تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 298 |
تعداد مقالات | 2,229 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,012,022 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,516,776 |
مطالعه تطبیقی آموزش ارزشها در کشورهای منتخب | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
دوره 20، شماره 51، فروردین 1404، صفحه 75-103 اصل مقاله (1.48 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2024.10147.2895 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه غلام زاده1؛ محمد اکبری بورنگ* 2؛ محسن آیتی3 | ||
1دکترای برنامهریزی درسی، گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران. | ||
2دانشیار برنامهریزی درسی، گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند ایران | ||
3دانشیار برنامهریزی درسی، گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران. | ||
چکیده | ||
مقدمه: یکی از بخشهای مهم و اصلی فرهنگ هر جامعه ارزشهای آن است. ارزشها، جزء اصلی سازنده فرهنگ هر جامعه و زیربنای رفتارها و کنشها هستند و ثبات و تغییر آنها، موجب ثبات و تغییر فرهنگها در جوامع در طول زمان میشود. یکی از مباحث مهم نظام تعلیم و تربیت در حال حاضر، مسئله ارزشها و آموزش آن است به این دلیل که کاربرد ارزشها، در همه دانشها و امور، بدیهی است. عصر حاضر عصر بحرانها و چالشها است و تجربه انسان، نشان میدهد که انسان در هیچ دورهای، بینیاز از ارزشها و آموزش آن نبوده است. وجود مشکلات و مسائل مختلف غیر ارزشی و ناهنجاریهای اخلاقی و انسانی اعم از فساد و اختلاس و بیبندوباریهای جنسی، افزایش فقر و بیعدالتی و تبهکاری، شرایط را بهگونهای رقمزدهاند که در عصر حاضر پرداختن به ارزشها و توسعه آن یک نیاز اساسی محسوب میشود. علیرغم تلاشهای بسیار صورت گرفته در زمینه آموزش اخلاق و ارزشها، خلأهای بسیاری در زمینه بزهکاریها و انحرافات و ناهنجاریهای ارزشی در نوجوانان و جوانان دیده میشود که نشان میدهد آموزش ارزشها بهدرستی انجام نشده است، بنابراین با توجه به اینکه آموزش ارزشها، فطریات نهان علمی و عملی اخلاقی در درون انسان را آشکار میسازد، سعادت دنیوی و اخروی برای فرد به ارمغان میآورد، بهمنظور بهرهگیری از تجارب مختلف، مطالعه تطبیقی رویکردهای کشورها و بیان تشابهات و تفاوتهای هرکدام در زمینه آموزش ارزشها ضروری به نظر میرسد، بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی رویکردهای آموزش ارزشها در کشورهای منتخب و عناصر برنامه درسی آموزش ارزشها در این کشورها است. روش: روش پژوهش حاضر یک پیمایش تطبیقی است و دادههای مورد نیاز آن برای پاسخگویی به پرسشها از طریق اسناد و مدارک کتابخانهای و گزارشهای تحقیقی و جستجو در پژوهش از پایگاههای اطلاعاتی داخلی ازجمله مرکز پایگاه اطلاعات علمی، پرتال جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات و مجلات ایرانی، پایگاه مجلات تخصصی نور و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، جویشگر فارسی علم نت و همچنین پایگاههای اطلاعاتی در خارج ازجمله؛ Google؛ Scopus،Scientific Information Database، Science Direct، ProQuest، Springlink، Taylor & Francis، Google Scholar Eric، گردآوری شدند. الگوی مورد استفاده در این زمینه الگوی بردی است که چهار مرحله توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه را در مطالعات تطبیقی مشخص میکند. بر اساس این الگو، ابتدا اطلاعات مورد نیاز درباره آموزش ارزشها از منابع معتبر گردآوری و تفسیر شدند، در مرحله بعدی طبقهبندی اطلاعات صورت گرفت و در مرحله آخر تفاوتها و تشابهات مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند و در نهایت پیشنهادهایی ارائه گردید. نمونه مورد مطالعه این تحقیق شش کشور انگلیس، فیلیپین، استرالیا، آمریکا، چین و ایران انتخاب شده است. این کشورها، منتخب کشورهای غربی و کشورهای شرقی محسوب میشوند که در زمینه فعالیتهای مربوط به آموزش ارزشها پیشرو بودهاند. جهت تعیین روایی