پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,749
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,831
جهانگیری, محمدرضا. (1402). تربیت اسلامی؛ فرایند پژوهش و پیش فرض های آن. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18(46), 83-102. doi: 10.30471/edu.2023.9010.2686
محمدرضا جهانگیری. "تربیت اسلامی؛ فرایند پژوهش و پیش فرض های آن". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18, 46, 1402, 83-102. doi: 10.30471/edu.2023.9010.2686
جهانگیری, محمدرضا. (1402). 'تربیت اسلامی؛ فرایند پژوهش و پیش فرض های آن', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18(46), pp. 83-102. doi: 10.30471/edu.2023.9010.2686
جهانگیری, محمدرضا. تربیت اسلامی؛ فرایند پژوهش و پیش فرض های آن. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 18(46): 83-102. doi: 10.30471/edu.2023.9010.2686

تربیت اسلامی؛ فرایند پژوهش و پیش فرض های آن

فصلنامه علمی تربیت اسلامی
دوره 18، شماره 46، دی 1402، صفحه 83-102    اصل مقاله (1.58 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2023.9010.2686
نویسنده
محمدرضا جهانگیری*
دانشجوی دکترا، سایر، حوزه علمیه قم، قم، ایران
چکیده
دغدغه‎ی دینی‎سازی علوم انسانی، ایجاب می‎کند در هر یک از آن‎ها شاخصه‎هایی عینی، برای اسلامی‎سازی ارائه شود. علم تربیت نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این میان توجه به فرایند کلان پژوهش، مهمترین عامل در اسلامی‎سازی این علم به نظر رسید چرا که به وسیله‎ی آن نه تنها تبیین نسبتِ علمی‎بودن و دینی‎بودن تربیت اسلامی ممکن می‎شد بلکه پاسخگویی به مسائلی، همچون رابطه‎ی وحی، عقل و تجربه، جایگاه کارآمدی و رابطه‎ی عناصر تربیتی با یکدیگر نیز، ممکن می‎شد. در مقاله‎ی پیش‎رو فرایند پژوهش در تربیت اسلامی و پیشفرض‎های آن بر اساس ملاک‎های فلسفی و وحیانیِ علم به روش ترکیب نظریات مورد واکاوی قرار گرفت و روشن شد که فرایند آن متشکل از دو مرحله‎ی نظریه‎پردازی و ارزیابی نظریه‎ است. نظریه‎پردازی، در گام اول ناظر به اهداف تربیتی بوده و پس از بررسی مبانی، اصول و سایر عناصر تربیتی به نظریه‎پردازی در رابطه با مسایل تربیتی ختم می‎شود. علمی بودن این نظریات در گرو واقع‎نمایی، تفاهم‎پذیری، تعمیم‎پذیری و انسجام است و دینی بودن آن‎ها در گرو احراز استناد آن‎ها به وحی. از همین رو تکیه به وحی به عنوان تنها منبع دست‎یابی به اهداف تربیتی در اولین گام پژوهش، به عنوان اصلی‎ترین عامل دینی‎سازی این علم به‎شمار رفته و تکیه بر اهداف تربیتی وحیانی در بررسی مبانی و سایر عناصر تربیتی با کمک عقل و تجربه تضمین کننده‎ی این امر نسبت به سایر اجزای تربیت اسلامی به‎شمار می‎رود. با توجه به این نکات معیار‎های استناد، کارآمدی و انسجام درونی و بیرونی را به عنوان معیار‎های ارزیابی نظریات در تربیت اسلامی معرفی کردیم.
کلیدواژه‌ها
تربیت اسلامی؛ معیار اسلامی‎بودن نظریه‎ها؛ ویژگی‎های علمی؛ نظریه‎سازی؛ معیار‎ ارزیابی نظریه‎ها؛ روش دست‎یابی به عناصر تربیتی؛ روش پژوهش در تربیت اسلامی
مراجع
  1. احسانی، محمد (1387)؛ «روش‎شناسی تفسیر تربیتی قرآن»؛ مجله قرآن و علم، ش3، ص35−
  2. اردکانی، رضا (1399)، درباره ‎علم، چ4، تهران: نشر هرمس، ص18−
  3. اعرافی، علی‎رضا (1395)، «روش‎شناسی استنباط آموزه‎های تربیتی در آینه سیره و کلام امام علی»؛ مسایل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ش4، 1379.
  4. اعرافی، علی‎رضا، فقه تربیتی، چ3، قم: نشر اشراق و عرفان.
  5. اکبری‎تختمشلو، جواد (1395)، «لری لاودن و استقراء بدبینانه»؛ دوفصلنامه علمی−پژوهشی تأملات فلسفی، ش17، ص103−
  6. باقری، خسرو (1380)؛ «ماهیت و قلمرو تعلیم و تربیت اسلامی»؛ حوزه و دانشگاه، ش28، ص23−
  7. باقری، خسرو (1384)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ4، تهران: انتشارات مدرسه.
