تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 309 |
تعداد مقالات | 2,306 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,531,211 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,901,342 |
ساختار عاملی مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی | ||
اسلام و روانشناسی خانواده | ||
دوره 1، شماره 1، مهر 1404، صفحه 79-95 اصل مقاله (613.66 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/ipf.2024.10283.1009 | ||
نویسندگان | ||
عباس علی هراتیان* 1؛ سید عباس ساطوریان2؛ فاطمه قیصری3 | ||
1استادیار گروه روانشناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
2استادیار گروه روانشناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده هدی، قم، ایران | ||
چکیده | ||
چکیده گسترده مقدمه و اهداف: کودکی و نوجوانی از مهمترین و حساسترین مراحل رشد روانی انسان بهشمار میآیند. تجربههای عاطفی در این دورهها نقش بنیادینی در شکلگیری شخصیت، عزتنفس، و سلامت روانی فرد دارند. در سالهای اخیر، توجه به کیفیت روابط والدین با فرزندان و تأثیر آن بر تجربههای عاطفی، بهویژه در زمینه پیشگیری از اختلالات روانی، افزایش یافته است. با این حال، کمبود ابزارهای معتبر و بومی برای سنجش این تجربهها، پژوهشگران را با چالشهایی جدی مواجه کرده است. در ادبیات روانشناسی رشد، ابزارهایی که بتوانند بهصورت کوتاه، دقیق و قابل اعتماد تجربههای عاطفی دوران کودکی و نوجوانی را ارزیابی کنند، بسیار محدودند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگیهای روانسنجی «مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی» (CAEE) انجام شد تا ابزاری معتبر برای سنجش ادراک افراد از تجربههای عاطفیشان در این دورهها فراهم گردد. این مطالعه در پاسخ به نیاز روزافزون به سنجش حمایت والدینی و تجربههای عاطفی طراحی شده و میتواند در مطالعات روانشناسی رشد، خانواده، آموزش و سلامت روان کاربرد گستردهای داشته باشد. روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفیـهمبستگی و با رویکرد کاربردی انجام شد. جامعه آماری شامل بزرگسالان بالای ۲۵ سال بود که از طریق نمونهگیری در دسترس از شبکههای اجتماعی انتخاب شدند. تعداد شرکتکنندگان ۲۰۱ نفر بود. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی (CAEE) با چهار گویه و زیرمقیاس حمایت اجتماعی خانواده بودند. پاسخها در مقیاس عددی صفر تا ده ثبت شدند. دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه ۲۴ تحلیل شدند. برای بررسی اعتبار درونی، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. تحلیل عاملی اکتشافی با روش مؤلفههای اصلی و چرخش واریماکس بهمنظور شناسایی ساختار عاملی مقیاس انجام گرفت. همچنین آزمونهای کفایت نمونهبرداری KMO و آزمون کرویت بارتلت برای بررسی قابلیت اجرای تحلیل عاملی بهکار رفتند. برای ارزیابی روایی سازه، از آزمون دونیمهسازی و همبستگی گویهها با نمره کل استفاده شد. علاوه بر این، تحلیل رگرسیون چندگانه برای بررسی قدرت پیشبینی مقیاس در ارتباط با حمایت اجتماعی خانواده بهکار گرفته شد. تمامی مراحل تحلیل با رعایت اصول اخلاق پژوهش و حفظ محرمانگی دادهها انجام شد. یافتهها: تحلیل دادهها نشان داد که مقیاس CAEE دارای دو عامل اصلی است: «تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی» و «حمایت و مراقبت والدینی». ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۰.۷۶ و برای عوامل اول و دوم بهترتیب ۰.۷۷ و ۰.۸۸ بود که نشاندهنده اعتبار درونی مطلوب ابزار است. بارهای عاملی گویهها بین ۰.۸۸ تا ۰.۹۴ متغیر بودند و دو عامل در مجموع ۸۵.