در این بخش از پژوهش، از معیارهای روایی رویا و پرتی (2003) فرایندهای ساختیافته جهت ثبت، نوشتن و تفسیر دادهها استفاده گردید. جهت محاسبه ضریب پایایی، از روش اسکات (2012) استفادهشده است و سیاهه وارسی محتوا در اختیار پنج نفر از متخصصان قرار گرفت و ضریب توافق بر اساس فرمول اسکات 80 محاسبه شد. نتایج: وجه اشتراک کشورهای موردمطالعه در رویکرد آموزش ارزشها ارتباط آن با ادیان و مذاهب آنان است. در ایران که دستیابی به کمال یا قرب الهی هدف غایی است، دین اسلام تعیینکننده ارزشها است و آموزش ارزشها با محور قرار دادن خداوند در تمامی ارتباطات (ارتباط انسان باخدا، با خود، با خلق، طبیعت) موردتوجه است. در سایر کشورها، دین مسیح تعیینکننده ارزشها است. در کشور آمریکا و انگلیس، لیبرالها اعتقادی به دخالت نظام آموزشی در آموزش ارزشها ندارند درنتیجه به تحقق سکولاریسم و ارزشهایی چون آزادی افراد، خودشکوفایی فردی تأکیددارند. در چین آموزش ارزشها برگرفته از آیین کنفوسیوس و کمونیست است، ارزشها نسبی بوده و به فرهنگ و اقوام وابسته است. در انگلیس، پرورش ویژگیهایی مانند انعطافپذیری شخصیت، صداقت، سختکوشی، خودکنترلی، کار تیمی، رهبری را ارزش ذکر میکنند. استرالیا ارزشها را در نه دسته اصلی مراقبت و شفقت، انجام بهترین کار، انصاف، آزادی، صداقت، درستکاری قرارداده است. فیلیپین نیز سیستم پیچیدهای از آموزش ارزشها دارد. وجه تفاوت کشورهای منتخب در آموزش ارزشها را می توان در 6 بعد اصلی بیان نمود: بعد اول ارتباط انسان با عالم طبیعت؛ بعد دوم رابطه فرد با مردم؛ بعد سوم اهمیت درک انجام فعالیتهای مختلف توسط انسان ؛ بعد چهارم، اساس معیار ارزشی؛ بعد پنجم، اولویت در طول زمان و بعد ششم ارزشها به مقصد ایدئال انسانها مربوط می شود. بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان داد که آموزش ارزشها در هر کشوری متفاوت است و این امر میتواند متأثر از عوامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشورها باشد. این عوامل عبارتند از 1- زمینههای تاریخی 2- سیستم سیاسی 3- فرهنگ و دین 4- ساختار اجتماعی 5- جهانی شدن. مقایسه تطبیقی آموزش ارزشها در کشورهای ایران، فیلیپین، استرالیا، چین، انگلیس و آمریکا نشان میدهد که ابتدا کشور چین و سپس کشور استرالیا در برنامه درسی آموزش ارزشها وضعیت مطلوبی دارند و عملکرد بهتری در این زمینه دارند. کشور چین بهطور سیستماتیک و جامع به آموزش ارزشها پرداخته است و آن را در تمام سطوح آموزشی گنجانده است.کشور استرالیا نیز دارای برنامههای آموزشی مشخص و منسجمی است که به آموزش ارزشها بهعنوان بخش ویژهای توجه دارد و با رویکردی منسجم و حمایت قوی از برنامههای آموزشی در حوزه برنامه درسی آموزش ارزشها موفقتر از سایز کشورها ازجمله فیلیپین عمل کرده است. اگرچه در کشور فیلیپین اقدامات زیادی در زمینه آموزش ارزشها صورت گرفته است و برنامه ویژهای برای آموزش ارزشها طراحی گردیده است لکن در عمل این برنامه با چالشهایی مواجه شده است از جلمه کمبود منابع، عدم تخصص کافی و عدمحمایت کافی از سوی نهادهای آموزشی. در کشور آمریکا با همه تلاشهای صورت گرفته در این کشور و مدارسی که ارزشها را در دانشآموزان ترویج میکنند یک رویکرد سیستماتیکی در این زمینه دیده نمیشود و آموزش ارزشها در مدارس بهصورت یکپارچه انجام نمیشود در ایران اگرچه به نظر میرسد اسناد بالادستی مانند سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و سند برنامه درسی ملی بهخوبی تدوینشده باشند اما در عمل چالشهایی مانند عدم تطابق بین اهداف و واقعیتهای آموزشی وجود دارد بهعنوان مثال، عدم عدالت آموزشی و نابرابریهای موجود در سیستم آموزش ایران مانع از تحقق اهداف این سند میشوند. | ||
کلیدواژهها | ||
آموزش ارزشها؛ برنامه درسی؛ رویکرد؛ اهداف؛ محتوی؛ روش تدریس؛ روش ارزشیابی | ||
مراجع | ||
https://sid.ir/paper/129638
https://sid.ir/paper/367883
https://ensani.ir/fa/article/325848
https://doi.org/10.22054/jep.2016.5566
https://doi.org/10.1016/j.ijer.2011.07.003.
