پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها282
تعداد مقالات2,142
تعداد مشاهده مقاله4,473,565
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,124,586
لشکری, علیرضا, یعقوب زاده مجرد, عباس, خلیلی, محمد. (1402). مدیریت مخاطرات اخلاقی (کژمنشی) در عقود مشارکتی نظام بانکی براساس آموزه‌های اسلامی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 20(40), 7-30. doi: 10.30471/iee.2024.9878.2385
علیرضا لشکری; عباس یعقوب زاده مجرد; محمد خلیلی. "مدیریت مخاطرات اخلاقی (کژمنشی) در عقود مشارکتی نظام بانکی براساس آموزه‌های اسلامی". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 20, 40, 1402, 7-30. doi: 10.30471/iee.2024.9878.2385
لشکری, علیرضا, یعقوب زاده مجرد, عباس, خلیلی, محمد. (1402). 'مدیریت مخاطرات اخلاقی (کژمنشی) در عقود مشارکتی نظام بانکی براساس آموزه‌های اسلامی', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 20(40), pp. 7-30. doi: 10.30471/iee.2024.9878.2385
لشکری, علیرضا, یعقوب زاده مجرد, عباس, خلیلی, محمد. مدیریت مخاطرات اخلاقی (کژمنشی) در عقود مشارکتی نظام بانکی براساس آموزه‌های اسلامی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1402; 20(40): 7-30. doi: 10.30471/iee.2024.9878.2385

مدیریت مخاطرات اخلاقی (کژمنشی) در عقود مشارکتی نظام بانکی براساس آموزه‌های اسلامی

دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
دوره 20، شماره 40، مهر 1402، صفحه 7-30    اصل مقاله (1.45 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/iee.2024.9878.2385
نویسندگان
علیرضا لشکری1؛ عباس یعقوب زاده مجرد* 2؛ محمد خلیلی3
1استادیار، اقتصاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2دانشجوی دکتری، اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
3دانش‌پژوه سطح 3 حوزه علمیه مشکات تهران
چکیده
یکی از اصلی‌ترین عواملی که از نظر پژوهشگران مانع استفاده گسترده بانک‌های اسلامی از عقود مشارکتی شده، وجود مخاطره اخلاقی (کژمنشی) در رابطه بانک و گیرنده تسهیلات است. وجود مسئله مخاطره اخلاقی باعث شده که تأمین مالی غیرمشارکتیِ دارای بازدهی ثابت، جایگاهی مهم در بانکداری اسلامی پیدا کند و این نوع قراردادها نسبت به قراردادهای مشارکتی ترجیح داده شوند. باوجود راهکارهای متنوعی که برای رفع این چالش ارائه شده، هنوز چالش مخاطرات اخلاقی به‌عنوان یک مانع مهم در اجرای عقود مشارکتی محسوب می‌شود. در این تحقیق تلاش شده است براساس آموزه‌های فقهی−اسلامی از راهکاری درونی برای تنظیم عقود مشارکتی جهت مدیریت مخاطرات اخلاقی استفاده شود. در الگوی قرارداد پیشنهادی، صاحب سرمایه با واگذاری سهم خود در مقابل مقداری مشخص از محصول نهایی، به‌روشنی انگیزه عامل را برای تلاش بیشتر فراهم می‌کند و زمینه کژمنشی را برطرف می‌کند.
کلیدواژه‌ها
مخاطرات اخلاقی (کژمنشی)؛ عقود مشارکتی؛ تخمین؛ قباله (تقبّل)؛ مزارعه
مراجع
  1. ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  2. امام خمینی، روح‌الله (1392)، ترجمه تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
  3. انس الزرقاء، محمد (1383)، «اسلامی کردن علم اقتصاد: مفهوم و روش»، ترجمه منصور زراء‌نژاد، مجله اقتصاد اسلامی، 4(15)، ص129−
  4. بحرانی، یوسف (بی‌تا)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
  5. بهاروندی، احمد و سید رواح الله احمدی حاجی‌آبادی (1391)، «خطر اخلاقی و ارائه الگوی کاربردی کاهش آن در عقود مشارکتی»، 17، ص59−
  6. جوادی آملی، عبدالله (1393)، درس خارج فقه: مراجعه به آدرس اینترنتی:
www.eshia.ir/feqh/archive/text/javadi/feqh/93

