پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,711
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,810
زارع, حمید, طهماسبی, رضا, دلبری, محمد. (1403). شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر ایفای نقش مسئولیت‌های اجتماعی در سازمان‌های فضیلت‌محور (موردمطالعه: آستان قدس رضوی). جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11(20), 95-124. doi: 10.30471/rsm.2024.10072.1354
حمید زارع; رضا طهماسبی; محمد دلبری. "شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر ایفای نقش مسئولیت‌های اجتماعی در سازمان‌های فضیلت‌محور (موردمطالعه: آستان قدس رضوی)". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11, 20, 1403, 95-124. doi: 10.30471/rsm.2024.10072.1354
زارع, حمید, طهماسبی, رضا, دلبری, محمد. (1403). 'شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر ایفای نقش مسئولیت‌های اجتماعی در سازمان‌های فضیلت‌محور (موردمطالعه: آستان قدس رضوی)', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11(20), pp. 95-124. doi: 10.30471/rsm.2024.10072.1354
زارع, حمید, طهماسبی, رضا, دلبری, محمد. شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر ایفای نقش مسئولیت‌های اجتماعی در سازمان‌های فضیلت‌محور (موردمطالعه: آستان قدس رضوی). جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1403; 11(20): 95-124. doi: 10.30471/rsm.2024.10072.1354

شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر ایفای نقش مسئولیت‌های اجتماعی در سازمان‌های فضیلت‌محور (موردمطالعه: آستان قدس رضوی)

فصلنامه مطالعات دین، معنویت و مدیریت
دوره 11، شماره 20، فروردین 1403، صفحه 95-124    اصل مقاله (1.52 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/rsm.2024.10072.1354
نویسندگان
حمید زارع* 1؛ رضا طهماسبی2؛ محمد دلبری3
1استاد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2دانشیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی، پردیس ارس، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
 
 
 
 
 




زمینه و هدف: فضیلت سازمانی، به عنوان مفهومی ترکیبی از روان­شناسی مثبت و اخلاق تجاری، به ویژگی‎های کلی اخلاقی سازمانی اشاره دارد که توسط جمعی یا فردی، جو، ساختار و رویه‎های خط مشی در یک سازمان تجسم می‎یابد. در سال‌های اخیر، تأثیرات مثبت فضایل سازمانی بر افراد و سازمان‌ها مورد توجه دانشگاهی فزاینده‌ای قرار گرفته است. توسعه فناوری دیجیتال منجر به تغییر در مدل‎های کسب و کار و الگوهای سازمانی و غیره و همچنین ایجاد رفتارهای کاری فراتر از حیطه مسئولیت کارکنان و نحوه ارتقای رفتارهای سازنده کارکنان در شرایط جدید کاری نیز شده است. تبدیل شدن به موضوعی کانونی در حوزه رفتار سازمانی و منابع انسانی. رفتار حمایتی یک رفتار فرا نقشی است که در آن کارکنان ایده‎های سازنده‌ای را برای بهبود وضعیت کاری یا سازمانی خود آغاز می‎کنند. این رفتار بیشتر با ویژگی‎های انگیزشی بیرونی درونی و سازمانی خود فرد مرتبط است. بنابراین، این امکان وجود دارد که فضیلت سازمانی یک متغیر پیشین مهم رفتار سازنده کارکنان باشد. بررسی ادبیات مربوطه نشان می‌دهد که مطالعات رابطه بین فضیلت سازمانی و متغیرهای پیامد مرتبط را بررسی کرده‌اند، اما مطالعات کمتری رابطه بین فضیلت سازمانی و رفتار سازنده کارکنان را بررسی کرده‌اند. بنابراین، این مطالعه تأثیر فضیلت سازمانی را بر رفتار سازنده کارکنان در زمینه چینی بررسی می‌کند. با توجه به عرصه­های فعال آستان قدس رضوی، ذینفعان مختلفی از آحاد و اقشار جامعه به عنوان سرمایه­های اجتماعی این سازمان قرار دارند که ایجاب می­نماید نسبت به اتخاذ رویکردهای مسئولیت­های اجتماعی اقدام ویژه­ای به­عمل آید. بر اساس اسناد بالادستی کشور مطابق با بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی، پیشرفت اسلامی − ایرانی، سیاست­های اقتصاد مقاومتی و سیاست­های اداری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، توجه به تعالی