تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 291 |
تعداد مقالات | 2,174 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,611,954 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,234,289 |
جهانیشدن و هویت ملی در کُتُب درسی علوم اجتماعی دورههای تحصیلی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 5، دوره 4، شماره 7، تیر 1391، صفحه 102-130 اصل مقاله (477.84 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
احمد محمدپور* 1؛ حمزه محمدی2؛ مصلح کهنه پوشی3 | ||
1استادیار دانشگاه بوعلی سینا | ||
2کارشناس ارشد مردمشناسی | ||
3کارشناس ارشد پژوهشگری اجتماعی | ||
چکیده | ||
مقاله حاضر به بررسی رابطه میان جهانیشدن و هویت ملی در کُتُب درسی علوم اجتماعی دورههای ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیشدانشگاهی میپردازد. امروزه هر چند ایده غالب، بیانگر نوعی خاصگرایی فرهنگی است؛ عامگرایی فرهنگی نیز با تأکید بر انطباق، تفاهم و آمیزش به صورت یک پروسۀ موازی در حال باز تولید مستمر است. جوامع چند قومی به منظور دستیابی به تعادل سامانمند در زمینه هویت ملی باید با تأکید بر عامگرایی فرهنگی در داخل و تولید هویت متکثر، توان رقابت و نوسازی خود را افزایش دهند. این در حالی است که گفتمان ناسیونالیستی حاکم در ایران که در برنامه درسی هم لحاظ شده است سرزمینمدار و مبتنی بر نوعی «قوممداریِ» افراطی میباشد که مجالی به تکثر و آمیزش فرهنگی نمیدهد و درصدد نابودی تفاوتهای فرهنگی و قومی است. در این مقاله گفتمان مذکور به چالش کشیده میشود و استراتژیهای فرهنگی و آموزشی در زمینه کم و کیف هویت ملی متناسب با عصر اطلاعات و جهانیشدن مطرح میگردد. در بخش اولِ مقاله رویکرد نظری تحقیق، تئوریهای جهانیشدن و هویت ملی و تقابل این دو مفهوم بررسی شده است؛ در بخش دوم با روش مطالعه اسنادی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، وجود مفاهیمی از قبیل بیگانههراسی، تلقی یکسویۀ مثبتگرایانه به جانب خود و القای جایگاه مطلق ایران در نظام بینالملل در کُتُب درسی علوم اجتماعی مقاطع ابتدایی تا پیشدانشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفته و تأیید میشود. بخش سوم به ارائه راهکارها اختصاص داده شده و به دلیل تناسب با فرایند جهانیشدن، ناسیونالیسم مدنی در حوزه هویت ملی مطرح میشود که میتواند زمینه بومیماندن برنامه درسی را در عصر مدرن فراهم آورد. | ||
کلیدواژهها | ||
جهانیشدن؛ هویت ملی؛ کُتُب درسی علوماجتماعی | ||
مراجع | ||
اسمیت، آنتونی، (1383)، پارادایمهای ناسیونالیسم، ترجمه بختیار سجادی، فصلنامه نویسا، شماره 1. الطایی، علی، (1378)، بحران هویت قومی در ایران، تهران، نشر شادگان. حسینی، عدنان، (1383)، هویتهای ملی و جهانیشدن، فصلنامه زریبار، شماره 55. حکیمزاده، رضوان، کیامنش، علیرضا، (1386)، «تحلیل محتوای کتب دروه راهنمایی بر اساس مسایل و مباحث روز جهانی در حوزههای برنامه درسی» فصلنامه مطالعات درسی، سال دوم ، شماره 5. خلیلیفر، حسین و حداد عادل، غلامعلی، (1386)، تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان، تهران، اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی. خلیلیفر، حسین و حداد عادل، غلامعلی ، (1386)، تعلیمات اجتماعی چهارم دبستان، تهران، اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی. خلیلیفر، حسین و حداد عادل، غلامعلی (1386)، تعلیمات اجتماعی سوم دبستان، تهران، اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی. رجبزاده، احمد، (1384)، جامعهشناسی1. تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. رجبزاده، احمد (1380)، جامعهشناسی1. تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. رجبزاده، احمد ،(1384)، جامعهشناسی2. تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. رجبزاده، احمد ،(1380)، جامعهشناسی2. تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. رجبزاده، احمد و دیگران، (1386)، علوم اجتماعی(جامعهشناسی نظام جهانی)، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. رشیدی، بهروز، (1386)، «مشارکت اجتماعی، اقتدار و اتحاد ملی»، همایش اتحاد ملی؛ سیاستها، راهبردها، تهران. رنان، ارنست، (1380)، «درسنامههای فلسفه سیاسی به پیوست رسالههای ملت چیست؟ آلزاس آلمان است یا فرانسوی؟ درباره آزادی باستان در سنجش با آزادی مدرنها» ، تهران، فرهنگ و اندیشه. ساروخانی، باقر (1373). «روشهای تحقیق در علوماجتماعی»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. عباسی، مجتبی، (1386)، «بررسی رابطه استفاده از اینترنت و هویت دینی کاربران» دفتر مطالعات و توسعه رسانهها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. عبدی، عطاءالله، و مریم، لطفی،(1387)، «جایگاه هویت ملی در کتب درسی آموزش و پرورش؛ مورد مطالعه کتب تاریخ دوره دبیرستان» فصلنامه مطالعات ملی، شماره 35. علمالهدی، جمیله، (1386)، بررسی مبانی نظری آموزش جهانی، چ1، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. فکوهی، ناصر، (1381)، شکلگیری هویتی و الگوهای محلی، ملی و جهانی(مطالعه موردی لرستان)، مجله جامعهشناسی ایران. فوکو، میشل، (1379)، ایران، روح یک جهان بیروح، تهران، نشر نی. قریشی، فردین، (1386)، «زمینههای شکل گیری و استمرار همبستگی ملی»، همایش اتحاد ملی؛ سیاستها، راهبردها، تهران. کریمزاده، ئاسو، «تحلیل محتوای مفهوم جهانیشدن در کتاب علوماجتماعی پیش دانشگاهی» وبلاگ علمی، فرهنگی، اجتماعی. کهنهپوشی، سیدمصلح، (1387)، «تحلیل محتوای مفهوم هویت کتاب جامعه شناسی1 و 2 رشته علوم انسانی مقطع متوسطه» هفتمین همایش انجمن مطالعات برنامه درسی ایران: برنامه درسی دوره راهنمایی و متوسطه؛ چالشها و چشماندازها، تهران، فروردین ماه. گلمحمدی، احمد، (1383)، جهانیشدن، فرهنگ و هویت، تهران، نشر نی. محمدی، حمزه، (1379)، هویت فرهنگی و مدرنیسم، پایاننامه کارشناسی ارشد(رشته مردمشناسی)، استاد راهنما ناصر فکوهی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. مردوخی، بایزید، (1386)، «نهادهای نظام تدبیر و اتحاد ملی در ایران»، همایش اتحاد ملی؛ سیاستها، راهبردها، تهران. ملکی، حسن و دیگران، (1386)، تعلیمات اجتماعی سوم راهنمایی، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. منصوری، علی، (1388)، «تبلور هویت ملی در کتب درسی؛ بررسی محتوایی کتاب فارسی دوره ابتدایی» فصلنامه مطالعات ملی، شماره 38. میرسپاسی، علی، (1381)، دموکراسی یا حقیقت (رسالهای جامعهشناسی در باب روشنفکری ایرانی)، چ 1، انتشارات طرح نو. Anderson, Benedict.)1991 (“Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism”, Verso, London. Isajiw, W. (1992) “Definition and Dimensions of Ethnicity”. Joint Canada – United States Conference on the Measurment of Ethnicity, Ottawa, Ontario, April 2. Calhoun, C. (1997) “Nationalism”. Open University Press Buckingham Castells, M. (2006)” Globalization and Identity”. (Transfer) Giddens, A. (1990). “The Consequences of Modernity” .Combridge, Polity Press. Guibernau, M. (2004). ”Anthony D.Smith on Nation and National Identity” In Nation and Nationalism (10), ASEN. Kinnvall, C. (2004). ”Globalization and Rligious Nationalism” Blackwell, Oxford. McCrone, D. (1998). “The Sociology of Nationalism”. Londen, Routledge. SpieBberger, S. (2005). “National Identity”. International Marketing Seminar, Tomilinson, J. (1999). ”Globalization and Culture”. Combridge, Polity Press Wade, p. (1999). “Cultural Identity”. Monograph Sense, the Institute for Cultural Research. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,266 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,213 |