پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,684
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,791
منطقی, محسن. (1403). رفتارهای جوارحی و جوانحی، چارچوبی برای مطالعه رفتار سازمانی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11(20), 173-198. doi: 10.30471/rsm.2024.9926.1322
محسن منطقی. "رفتارهای جوارحی و جوانحی، چارچوبی برای مطالعه رفتار سازمانی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11, 20, 1403, 173-198. doi: 10.30471/rsm.2024.9926.1322
منطقی, محسن. (1403). 'رفتارهای جوارحی و جوانحی، چارچوبی برای مطالعه رفتار سازمانی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 11(20), pp. 173-198. doi: 10.30471/rsm.2024.9926.1322
منطقی, محسن. رفتارهای جوارحی و جوانحی، چارچوبی برای مطالعه رفتار سازمانی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1403; 11(20): 173-198. doi: 10.30471/rsm.2024.9926.1322

رفتارهای جوارحی و جوانحی، چارچوبی برای مطالعه رفتار سازمانی

فصلنامه مطالعات دین، معنویت و مدیریت
دوره 11، شماره 20، فروردین 1403، صفحه 173-198    اصل مقاله (1.36 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/rsm.2024.9926.1322
نویسنده
محسن منطقی*
دانشیار، گروه مدیریت، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، قم، ایران
چکیده
موضوع: «رفتار سازمانی» یکی از مهم‌ترین موضوعات در دانش مدیریت و سازمان است. پژوهشگران اسلامی در همۀ رشته‏ها تلاش دارند که توصیه‏های اسلامی را استنباط کنند و به‏کار گیرند. اندیشمندان مدیریت اسلامی نیز با کاوش علمی، آموزه‏های اسلامی درخصوص مدیریت و سازمان را استخراج می‏کنند و با به‏کارگیری آن، زمینۀ بالندگی سازمان‏های اسلامی را فراهم می‏سازند.موضوعات متعددی در رفتار سازمانی مطالعه می‌شود تا بتواند بهبود روابط بین مدیر و کارکنان را محقق کند. سطح رفتار فردی، نقطه شروع مطالعه رفتار سازمانی است. چارچوب مطالعاتی سطح رفتار می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر موضوعات سطوح دیگر رفتار داشته باشد. اینکه موضوعات مطرح شده در سطح رفتار چگونه دسته بندی شود دغدغه محققین است. طراحی نوین ساختار مطالعه سطح فردی در رفتار سازمانی براساس آموزه‌های اسلامی، موضوع اصلی این پژوهش است. 
روش: این پژوهش که با روش اجتهادی انجام شده است، پس از پرسش تحقیق به بررسی مبانی نظری موضوع پرداخته و سپس با بررسی منابع برون‌دینی و درون‌دینی، مستندات مرتبط شناسایی شده است. درنهایت، به تحلیل داده‌ها و ایده‌پردازی پرداخته شده است. تدوین دانش رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی، نیازمند تبیین زیرساخت‏های بنیادی این دانش است. همۀ دانش‏های علوم اجتماعی بر پایۀ پیش‏فرض‏ها و بنیاد‏های فلسفی شکل می‏گیرند. در این پژوهش تلاش شده است که به‏دور از مباحث عمیق فلسفی، به پیش‏فرض‏ها و مبانی نزدیک‏تر به مسائل رفتار سازمانی، با زبان ساده و مختصر پرداخته شود. سه مبنای فلسفی، تجربی و دینی، به‏شکل کاربردی، زیربنای مطالعات رفتار سازمانی در این مقاله قرار گرفته است. 
یافته‌ها: ماهیت رفتار‏های جوارحی، ایجاد دگرگونی و تغییر، با منشأ حرکت انسانی به ‏وسیلۀ یکی از اعضا و جوارح است. انسان با حرکات و اقداماتش می ‏تواند باعث حرکت یا توقف فعالیت‏ های سازمان بشود. شناخت رفتار‏های جوارحی عرصۀ گسترده‏ ای از موضوعات رفتار کارکنان را به خود اختصاص داده است. مطالعۀ علمی در برخی از این موضوعات نوآورانه بوده و برخی در این دانش متداول است. با شناسایی آیات و روایات مرتبط با موضوع موردمطالعه، سپس تحلیل و بررسی آنها، دلالت‌های مدیریتی آن در حوزه رفتار سازمانی ارائه شده است.
نتایج: این مطالعه تلاش دارد که نشان دهد موضوعات رفتار سازمانی در سطح فردی را می‌توان در چارچوب رفتارهای جوارحی و رفتارهای جوانحی به شکل پذیرفته شده در منابع اسلامی ارائه کرد تا پژوهشگران دینی بتوانند دراین الگو موضوعات رفتار سازمانی را مبتنی بر آموزه‌های اسلامی مطالعه کنند. رفتار‏های جوارحی در سه دسته مورد مطالعه قرار گرفته است که عبارت‏ند از: فعالیت‏ های حرکتی (حضور در سازمان، بهره‏ گیری از حواس ظاهری، ارتباطات)، فعالیت‏ های نمادین ارتباطی (زبان نوشتاری، زبان گفتاری، و زبان غیرکلامی)، و فعالیت ‏های ناشی از عواطف، انسانی (پرخاشگری، استرس، شادابی). امروزه در دانش رفتار سازمانی رایج، اجزای رفتار جوانحی، مورد تحقیق گسترده‏ای قرار گرفته است؛ به‏ گونه‏ ای که در همۀ کتب رفتار سازمانی، موضوعاتی نظیر ادراک، انگیزش، نگرش، یادگیری، هیجانات، تصمیم‏گیری و نظایر آنها مشاهده می ‏شود. رفتار‏های جوانحی در دو دسته مطالعه شده است که عبارت‏ند از: فعالیت‏ های فکری (ادراک، یادگیری، تصمیم‏گیری و خلاقیت) و فعالیت‏ های عاطفی (نگرش، انگیزش و هیجانات). ساختار کلی این موضوعات در این مقاله تبیین شده است.
کلیدواژه‌ها
رفتار سازمانی؛ آموزه‌های اسلامی؛ رفتار جوارحی؛ رفتار جوانحی
مراجع
* قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