https://doi.org/10.1080/09575146.2021.2010663
http://journal.staihubbulwathan.id/index.php/alishlah/article/view/4817
http://www.idosi.org/wasj/wasj7(5)/17.
https://www.semanticscholar.org/paper/ef916e3ac2064a76f52997f120bc0dacfb852b0a
DOI:10.9734/ajess/2024/v50i71479.
https://www.researchgate.net/publication/314642152.
https://doi.org/10.4324/9780203973554.
https://www.ora.ox.ac.uk/objects/uuid:bdb77d49-ab71-4d2b-87eb-ffa040ade219.
https://doi.org/10.1080/0305724042000215186
https://www.yumpu.com/en/document/view/33195801/values-education-in-schools-issues-and-challenges.
DOI: 10.3303/CET1863019.
DOI: 10.22034/IJCE.2021.243374.1200. [In Persian]
DOI: 10.11648/j.her.20230803.13.
https://eric.ed.gov/?id=EJ830540.
https://doi.org/10.23977/curtm.2024.070412
https://doi.org/10.1002/j.2164-490X.2000.tb00088.x
https://doi.org/10.1177/2096531119893483
https://doi.org/10.1016/j.ijer.2011.07.009
https://doi.org/10.1080/03057240.2016.1268110.
https://doi.org/10.1080/03054985.2022.2061438
https://doi.org/10.18535/sshj.v8i02.944.
https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/1471662/1/Maxwell%20%26%20Aggleton%20IJQSE%202015.pdf.
https://www.british.council.org
https://doi.org/10.1080/00131911.2021.2023105.
https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED379203.
https://doi.org/10.59841/inoved.v2i3.1335.
DOI:10.1108/13522750310495328.
https://brill.com/display/book/edcoll/9789004190382/B9789004190382_012.xml
https://eric.ed.gov/?id=EJ472600
https://eric.ed.gov/?id=EJ472600.
https://www.amazon.nl/-/en/William-R-Scott/dp/0135119154
https://www.livingvalues.net/.../Making_the_Case_for_ValuesCharacter_Ed.
https://doi.org/10.28925/2226-3012.2019.8.3442.
https://www.sccribd.com/doc/79687816/The-Values-Education-in-the-Philippines.
https://www.researchgate.net/publication/314642152_Core_Values_Education_of_Foreign_Students_and_Its_Experience_Revelation.
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000097493.
https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203984116-18/values-education-monica-taylor
https://doi.org/10.1016/j.ijer.2013.03.005
DOI: 10.22054/jep.2016.556. [In Persian]
DOI:10.1590/0101-3173.2024.v47.n5.e02400167
http://dx.doi.org/10.23977/aduhe.2024.060216.
https://doi.org/10.1080/02188791.2010.519692.
https://doi.org/10.3390/educsci9020084. 68. Zhang, Y (2015), Analysis and Discussion on Chinese College Students’ Moral Characteristics and Its Countermeasures. Open Journal of Social Sciences, 3, 76-80.DOI: 10.4236/jss.2015.33014
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 301 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 192 |