تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 298 |
تعداد مقالات | 2,229 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,011,794 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,516,672 |
مدل پارادایمی مربی شایسته از منظر آموزههای اسلامی با استفاده از روش دادهبنیاد | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
دوره 20، شماره 51، فروردین 1404، صفحه 53-74 اصل مقاله (1.99 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2024.10251.2919 | ||
نویسندگان | ||
محمد عترت دوست* 1؛ معین خراتی2 | ||
1دانشیار، دکترای تخصصی، دانشیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. | ||
2مربی، دکترای تخصصی، دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
مقدمه و اهداف: پرداختن به موضوع بایستههای مربی دارای اهمیت و اولویّت ویژهای است و تلاش ما در این تحقیق به دلیل همین اهمیّت است. از سوی دیگر توجه و بهرهگیری از روشهای تحقیق کارآمد و به روز و استفاده از آنها امری ضروری و بلکه بدیهی و قطعاً پرفایده است. روش داده بنیاد از جملهی این روشها است که در این تحقیق برای به دست آوردن مهمترین مؤلفههای بنیادین مربی شایسته از منظر قرآن کریم و روایات از آن استفاده میکنیم. در این پژوهش به دنبال این مسئله هستیم که با به کارگیری روش داده بنیاد بتوانیم الگوی مفهومی بایستههای مربی را بر اساس اهمیت و تواتر ذکر آنها در آموزههای اسلامی به دست آورده و طراحی کنیم و چارچوبی نظری در این موضوع معرفی نماییم. به وسیلهی این روش میخواهیم با استخراج دادهها و گزارههای به دست آمده از پژوهشهای قبلی و بررسی تلاشهای انجام شده در این موضوع، و نیز دقت در دیگر گزارههای تربیتی مهم ولازم برای مربّی در متن آیات و روایات، به تولید نظریه و کشف نتایج از دادهها دستیابیم و چارچوبی مفهومی برای مربی شایسته از منظر آموزههای اسلامی ارائه دهیم. استفاده از روش داده بنیاد در این موضوع کاملا نوآورانه و بدیع است و تاکنون با این روش پژوهشی در این زمینه انجام نشده است. روش تحقیق: در این پژوهش که با روش تحقیق متن محور «داده بنیاد» یا «نظریه زمینهای» انجام شده، مجموعه کاملی از نصوص دینی شامل آیات قرآن و احادیث معصومین(ع) درخصوص ویژگیهای مربی شایسته، استخراج و تحلیل کیفی شده است. نتایج تحقیق: در این پژوهش برای دستیابی به مؤلفههای مربی شایسته در آموزههای دینی، ابتدا به فحص و بررسی دقیق پیشینه تحقیق پرداخته شد و سپس یک گروه نمونه از پژوهشهای انجام شده در رابطه با مسئله اصلی تحقیق، انتخاب و احصاء گردید. این مجموعه شامل 8 کتاب، 15 پایان نامه و 38 مقاله پژوهشی است که در مرحله جمعآوری اطلاعات، به صورت دقیق مطالعه و مورد بررسی قرار گرفت و سپس آیات و روایاتی که در این متون ذکر شده و از آنها به عنوان مبنایی جهت بیان ویژگیهای مربی شایسته استفاده شده بود، جمعآوری گردید. همچنین در جریان جمعآوری دادهها، روایاتی که در این پژوهشها ذکر شده بود را در اصل کتب روایی نیز مورد جستجو قرار دادیم و آدرس آنها را همراه هر روایت ذکر کردیم. به علاوه ضمن بررسی دقیق این موارد در کتب روایی، هرجا آیه یا روایتی مرتبط با موضوع پژوهشمان مشاهده کردیم آن را هم مورد استفاده قرار دادیم. سپس طبق مراحل روش تحقیق داده بنیاد در مرحلهی کدگذاری باز اقدام به استخراج مفاهیم به دست آمده از دادهها کردیم و کدهای به دست آمده از آیات قرآن کریم را با علامت "Q" و کدهای به دست آمده از روایات را با علامت "T" نشاندار کردیم. در این مرحله به 119 کد قرآنی و 527 کد حدیثی دست یافتیم. بحث و نتیجهگیری: یافتههای تحقیق بیانگر آن است که دغدغه اصلی نصوص دینی برای معرفی مربی شایسته در دو حوزه فراگیر صلاحیّتها و توانمندیها قابل طبقهبندی است. در حوزه صلاحیّتها به ترتیب فراوانی و اولویّت پنج مقوله: اخلاقی، اعتقادی، عاطفی، معرفتی و نفسانی مطرح بوده و در حوزه توانمندیها نیز به ترتیب فراوانی و اولویّت چهار مقوله: رفتاری ـ عملیاتی، پرورشی ـ تربیتی، علمی ـ آموزشی و یاددهی مطرح است. جزئیات هر مقوله و مدل پارادایمی مربی شایسته بر اساس آموزههای دینی در این پژوهش معرفی شده است. طبق نتایج به دست آمده در این پژوهش مربی شایسته از منظر آموزههای اسلامی باید در دو حوزهی اساسی ارزشی و حرفهای دارای صلاحیت و توانمندی باشد. بر اساس روش داده بنیاد از مجموع 449 دادهی قرآنی و روایی 646 مفهوم در مرحلهی کدگذاری باز کدگذاری شد که مقولههای ارزشی 417 کد با نسبت %65 و مقولههای حرفهای 229 کد با نسبت %35 را به خود اختصاص دادند. در کدگذاری محوری در حوزهی صلاحیتهای ارزشی مربی، مقولههای اصلی صلاحیتهای اخلاقی مربی با فراوانی 192 کد، اعتقادی 131، عاطفی 38، معرفتی و شناختی 36 و نفسانی با 20 کد شناسایی شد. زیر مقولهی «مربی دارای کرامتهای اخلاقی باشد» از صلاحیتهای اخلاقی مربی با 62 کد بیشترین فراوانی در مقولههای فرعی این حوزه را به خود اختصاص داد. زیر مقولههای «ملاطفت و مهربانی با متربی» با 26 کد در صلاحیتهای عاطفی، «تمسک مربی به قرآن و اهل بیت (ع) و بهرهمند ساختن متربی از این دو ثقل» با 32 کد در صلاحیتهای اعتقادی مربی، «راهبردهای تربیتی مربی در ارتباط با امام زمان(ع)» و «واقف بودن مربی بر ارزش و برکات کار معلمی» هرکدام با 13 کد در صلاحیتهای معرفتی و شناختی مربی دارای بیشترین فراوانی در مقولههای فرعی بودند. تعارض منافع: این پژوهش با حمایت مالی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی طبق ابلاغ شماره 4929 انجام شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
تعلیم و تربیت اسلامی؛ آموزش و پرورش؛ مربی شایسته؛ روش تحلیل داده بنیاد | ||
مراجع | ||
قرآن کریم
https://iss.razavi.ac.ir/article_742.html
https://eps.journals.umz.ac.ir/article_1218.html
https://jomc.ut.ac.ir/article_28780.html
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 216 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 182 |