*صحیفه سجادیه

  1. ابن‌منظور (1408ق). لسان العرب. به کوشش على شیرى. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
  2. ادلر، جی. نانسی (1387). ابعاد بین‌المللی رفتار سازمانی. ترجمه علی یاور فصیحی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe.
  3. اعرافی، علیرضا (1391). فقه تربیتی. قم: موسسه فرهنگی اشراق و عرفان.
  4. اعرافی،‌ علیرضا و موسوی، سیدنقی (1390). گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهای جوانحی. فقه. 70، 87−
  5. انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
  6. الآمدی التمیمی، عبدالواحد، (1360). غرر الحکم و درر الکلم. ترجمه و شرح آقاجمال خوانساری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  7. بروجردی، محمدتقی (1364). نهایه الافکار. 4 جلدی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  8. بستان، حسین (1392). گامی به‌سوی علم دینی. جلد دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1381). تفسیر تسنیم. ج2، قم: اسراء.
  10. حرعاملی، محمد بن حسن (1414 ق). وسائل الشیعه الی تحصیل الشریعه. تهران: کتابچی.
  11. رضائیان، علی (1383). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت.
  12. سبحانی، جعفر (1420). السیرۀ المحمدیۀ n. قم: مؤسسه الامام الصادقj.
  13. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1377). المیزان فی تفسیر القرآن. قم. دفتر انتشارات اسلامی.
  14. علی‌پور، مهدی و سید‌حمید حسنی (1386). پارادایم اجتهادی دانش دینی (پار). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15. عیاشی، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی. تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
  16. الکلینی، محمد بن یعقوب (1416 ق). الکافی. تحقیق علی الغفاری. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعۀ لجماعۀ المدرسین.
  17. لیثی واسطی، ابوالحسن علی بن ابی‏نزال (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث و سازمان چاپ و نشر.
  18. مجتبوی نائینی، سیدمهدی (1372). فرهنگ اصطلاحات کار و تأمین اجتماعی. تهران: مؤسسه کیهان.
  19. مجلسی، محمدباقر (1412ق). بحار الانوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  20. مصباح یزدی، محمدتقی (1384). انسان‌سازی در قرآن. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe.
  21. مصباح یزدی، محمدتقی (1392). رابطه علم و دین. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیe
  22. مطهری، مرتضی (1381). ختم نبوت. قم: صدرا
  23. منطقی، محسن (1397). کاوشی در روش اجتهادی و کاربست آن در مدیریت اسلامی. فصلنامۀ چشم‌انداز مدیریت دولتی، 35، 139−
  24. مهدوی کنی، محمدرضا (1385). اخلاق عملی. قم: جمکران.
  25. میلر، کاترین (1368). ارتباطات سازمانی (فرایندها و رویکردها). ترجمۀ زهره خوش‌نشین و همکاران. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
  26. Borkowski, Nancy (2016). Organizational Behavior, Theory, and Design in Health Care, Jones & Bartlett Learning, Llc, [S.L].
  27. Bratton, John, (2015). Introduction to work and Organizational Behaviour, palgrave.
  28. DuBrin, Andrew J. (2019). Fundamentals of Organizational Behavior, Academic Media Solutions، the United States of America.
  29. Griffin, Ricky W., Phillips, Jean M., Gully, Stan M. (2020). Organizational Behavior: Managing People and Organizations, Cengage products are represented in Canada by Nelson Education, Ltd.
  30. Hellriegel, Don & Slocum, John W. (2010). Organizational Behavior, Cengage Learning, Mason, usa.
  31. Judge, Timothy A. (2016). Fundamentals of Organizational Behaviour, The University of Nottingham, Darul Ehsan, Malaysia.
  32. Kinicki & Fugate, Angelo & Mel (2018). Organizational behavior ‏:‏ a practical‏،‏ problem−solving approach, McGraw−Hill Education, New York.
  33. Kondalkar, V. G. (2007). Organizitional Behaviour, New Age International (P) Ltd, Publishers, New Delhi.
  34. McShane, Steven L. & Von Glinow, Mary Ann, (2017). organizational behavior, Florida International University, Florida.
  35. Miller, T. L., Wesley ,C. L. II, & Williams, D. E., (2012). Educating the Minds of Caring Hearts: Comparing the Views of Practitioners and Educators on the Importance of Social Entrepreneurship Competencies, Academy of Management Learning & Education, 2(3), 349–370.
  36. Mullins, Laurie J., (2016). Management & Organisational Behaviour, Pearson, New York.
  37. Robbins, Judge & Breward, Stephen P.& Timothy A. & Katherine E. (2018). Essentials of organizational behaviour, Pearson Canada Inc, Canada.
  38. Robbins, S., & Judge T., (2016). Organizational Behavior, Prentice Hall, New Jersey.
  39. Robbins, Stephen (2006). organizational behavior, San Diego State University, University of Notre Dame.
  40. Warner, M. (1994). Organizational Behavior Revisited, Human Relations, 47: 1151–66.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 162
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 102