سازمانی توسط سازمان­ها و نهادهای دولتی تأکید شده است که در این راستا؛ آستان قدس رضوی که در پایتخت مذهبی و شیعه جهان اسلام قرار دارد می­بایست خود را نسبت به اتخاذ ملاحظات، تدابیر، راهبردها و سیاست­های متمرکز، جامعه و یکپارچه به منظور توسعه­ی مبانی مسئولیت­های اجتماعی اقدام نماید و از تبعات و چالش­های عدم توجه به این مقوله، خود را مصون دارد. عدم توجه آستان قدس رضوی به مقولۀ مسئولیت­های اجتماعی شامل 1. ریزش سرمایه­های اجتماعی؛ 2. اصطکاک فکری و عملکردی با اقشار مختلف جامعه؛ 3. اشاعه­ی رفتارهای انحرافی و سوء در بین مدیران و کارکنان؛ 4. منحرف شدن از مأموریت اصلی و توجه و تکریم زائران مقدس بارگاه امام رضاj؛ 5. افزایش هزینه­های ناشی از خروج سهامداران در بخش­های اقتصادی؛ 6. آسیب­ و خدشه به مبانی اصلی انقلاب اسلامی؛ 7. تحت الشعاع قرار گرفتن اصول اجتماعی و فرهنگی سازمان می­باشد. بر اساس چالش­ها و مطالب بیان شده، در این تحقیق محقق به دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که الگوی مسئولیت­های اجتماعی در آستان قدس رضوی به عنوان یک سازمان فضیلت­محور به چه صورت می­باشد به عبارت دیگر محقق به دنبال شناسایی ابعاد و مؤلفه­های مؤثر بر توسعه­ی رویکرد مسئولیت­های اجتماعی در بین منابع انسانی سازمان آستان قدس رضوی می­باشد؟
روش تحقیق: این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری داده­ها به صورت توصیفی از نوع اکتشافی است و از ابزار تجزیه و تحلیل داده­های کیفی شامل تحلیل مضمون استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران فعال در زمینۀ مسئولیت­های اجتماعی در وزارت آستان قدس رضوی بودند که در نهایت 10 نفر به روش هدفمند و در دسترس تعیین شدند که نسبت به انجام مصاحبه از آن­ها اقدام شد.
یافته­ها: در این پژوهش‎ها مؤلفه­هایی چون نحوۀ هدایت و راهبری سازمان به سمت سیستماتیک نمودن روند گفتمان‌سازی اصول مسئولیت‎های اجتماعی، توسعۀ ساختاری، توسعۀ فنّی، فرهنگ­سازی، آموزش و... متناسب با مفاهیم مسئولیت‎های اجتماعی در تمامی لایه­های خرد و کلان و سطوح مختلف سازمانی مورد نظر بوده است. آستان قدس رضوی به دلیل ماهیت و مأموریت ویژه آن، نیازمند توجه به اصول مسئولیت‎های اجتماعی در راستای مدیریت سرمایه اجتماعی است تا بتواند با مشارکت و سهیم شدن آحاد جامعه، پروژه­ها به نحو مطلوبی پیش ببرد. این عوامل در بُعد ساختار و تمهیدات سازمانی که ناظر بر مجموعه اقداماتی است که همراستایی و همسویی اقدامات ارکان اجرایی سازمان را در راستای مسئولیت­های اجتماعی در سازمان­های فضیلت­محوری ایجاد می‎کند که شامل تدوین دستورالعمل­ها و رویه­های اجرایی، تدوین خط مشی مسئولیت‎های اجتماعی­، تدوین قوانین مرتبط با مسئولیت‎های اجتماعی شرکت، تدوین محدودکننده‎ها و کنترل کننده‎های سازمانی و تدوین چشم انداز در عرصه پیاده‌سازی رویکرد مسئولیت­های اجتماعی می­باشد. بُعد گفتمان­سازی که ناظر بر فرهنگ‌سازی اصول مسئولیت­های اجتماعی در سازمان­های فضیلت محور می­باشد شامل رفتارسازی مبتنی بر دوستی و مروت با آحاد جامعه، فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی اصول کرامت انسانی و توسعه نگرش مدیران نسبت به اهداف فضیلت محور می­باشد، زیرسخت‎های شبکه‎های اجتماعی شامل به کارگیری شبکه‎های اجتماعی در راستای مشارکت اجتماعی، استفاده از فرصت‎های تحول دیجیتال در زمینه مسئولیت‎های اجتماعی و توسعه یکپارچه شبکه‎های اجتماعی ملی با نگاه جذب سرمایه اجتماعی می­باشد، تدوین قوانین و دستورالعمل‎ها شامل تدوین دستورالعمل‏ها و رویه‏های اجرایی، تدوین خط‌مشی  مسئولیت‎های اجتماعی و تدوین قوانین مرتبط با سرمایه‌های اجتماعی شرکت می­باشد همچنین تدوین محدودیت‎ها کنترل کننده‎ها شامل تدوین محدودکننده‌ها و کنترل‌کننده‌های سازمانی و تدوین چشم‌انداز در عرصة اجرای مسئولیت‎های اجتماعی می­باشد. فرآیندها و رویه‎ها شامل طراحی فرآیندهای مدیریت منابع انسانی مبتنی بر رعایت اصول زیست محیطی، پرداخت حقوق و دستمزد در تراز انقلاب اسلامی و تدوین شاخص‎های ارزیابی عملکرد بر اساس  مسئولیت‎های اجتماعی می­باشد.