  8. باقری، خسرو (1385)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ51، تهران: انتشارات مدرسه.
  9. باقری، خسرو (1389)، روش‌ها و رویکردهای پژوهشی در تربیت اسلامی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  10. باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  11. بهشتی، محمد (1390)، نقش آزادی در تربیت کودکان، چ2، تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‎های شهید بهشتی.
  12. پوپر، کارل‎ریموند (1370)، منطق اکتشاف علمی، چ4، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  13. جهان‎بخش، عباس و حسن شیخ‎العراقین‎زاده (1398)، «رابطه ‎علم و فرهنگ، زیرساخت نظری تمدن اسلامی»، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، ش1، ص37−
  14. حایری‎شیرازی، محی‎الدین (1397)، مربی و تربیت، چ2، قم: دفتر نشر معارف.
  15. حایری‎شیرازی، محی‎الدین (1395)، تربیت کودک، چ6، قم: نشر معارف.
  16. حسین‎زاده، محمد (1394)، منابع معرفت، قم : مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  17. داودی، محمد؛ محمد بهشتی و سعید بهشتی (1399)، فلسفه‎های تعلیم و تربیت در تمدن اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  18. رایشنباخ، هانس (1371)، پیدایش فلسفه علمی، ترجمه: موسی اکبری، چ2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  19. رضایی‎، اکبر و مهناز علی‎اکبری (1398)، روش تحقیق در روان‎شناسی، تهران: دانشگاه پیام نور.
  • رضایی، مهدی (1399)، «تبیین روش‎شناسی پژوهش استنتاجی ضرورت عقلی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی»، پژوهش در مسایل تعلیم و تربیت، ش49، ص85−
  1. شریفی، احمدحسین (1395)، روش‎شناسی علوم انسانی اسلامی، تهران : مرکز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه.
  • صادق‎زاده‎قمصری، علی‎رضا (1386)، «رویکرد اسلامی به روش‎شناسی پژوهش تربیتی: تبیین امکان و ضرورت»، فصلنامه نوآوری‎های آموزشی، ش21، ص141−
  • صدر، سیدمحمدباقر (1385ق)، اقتصادنا، قم: بوستان کتاب.
  • صفایی‎حایری، علی (1386)، مسئولیت و سازندگی، چ18، قم: انتشارات لیلة‎القدر.
  • طباطبایی‎قمی، تقی (1426ق)، مبانی‎منهاج‎الصالحین، چ1، قم: انتشارات قلم الشرق.
  • عزیزی، علی و مصطفی تقوی (1393)، «نقد علم‎شناسی کوهن از منظر فایرابند»، دو فصلنامه فلسفه علم، ش2، ص59−
  • علی‎احمدی، قاسم (1390)، شرح رساله اعتقادات علامه مجلسی، چ1، قم: انتشارات دلیل ما.
  • کلینی، محمد‎بن‎یعقوب (1407ق)، الکافی، چ4، تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیه.
  • کوهن، تامس (1369)، ساختار انقلاب‎های علمی، ترجمه:‎ احمد آرام، تهران: انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
  • لطیفی، علی (1392)، «روش‎شناسی دانش تربیت اسلامی براساس رویکرد استنباطی−تأسیسی دکتر خسرو باقری»، فصلنامه علمی پژوهشی روش‎شناسی علوم انسانی، ش77، ص7−
  1. لطیفی، علی (1396)، مبانی فلسفی علم تربیت اسلامی، چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • محمدی‎ری‎شهری، محمد (1383)، فلسفه وحی و نبوت، چ2، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
  • مصباح‎یزدی، محمد‎تقی (1393)، راه و راهنما‎شناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  • مطهری، مرتضی (1369)، ختم نبوت، چ18، قم: انتشارات صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1373)، نبوت، چ16، قم: انتشارات صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام، چ66، قم: انتشارات صدرا.
  • ملکیان، مصطفی (1377)، تاریخ فلسفه غرب، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
  1. موسوی‎خویی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مصباح‎الاصول، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
  • نائینی، محمدحسین (1411ق)، کتاب الصلاة، چ1، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • نوذری، محمود (1380)، «بایسته‎های اساسی پژوهش در تعلیم و تربیت اسلامی»، حوزه و دانشگاه، ش28، ص34−
  1. نوری، مرتضی (1395)، «نقد دیویدسون بر نظریه قیاس‎ناپذیری کوهن»، دوفصلنامه فلسفی شناخت، ش1/74، ص231−
  • هرگنهان، بی.آر (2009م)، تاریخ روان‎شناسی، ترجمه: یحیی سیدمحمدی، تهران: انتشارات ارسباران.
43.وکیلی، محمد‎حسن (1399)، علم دینی؛ از چیستی تا چگونگی، چ2، مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 381
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 366