  1. حرّعاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت j.
  2. ذوالفقاری، امیراحمد؛ رمضان‌علی مروی و ایرج توتونچیان (1399)، «نقش حافظه سیستم در اجرای صحیح قرارداد مشارکت بانکی در نظام بانکداری اسلامی»، اقتصاد اسلامی، 25، ص219−
  3. رنجبر، منصور (1397)، «مقایسه کارایی عقد مضاربه با روش‌های تأمین مالی متعارف −رویکرد اثر علامت‌دهی مؤلفه نسبت تسهیم سود»، فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، 4(1)، ص61−
  4. زاهدی‌وفا، محمدهادی و قوامی، سیدحسن (1390)، «الگوی مضاربه بر مبنای الگوی مدیر عامل در شرایط کژمنشی»، مجله پژوهشنامه اقتصادی، 11(4)، ص255−
  5. شاکری، محمدجمال، و محمد جواد توکلی(1397)، «تحلیل ماهیت عقود مشارکتی»، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، 253، ص51−
  6. صالح‌نیا، نفیسه؛ تقی ابراهیمی‌سالاری و علیرضا پویا (1396)، «تأثیر خیارات بر کاهش عدم تقارن اطلاعات در بازار»، اقتصاد اسلامی، 67، ص121−
  7. صالحی، زهره و محمدرضا حیدری (1396)، «الگوی نظام مبادله در اقتصاد اسلامی (با پافشاری بر تقارن اطلاعات)»، اقتصاد اسلامی، 65، ص119−
  8. صدر، سیدکاظم (1384)، «انتخاب کارآمد ابزارهای مالی اسلامی و اطلاعات نامتقارن»، مجله نامه اقتصادی، 1، ص79−
  9. طالبی، محمد و حسن کیایی(1391)، «ریشه‌یابی چالش‌های استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران»، مجله تحقیقات مالی اسلامی، 2، ص37−
  10. طغیانی، مهدی؛ سعید صمدی و زیبا صادقی (1394)، «تحلیل موضوع اطلاعات نامتقارن در قراردادهای مشارکتی بانکداری بدون ربا و راهکارهای آن»، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، 13، ص5−
  11. عبدلی، قهرمان؛ محسن مهرآرا و رضا محمدپور(1396)، «اخلاق در بانکداری اسلامی با تأکید بر نظریه اطلاعات نامتقارن: کاربست بازی‌های بیزین»، مجله مطالعات اقتصاد اسلامی، 19، ص139−
  12. کلینى، محمد بن یعقوب (1407)، الکافی، چاپ 4، تهران: دارالکتب الاسلامیه،
  13. منتظری، حسینعلى (1409)، کتاب الزکاة، قم: مرکز جهانى مطالعات اسلامى.
  14. نجفى (صاحب الجواهر)، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث‌العربی.
  15. نصرآبادی، داود، و احمد شعبانی (1387)، «چالش‌های بانک در اجرای قرارداد مشارکت در سود و زیان و راهکارهای آن»، مجله مطالعات اقتصاد اسلامی، 1، ص77−
  16. نظرپور، محمدنقی، و یحیی لطفی‌نیا (1393)، «اجرای صحیح تسهیلات مشارکتی در بانکداری اسلامی به کمک صندوق‌های پروژه‌محور»، مجله تحقیقات مالی اسلامی، 7، ص107−
  17. هاشمی شاهرودی (1390)، درس خارج فقه، رجوع به آدرس اینترنتی:
ww.eshia.ir/feqh/archive/text/shahroudi/feqh/90

  1. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1418)، قاعده بطلان ربح ما لم یضمن، نشریه منهاج، 6، ص7−
  2. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1432)، کتاب المضاربه. قم: ‌بنیاد فقه و معارف اهل‌بیتj‌.
  3. همدانى، آقا رضا بن محمد هادى (1416)، مصباح الفقیه، قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی.
  4. یوسفی، احمد؛ کمیل قنبرزاده و علیرضا کلاهدوزان(1401)، «بررسی فقهی کسب سود بدون قبول ریسک»، اقتصاد اسلامی، 87، ص5−
  5. Warde, Ibrahim (2000), Islamic Finance in the Global Economy, UK: Edinburgh University Press.
  6. Watt, Richard (2011), The Microeconomics of Risk and Information, US: Palgrave Macmillan.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 216
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 165