کلیدواژه‌ها
مسئولیت‌های اجتماعی؛ فضیلت‌محور؛ آستان قدس رضوی؛ تحلیل مضمون
مراجع
  1. آرمان، مانی، حسینی، سیدیعقوب، و تنگستانی، الهام (1395). تأثیر سرمایۀ اجتماعی و بلوغ منابع انسانی بر مدیریت منابع انسانی پایدار (موردمطالعه: شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی). مجله علمی مدیریت سرمایه اجتماعی، 3(1)، 113−
  2. بابائی، یاور، و فانی، مریم (1400). اثر مدیریت منابع انسانی سبز بر رفتار شهروندی زیست‌محیطی و رفتارهای حامی محیط‌زیست کارکنان هتل. مطالعات مدیریت گردشگری، 16(56)، 211−
  3. بهزادی، الهام. نهامی، عبدالرضا، بلشیده، کیومرث. (1394). رابطه وجدانی بودن، جو اخلاقی و رهبری اخلاقی با فضیلت سازمانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. سال دهم، شماره1، ص: 63 – 74.
  4. بهشتی فر. رضا. شهبازیان. محمد. (1399). بررسی نقش فرهنگ سازمانی و مسئولیت‌های اجتماعی در پیشبرد اهداف سازمانی. کنفرانس بین المللی مدیریت سازمان. 45 – 59.
  5. پور علی، محمدرضا، و داداشی، نسرین (1401). تأثیر مسئولیت اجتماعی و ریسک‌پذیری بر عملکرد شرکت‌ها با توجه به متغیر تعدیل‌کننده محدودیت‌های مالی. فصلنامه حسابداری مدیریت، دوره3، شماره41، 65- 78.
  6. پورعلی، محمدرضا، و رجبی، علی‌اکبر (2019). بررسی نظری نقش مسئولیت اجتماعی شرکتی (اخلاق فراسازمانی) در پیش‌بینی سود توسط سرمایه‌گذاران. فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، 9(34)، 51 – 69.
  7. ثابت، عزیزی (1399). ارزیابی تأثیر استراتژی‌های منابع انسانی در ایجاد و توسعه مدیریت منابع انسانی سبز. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 31(4)، 67−‎
  8. عنایتی، فاطمه، و رئیسی، ایرج (1401). بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر کارایی سرمایه گذاری با توجه به نقش استراتژی‌های شرکت می‌پردازد. تحقیقات نوین مدیریت و حسابداری. 6(30)، 51 – 64.
  9. عابدی کوشکی، سارا. زین آبادی، حسن رضا؛ باقری نیا، حسن. جعفرنژاد، احد.(1395). بررسی نقش فضیلت سازمانی در عملکرد کارکنان در یک سازمان نظامی، فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، سال یازدهم، شماره39، 55 – 68.
  10. کریمی، رحیم. شیرانی، درنار. (1402). تحلیلی بر تأثیر مسئولیت‌های اجتماعی سازمانی بر بهره وری سازمان‌های ایران. همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم انسانی. 1397 – 1315.
