390)، باغ‌های ایران و کوشک‌های آن، ترجمه مهین دخت صهبا، چ7، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  35. یاب، ایریس (1382)، کلیدهای آموختن به کودکان درباره خدا، ترجمه مسعود حاجی‌زاده، ویراستار احمد بروجردی، تهران: صابرین.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,338
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,168