۵۳ درصد از واریانس کل را تبیین کردند. آزمون دونیمهسازی نیز ثبات مقیاس را تأیید کرد. همبستگی مثبت و معنادار بین نمره کل تجربه عاطفی و حمایت اجتماعی خانواده، روایی همزمان مقیاس را نشان داد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مقیاس CAEE توان پیشبینی ۵۲ درصد از تغییرات نمرات حمایت اجتماعی خانواده را دارد. این یافتهها نشان میدهند که مقیاس طراحیشده نهتنها از نظر آماری قابل اتکاست، بلکه از نظر مفهومی نیز با نظریههای روانشناسی رشد و خانواده همراستا است. بحث و نتیجهگیری: یافتههای این پژوهش، اعتبار ساختار دو عاملی مقیاس CAEE را تأیید میکنند و نقش حمایت والدینی در شکلگیری تجربههای عاطفی مثبت و سلامت روانی افراد را برجسته میسازند. این ابزار با فرم کوتاه و قابلیت سنجش سریع، میتواند در مطالعات بالینی، پژوهشی و مداخلات خانوادهمحور مورد استفاده قرار گیرد. تعامل مثبت والدین با فرزندان، بهویژه حمایت عاطفی مستمر، منبعی مهم برای افزایش احساس امنیت روانی و عزتنفس است. همچنین تفاوت برداشتهای والدین و فرزندان در میزان حمایت دریافتی، نشاندهنده پیچیدگی روابط خانوادگی و ضرورت توجه به دیدگاه فرزندان در طراحی مداخلات روانشناختی است. استفاده از این مقیاس میتواند در ارتقای برنامههای پیشگیری و درمان اختلالات روانی نقش مؤثری ایفا کند و به درک بهتر ساختارهای عاطفی دوران رشد یاری رساند. از آنجا که تجربههای عاطفی اولیه میتوانند بر سبک دلبستگی، تنظیم هیجانی و روابط اجتماعی در بزرگسالی تأثیرگذار باشند، بهرهگیری از ابزارهایی مانند CAEE در ارزیابی این تجربهها، گامی مؤثر در جهت ارتقای سلامت روان جامعه خواهد بود. | ||
کلیدواژهها | ||
تجربه عاطفی کودکی؛ نوجوانی؛ حمایت والدینی؛ روانسنجی؛ تحلیل عاملی؛ سلامت روان | ||
مراجع | ||
* قرآن کریم.
* سیدرضی، محمد بن حسین (1378)، نهجالبلاغه، تهران: کاشف.
* پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
ابن شعبه حرانی، حسن (1404ق)، تحف العقول، تصحیح علی اکبر غفاری، چ2، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
اسدی، زهرا (1395)، اثر تقاضای شغل، کنترل شغلی، حمایت اجتماعی بر استرس شغلی با توجه به نقش واسطهای تعارض کار- خانواده و تعارض کار- اوقات فراغت در شرکت برق منطقهای خوزستان، پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
اناری، آسیه؛ طهماسیان، کارینه و محبوبه فتح آبادی (1390)، «نگرانی و حمایت اجتماعی در نوجوانی»، روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی، س8، ش29، ص27ـ34.
پروندی، علی و مختار عارفی (1398)، «پیشبینی بهزیستی روانشناختی براساس امیدواری و حمایت اجتماعی ادراکشده در زنان سرپرست خانوار»، مطالعات زن و خانواده، س7، ش2 (پیاپی14)، ص89-114.
ساداتی، مرضیه (1396)، بررسی پیامدهای کاری و غیرکاری بینزاکتی در محیط کار با تعدیلگری حمایت اجتماعی خانواده در کارکنان یک سازمان صنعتی در اهواز پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی، گرایش صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
سلیمی، عظیمه؛ جوکار، بهرام و روشنک نیکپور (1388)، «ارتباطات اینترنتی در زندگی: بررسی نقش ادراک حمایت اجتماعی و احساس تنهایی در استفاده از اینترنت»، مطالعات روانشناختی، س5، ش3، ص81-102.
سمرقندی، نصر بن محمد (1413ق)، تنبیه الغافلین بأحادیث سید الأنبیاء والمرسلین، بیروت: دار ابن کثیر.
شفیع آبادی، عبداالله (1385)، مبانی روانشناسی رشد، تهران: انتشارات سهامی چهر.
صدوق، محمدبن علی (ابن بابویه)، (1376)، امالی، ترجمه محمدباقرکمرهای، تهران: کتابچی.
طبرسی، حسن بن فضل (1412ق)، مکارم الاخلاق، قم، الشریف الرضی.
عاجز، حسن رضا (1392)، رابطه والد – فرزند، ابعاد فرزندپروری، دلبستگی به والدین و نیازهای اساسی روانشناختی در نوجوانان و ارتباط آن با رفتارهای خودکشی، پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی خانواده درمانی، تهران: شهید بهشتی، پژوهشکده خانواده.