  11. کاشانی پور. محمد. قربانی، راضیه. (1401). تأثیر استراتژی کسب‏وکار بر رابطۀ بین مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت در جهت ارتقای سرمایۀ اجتماعی. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی. دوره9، شماره2. 186 – 155.
  12. قاسمی، حبیب، برکت، غلامحسین، و امیدیان، فرانک (1401). طراحی و اعتبارسنجی مسئولیت اجتماعی آموزش و پرورش خوزستان. فصلنامه نوآوری‌های مدیریت آموزشی، شماره 3. 56 – 63.
  13. حمیدیان پور، فخریه، رجب‌پور، ابراهیم، افراخته، سلیمه، و مهرابی، عمران (1398). بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی پایدار بر سرمایه انسانی. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، (54)، 1−
  14. خنیفر. حسین. (1389). اصول و مبانی روش‌های تحقیق کیفی. انتشارات نگاه دانش
  15. سیدعباس‌زاده، میرمحمد، حسنی، محمد، بازرگان، عباس، و نامی، کلثوم (1397). توسعه منابع انسانی پایدار: اثرات کانال مدیریت دانش و عوامل سازمانی. دوماهنامه علمی −پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 9(34)، 1−
  16. نیلی پورطباطبایی، سید اکبر، صالحی عمران، ابراهیم، هاشمی، سهیلا، و صداقت، مائده (1395). ارائه کارت امتیازی مدیریت منابع انسانی پایدار در شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات دانش‌بنیان ایران. آموزش و توسعه منابع انسانی، 3(11)، 139−
  17. واعظی. علی. (1397). روش‌های تحقیق کیفی و کمّی. انتشارات ریحان دانش.
  18. یزدانی، حمیدرضا، پورعزت، علی‌اصغر، زارعی متین، حسن (1398). طراحی الگوی اخلاق سازمانی مبتنی بر فضیلت برای بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران. فصلنامه اخلاق پزشکی، 44. 91 – 103.
  19. Aragòn-Correa, J. A., Marcus, A. A., & Vogel, D. (2020). The effects of mandatory and voluntary regulatory pressures on firms’ environmental strategies: A review and recommendations for future research. Academy of Management Annals, 14(1), 339-365.
  20. Çop, S., Olorunsola, V. O., and Alola, U. V. (2021). Achieving Environmental Sustainability through Green Transformational Leadership Policy: Can Green Team Resilience Help? Strategy Environ. 30 (1), 671–682.
  21. Dost, M., Pahi, M. H., Magsi, H. B., and Umrani, W. A. (2019). Effects of Sources of Knowledge on Frugal Innovation: Moderating Role of Environmental Turbulence. Jkm 23 (7), 1245–1259.
  22. Dumont, J., Shen, J., & Deng, X. (2017). Effects of green HRM practices on employee workplace green behavior: The role of psychological green climate and employee green values. Human resource management, 56(4), 613-627.
  23. Eriksen, M., Cooper, K. and Miccolis, A. (2019), “On becoming virtuous”, Journal of Management Education, Vol. 43 No. 6, pp. 630-650.
  24. Elshaer, I. A., Sobaih, A. E. E., Aliedan, M., & Azazz, A. M. (2021). The effect of green human resource management on environmental performance in small tourism enterprises: mediating role of pro-environmental behaviors. Sustainability, 13(4), 1956.
  25. M. Burger. M. Risenbilt. A. (2020). Virtuous leadership: a source of employee well-being and trust. Management Research ReviewVolume 43 Issue 8. 78-97.
  26. Francoeur, V., Paillé, P., Yuriev, A., & Boiral, O. (2021). The measurement of green workplace behaviors: A systematic review. Organization & Environment, 34(1), 18-42.
  27. Kashanipour, Mohammad. The victim is Razia. (2021). The effect of business strategy on the relationship between corporate social responsibility and corporate value in order to promote social capital. Social Capital Management Quarterly, 9(2) 34-46.[In Persian].
  28. Rehman, S. U., Kraus, S., Shah, S. A., Khanin, D., & Mahto, R. V. (2021). Analyzing the relationship between green innovation and environmental performance in large manufacturing firms. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120481.
  29. Yu, W., Chavez, R., Feng, M., Wong, C. Y., & Fynes, B. (2020). Green human resource management and environmental cooperation: An ability-motivation-opportunity and contingency perspective. International Journal of Production Economics, 219, 224-235.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 119
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 89