تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 282 |
تعداد مقالات | 2,142 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,473,602 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,124,604 |
مبانی انسانشناختی در پارادایم علم اجتماعی اسلامی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 3، دوره 3، شماره 5، تیر 1390، صفحه 7-30 اصل مقاله (373.17 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
علی سلیمی.* | ||
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
چکیده | ||
با توجه به نقش مهمی که مبانی انسانشناختی در تعیین هویت یک پارادایم علم اجتماعی و تمیز آن از پارادایمهای رقیب دارند، این جستار با استفاده از روش کتابخانهای و رویکرد توصیفی _ تفسیری و با مراجعه به متون دست اول اسلامی __ قرآن و احادیث شیعه __ به معرفی برخی از مبانی انسانشناختی نسبتپذیر به پارادایم علم اجتماعی اسلامی پرداخته است. ویژگیهای فعالیت، عقلانیت، تصمیمگیری، گزینش، تأثیر و تأثر متقابل با پیرامون، ارتباط با متغیرهای ماورائی و سرانجام، طبیعت مشترک، فطرت و تحولپذیری انسان، مبانی مطرحشده در مقالهاند که، در بادی نظر، با واسطههای کمتری به یک تبیین اسلامی قابل ارائه از رفتار انسان، پیوند میخورند. | ||
کلیدواژهها | ||
مبانی انسانشناختی؛ انسانشناسی اسلامی؛ ماهیت انسان؛ عقلانیت؛ گزینش؛ مسئولیت؛ عوامل پیرامونی؛ متغیرهای ماورائی؛ فطرت؛ تحولپذیری | ||
مراجع | ||
اعرافی، علیرضا (1380)، «اسلام و ابعاد وجودی انسان» (گفتگو)، فصلنامۀ شورای فرهنگ عمومی، ش29 (ویژه تربیت و فرهنگ عمومی)، دسترسی روی خط در: http://www.iranpress.ir/farhang/template1/news.aspx?NID=44.
امیری، علینقی (1386)، «تبیین رفتار مبتنی بر اختیار»، فرهنگ مدیریت، ش15، ص161_183. ایمان، محمدتقی (1388)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بستان (نجفی)، حسین (1390)، گامی به سوی علم دینی(2): روش بهرهگیری از متون دینی در علوم اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بهشتی، احمد (1383)، «بررسی مسئله اختیار در نظام قضاوقدر»، کلام اسلامی، ش52، ص35_46. ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم (1422)، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ج6، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. جاویدی کلاتۀ جعفرآبادی، طاهره (1384)، «رویکردهای فلاسفه اسلامی به نفس و دلالتهای تربیتی آن (ابنسینا، شیخ اشراق و ملاصدرا)»، نامۀ انسانشناسی، ش7، ص5_27. جعفری، محمدتقی (1362)، شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی، تهران: امیرکبیر. جعفری، محمدتقی (1375)، ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، ج16، چ5، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. جوادی آملی، عبدالله (1379الف)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج12: فطرت در قرآن، تنظیم و ویرایش محمدرضا مصطفیپور، قم: اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1379ب)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج14: صورت و سیرت انسان در قرآن تنظیم و ویرایش غلامعلی امیندین، قم: اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1384)، تفسیر انسان به انسان: نظریۀ جدید پیرامون معرفتشناسی انسان، تحقیق و تنظیم: محمدحسین الهیزاده، چ2، قم: اسراء. جوادی یگانه، محمدرضا و سیدضیاء هاشمی (1387)، «نگاهی جدید به مناقشه فردگرایی و جمعگرایی در جامعهشناسی»، نامۀ علوم اجتماعی، ش33، ص131_161. حائری تهرانی، میرسیدعلی (1377)، مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه. حرّ عاملی (1409)، وسائل الشیعه، ج8، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(ع). خسروپناه، عبدالحسین (1382)، گسترۀ شریعت، قم: نشر معارف. خطیبی، کریم (1386)، «مبانی کلامی انسانشناسی دینی»، کلام اسلامی، ش62، ص105_126. رجبی، محمود (1380)، انسانشناسی (سلسلۀ دروس اندیشههای بنیادین اسلامی)، چ3، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). رحیمپور ازغدی، حسن (1378)، عقلانیت: بحثی در مبانی جامعهشناسی توسعه، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. ریترز، جورج (1380)، نظریۀ جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی. سبحانی، جعفر (1375)، «تعارض علم و دین (4): علم و اختیار انسان»، کلام اسلامی، ش17،ص5_13. سروش، عبدالکریم (1366)، تفرج صنع، تهران: سروش. سلیمی، علی (1376)، «تطور اجتماعی معرفت در نگاه مولوی»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش11 و 12، ص64_88. سلیمی، علی (1388)، «رویکرد کارکردی به دین: تأملی در سنجههای دینداری از منظر آموزههای اسلامی»، اسلام و علوم اجتماعی، س1، ش1، ص11_47. سیفی مازندرانی، علیاکبر (بیتا)، مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیه، ج3، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین. شجاعی زند، علیرضا (1385)، «مسیرهای محتمل عرفی شدن در ایران»، مجله جامعهشناسی ایران، دورۀ 7، ش1، ص30_65. صدوق، محمد بن علی بن حسین (1413)، من لا یحضره الفقیه، ج2 و 4، چ3، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج11، 13، 15 و 20، چ5، قم: مؤسسه نشر اسلامی. طبرسی، فضل بن حسن (1406)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج6 و 9، چ1، بیروت: دارالمعرفه. طبری، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج15، چ1، بیروت: دارالمعرفه. طوسی، ابوجعفر محمد بنحسن (شیخالطائفه) (1376)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج6، با مقدمه شیخ آغابزرگ تهرانی و تحقیق احمد قصیر عاملی، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. فضلالله، سیدمحمدحسین (1419)، من وحی القرآن، ج14، چ2، بیروت: دارالملاک للطباعة والنشر. قرشی، سیدعلیاکبر (1371)، قاموس قرآن، ج4، چ6، تهران: دارالکتب الإسلامیه. کلینی رازی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، ج1 و 2، چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه. کوزر، لویس (1370)، زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعهشناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، چ3، تهران: انتشارات علمی. کوزر، لویس و برنارد روزنبرگ (1378)، نظریههای بنیادی جامعهشناختی، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، چ1، تهران: نشر نی. گلشنی، مهدی (1377)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. مجلسی (اول)، محمدتقی (1406)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ج13، تحقیق و تصحیح: سیدحسین موسوی کرمانی، علیپناه اشتهاردی، سیدفضلالله طباطبایی، چ2، قم: کوشانپور. محقق داماد یزدی، سیدمصطفی (1406)، قواعد فقه، ج4، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. محمدی، مجید (1378)، دین علیه ایمان: مباحثی در جامعهشناسی دین، تهران: کویر. مزیدی، محمد و راضیه شیخالاسلامی (1388)، «مبانی وجودشناختی و انسانشناختی روشهای تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیرۀ پیامبر اعظم»، اسلام و پژوهشهای تربیتی، ش1، ص15_52. مصباح یزدی، محمدتقی (1384)، به سوی خودسازی، نگارش: کریم سبحانی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). مطهری، مرتضی (1367)، انسان و سرنوشت، چ7، قم: صدرا. مطهری، مرتضی (1369)، مجموعۀ آثار: جامعه و تاریخ، ج2، تهران؛ قم: صدرا. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1374)، تفسیر نمونه، ج4، 7، 9، 12، 25 و 27، چ1، تهران: دارالکتب الإسلامیه. موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1379)، «مبانی انسانشناسانه در جامعهشناسی دورکیم»، مصباح، ش35، ص77_112. مولوی، جلالالدین محمد بلخی (1371)، مثنوی معنوی، به سعی و اهتمام: رینولد الین نیکلسون، چ11، تهران: امیرکبیر. نصری، عبدالله (1368)، مبانی انسانشناسی در قرآن، چ2، تهران: جهاد دانشگاهی. نیومن، ویلیام لاورنس (۱۳۸۹)، شیوههای پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمّی، ج1، ترجمه حسن داناییفرد، سیدحسین کاظمی، تهران: مهربان نشر. وایت، رابرت و فیونا هینز (1383) [1386]، جرم و جرمشناسی: متن درسی نظریههای جرم و کجروی، ترجمه علی سلیمی، چ3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Bouffard, J. A. & K. Wolf (2007), "Rational Choice Theory: A Crime-Related Perspective", The Blackwell Encyclopedia of Sociology, George Ritzer (ed.), pp.3807-3810.
Chanlat, J. F. (2007), "Management Theory", The Blackwell Encyclopedia of Sociology, George Ritzer (ed.), pp.2744-2752.
Cornish, D. & R. Clarke (1987), "Understanding Crime Displacement", Criminology 25, pp.933-947.
Engel, P. (2006),"Logic", The Blackwell Dictionary of Modern Social Thought, William Outhwaitte (ed.) (2nd ed.), Oxford: Blackwell Publishing Ltd, pp.360-363.
Lindenberg, S. (2001), "Social Rationality Versus Rational Egoism", Handbook of Sociological Theory, J. Turner (ed.), New York: Kluwer Academic/Plenum, pp.635-668.
Lindenberg, S. (2005), "Social Rationality", Encyclopedia of Social Theory, George Ritzer (ed.), Thousand Oaks, Calif: Sage Publications, vol.1-2, pp.759-760.
Neuman, W. L. (1997), Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approach-es, (3rd ed.), Boston: Allyn and Bacon.
Simpson, B. (2007), "Rational Choice Theories", The Blackwell Encyclopedia of Sociology, George Ritzer (ed.), pp.3802-3807.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,934 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 793 |