فدایی، احسان؛ میردریکوندی، رحیم و محمدرضا احمدی محمدآبادی (1395)، «ساخت و روایی سنجی آزمون اولیه مراقبت والدینی ادراکشده براساس منابع اسلامی»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، س4، ش6، ص30-61.
قائدی، غلامحسین و حمید یعقوبی (1387)، «بررسی رابطه بین ابعاد حمایت اجتماعی ادراکشده و ابعاد بهزیستی در دانشجویان دختر و پسر»، ارمغان دانش، س13، ش2 (پیاپی 50)، ص68ـ81.
کلینی، محمدبن یعقوب (1430ق)، الکافی، به اهتمام محمدحسین درایتی، قم: دارالحدیث.
لورا برک (2007)، روانشناسی رشد، ترجمه یحیی سیدمحمدی، 1403، تهران، ارسباران.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، بیروت: دار الاضواء.
مصباح، زهرا و خدیجه ابوالمعالی الحسینی (1400)، «تجربه زیسته نوجوانان دختر دارای باورهای غیرمنطقی، یک پژوهش تحلیل روایتی»، فصلنامه تعالی مشاوره و رواندرمانی، دوره 10، ش38، ص21ـ35.
مهربانیان، محمدمیلاد و مهدیرضا سرافراز (1396)، «پیشبینی کیفیت زندگی بر مبنای سبکهای دلبستگی»، کنفرانس پژوهشهای نوین ایران و جهان در روانشناسی و علوم تربیتی حقوق و علوم اجتماعی، شیراز.
میرز، ال.اس.؛ گامست، جی. و ا. جی. گارینو (2006)، پژوهش چندمتغیری کاربردی (طرح و تفسیر)، ترجمه حمیدرضا حسنآبادی، حسن پاشا شریفی، ولیالله فرزاد، سیمیندخت رضاخانی، بلال ایزانلو و مجتبی حبیبی (1391)، تهران: رشد.
میرزایی کوتنایی، فرشته؛ شاکرینیا، ایرج و فرهاد اصغری (1394)، «رابطه تعامل والد-فرزند با سطح رفتارهای پرخاشگرانه دانشآموزان»، سلامت روانی کودک، س2، ش4، ص21ـ34.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، موسسه آل البیت.
Quran Karim. Ajaz, Hassan Reza (2013), “The Relationship Between Parent-Child, Dimensions of Parenting, Attachment to Parents, and Basic Psychological Needs in Adolescents, and Its Relation to Suicidal Behaviors,” Master’s Thesis in Family Therapy Psychology, Tehran: Shahid Beheshti University, Family Research Institute. [In Persian] Anari, Asieh; Tahmasian, Karineh; and Mahboobeh Fath Abadi (2011), “Concerns and Social Support in Adolescence,” Developmental Psychology of Iranian Psychologists, Vol. 8, No. 29, pp. 27-34. [In Persian] [https://sid.ir/paper/101202/fa] Asadi, Zahra (2016), “The Effect of Job Demand, Job Control, and Social Support on Job Stress Considering the Mediating Role of Work-Family Conflict and Work-Leisure Conflict in Khuzestan Regional Electric Company,” Master’s Thesis in Industrial and Organizational Psychology, Ahvaz: Shahid Chamran University. [In Persian] Barber, B. K. (1997). Introduction: Adolescent socialization in context—the role of connection, regulation, and autonomy in the family. Journal of Adolescent Research, 12(1), 5–11. Baumrind, D. (1973), Development of instrument competence through socialization, Minnesota Symposium on Child Psychology, 7:3-46. Boudreault-Bouchard, A. M., Dion, J., Hains, J., Vandermeerschen, J., Laberge, L. & Perron, M. (2013), Impact of parental emotional support and coercive control on adolescents’ self-esteem and psychological distress: Results of a four-year longitudinal study, Journal of Adolescence, 36(4), 695-704. Byrene, B. M. (2001), Structural education modeling with Amos. Basic concepts, application and programming, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Calvete, E. & Connor-Smith, J. K. (2006), Perceived social support, coping, and symptoms of distress in American and Spanish students. Anxiety, Stress & Coping, 19 (1), 47-65. Carnes-Holt, K. (2012), Child-parent relationship therapy for adoptive families. Family Journal, 20(4): 419-426. Cassidy, J., Jones, J. D. & Shaver, P. R. (2018), Contributions of attachment theory and research: A framework for future research, translation, and policy, Development and Psychopathology, 30(5), 1725-1743. Clark, M. S., & Lemay, E. P. (2005). Close relationships. In A. Tesser, & N. Schwarz (Eds.), Blackwell Handbook of Social Psychology: Intraindividual Processes (pp. 423–455). Blackwell Publishing. Davison, G. C., & Neale, J. M. (2001). Abnormal Psychology (8th ed.). John Wiley & Sons. Doran, N., Luczak, S. E., Bekman, N., Koutsenok, I. & Brown, S. A. (2012), Adolescent substance uses and aggression: A review, Crime Justice Behave, 39 (6),748 -754. Fadaei, Ehsan; Mir-Darikhondi, Rahim; and Mohammad Reza Ahmadimohadibadi (2016), “Construction and Validation of the Initial Parent Care Perception Test Based on Islamic Resources,” Islamic Studies on Women and Family Research Journal, Vol. 4, No. 6, pp. 30-61. [In Persian] [https://journals.miu.ac.ir/article_1030.html] Fine, M. A., Moreland, J. R. & Schwebel, A. I. (1983), Long-term effects of divorce on parent-child relationships, Developmental Psychology, 19, 703-713. Friedlander, L. J., Reid, G. J., Shupak, N. & Cribbie, R. (2007), Social support, self-esteem and stress as predictors of adjustment to university among first-year undergraduates, Journal of College Student Development, 48 (3), 259-274. Ghaedi, Gholamhossein and Hamid Yaqoubi (2008), “Examining the Relationship Between Dimensions of Perceived Social Support and Dimensions of Well-Being in Male and Female Students,” Armaghan Danesh, Vol. 13, No. 2 (Continuous 50), pp. 68-81. [In Persian] [https://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-649-fa.pdf] Glasser, W. M. D. (2003), For Parents and Teenagers: Dissolving the Barrier Between You and Your Teen. Harper Perennial Publisher. Grolnick, W. S., Deci, E. L. & Ryan, R. M. (1997), Internalization within the family: The self-determination theory perspective. In J. E. Grusec & L. Kuczynski (Eds.), Parenting and Children’s Internalization of Values: A Handbook of Contemporary Theory (pp.135-161), New York, NY: Wiley. Hogan, B. E., Linden, W. & Nagarian, B. (2002), Social support interventions: Do they work. Clinical Psychology Review, 22 (3), 381-440. Lang, S. N., Jeon, L., Schoppe-Sullivan, S. J. & Wells, M. B. (2020), Associations between Parent-Teacher Cocaring Relationships, Parent-Child Relationships and Young Children’s Social Emotional Development, Child & Youth Care Forum, 49(4), 623-646. Laura Berk (2007), “Developmental Psychology,” translated by Yahya Seyyed Mohammadi, 1403 AH, Tehran: Arasbaran. [In Persian] Mehrbanian, Mohammad Milad and Mehdi Reza Sarafraz (2017), “Predicting Quality of Life Based on Attachment Styles,” Conference on New Research in Iran and the World in Psychology and Educational Sciences, Law and Social Sciences, Shiraz. [In Persian]
Miers, L.S.; Gamst, G.; and A.G. Garino (2006), “Applied Multivariate Research (Design and Interpretation),” translated by Hamid Reza Hassan Abadi, Hasan Pasha Sharifi, Valiollah Farzad, Simin Dokht Reza Khani, Bilal Izanlou, and Mojtaba Habibi (2012), Tehran: Roshd. [In Persian] Mirzaei Kootanai, Fereshteh; Shakri-Nia, Iraj; and Farhad Asghari (2015), “The Relationship Between Parent-Child Interaction and Levels of Aggressive Behavior in Students,” Child Mental Health, Vol. 2, No. 4, pp. 21-34. [In Persian] [http://childmentalhealth.ir/article-1-80-fa.html] Misbah, Zahra and Khadijeh Abou al-Maali al-Husseini (2021), “The Lived Experience of Adolescent Girls with Irrational Beliefs: A Narrative Analysis Study,” Journal of Counseling and Psychotherapy Advancement, Vol. 10, No. 38, pp. 21-35. [In Persian] [https://journals.iau.ir/article_684641.html] Noori, Hossein bin Mohammad Taqi (1408 AH), “Mustadrak al-Wasa’il wa Mustanbat al-Masa’il,” Qom: Al al-Bayt Institute. [In Persian] Ogden, J. (2001). Health Psychology: A Textbook (2nd ed.). Open University Press. Parker, G., Tupling, H. & Brown, L. B. (1979), The parental bonding instrument, British Journal of Medical Psychology, 52:1-10. Parker, J.S. and Benson, M. J. (2004), Parent-adolescence Relations and Adolescent Functioning: Self-esteem, Substance Abuse and Delinquency, Journal of Adolescence, 155, 519-530. Pflieger, C. J. & Vazsonyi, T. A. (2006), Parenting Processes and Dating Violence: The Mediating Role Self-esteem in Low and High-SES Adolescents, Journal of Cross-Cultural Psychology, 30, 742-761. Pleck, J. H. & Masciadrelli, B. P. (2019), Paternal involvement by U.S. residential fathers: Levels, sources, and consequences, The Role of the Father in Child Development, pp. 222-271. Procidano, M. E. & Heller, K. (1983), Measures of Perceived Social Support from Friends and From Family: Three Validation Studies, American Journal of Community Psychology, Vol.11, No.1, 124. Roediger, E., Stevens, B., Brockman, R., Behary, W. T. & Young, J. (2018), Contextual schema therapy: An integrative approach to personality disorders, emotional dysregulation & interpersonal functioning, 1st Edition, New Harbinger Publications: California. Rosenberg, J., & Wilcox, W. B. (2006). The importance of fathers in the healthy development of children. U.S. Department of Health and Human Services. Sadati, Marziyeh (2017), “Examining the Work and Non-Work Consequences of Incivility in the Workplace with Moderating Family Social Support in Employees of an Industrial Organization in Ahvaz,” Master’s Thesis in Psychology, Industrial and Organizational Specialization, Shahid Chamran University of Ahvaz, Faculty of Educational Sciences and Psychology. [In Persian] Salimi, Azimeh; Jokar, Bahram; and Roshanak Nikpour (2009), “Internet Communications in Life: Investigating the Role of Perceived Social Support and Feelings of Loneliness in Internet Use,” Psychological Studies, Vol. 5, No. 3, pp. 81-102. [In Persian] [ DOI:10.22051/psy.2009.1607] Samarkandi, Nasr ibn Muhammad (1992 AH), “Tanbih al-Ghafilin bi Ahadith Sayyid al-Anbiya wal-Mursal,” Beirut: Dar Ibn Kathir. [In Persian] Sarafino, E. P. (2002). Health Psychology: Biopsychosocial Interactions (4th ed.). New York: John Wiley & Sons. Seyyed Razi, Mohammad bin Hossein (1999), Nahj al-Balaghah, Tehran: Kashaf. [In Persian] Shafie-Abadi, Abdollah (2006), “Foundations of Developmental Psychology,” Tehran: Shahami Chehar Publications. [In Persian] Tabrasi, Hasan ibn Fazl (1991 AH), “Makarim al-Akhlaq,” Qom: Al-Sharif al-Razi. [In Persian] Thompson, R. A. (1999). Early attachment and later development. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of Attachment: Theory, Research, and Clinical Applications (pp. 265–286). Guilford Press. Thompson, R. A. (2021), Attachment in Early Years: From Theory to Practice, Cambridge University Press. Thompson, R. A., Easterbrooks, M. A., & Walker, D. (2003). Continuing sensitive caregiving and attachment security: Pathways to social cognitive competence. Developmental Psychology, 39(2), 286–299. Tracy, E. M. (1990), Identifying social support resources of at-risk families, Social Work, 35: 252-258. Turner, R. J., Turner, J. B. & Hale, W. B. (2014), Social relationships and social support. In R. J. Johnson, R. J. Turner & B. G. Link (Eds.), Sociology of Mental Health: Selected Topics from 40 Years 1970s–2010s (pp. 1–20), New York, NY: Springer. Uchino, B. N., Bowen, K. & Kent, R. (2016), Social support and mental health. In H. Friedman, K. Fingerman (Eds.), Encyclopedia of Mental Health, 2nd Edition (pp. 189-195), Oxford: Elsevier. Veríssimo, M., Santos, A. J., Fernandes, C. & Shin, N. (2020), Father’s parenting and children’s social and cognitive development, Journal of Family Psychology, 34(6), 738-749. Winter, D., Koplin, K., Schmahl, C., Bohus, M. & Lis, S. (2016), Evaluation and memory of social events in borderline personality disorder: effects of valence and self-referential context. Psychiatry Research, 240, 19–25. Yoa, S. (2019), Children of divorce evaluate their quality of life: The moderating effect of psychological processes, Journal of Children and Youth Services Review, 107: 104-133.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 461 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 11 |