محققی, محمد مهدی, خسروپناه, عبدالحسین. (1402). خطمشیگذاری فرهنگی برخورد نظام با سکولاریسم نقابدار. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), 27-51. doi: 10.30471/soci.2023.9130.1866
محمد مهدی محققی; عبدالحسین خسروپناه. "خطمشیگذاری فرهنگی برخورد نظام با سکولاریسم نقابدار". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15, 29, 1402, 27-51. doi: 10.30471/soci.2023.9130.1866
محققی, محمد مهدی, خسروپناه, عبدالحسین. (1402). 'خطمشیگذاری فرهنگی برخورد نظام با سکولاریسم نقابدار', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), pp. 27-51. doi: 10.30471/soci.2023.9130.1866
محققی, محمد مهدی, خسروپناه, عبدالحسین. خطمشیگذاری فرهنگی برخورد نظام با سکولاریسم نقابدار. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 15(29): 27-51. doi: 10.30471/soci.2023.9130.1866
خطمشیگذاری فرهنگی برخورد نظام با سکولاریسم نقابدار
1دانشجوی دکتری، گروه مدیریت راهبردی، دانشکده فرهنگ، علوم اجتماعی و رفتاری، دانشگاه باقر العلوم (ع)، قم، ایران
2استاد تمام، گروه فلسفه، پژوهشکده حکمت و دینپژوهی، دانشگاه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران
چکیده
جریان سکولاریسم نقابدار پس از انقلاب اسلامی با نفوذ فکری در بین مسئولان و نخبگان، سعی در تعقیب اهداف دنیازدگی و دینگریزی از طریق توجیهات سکولاریستی دین داشت و بهوسیله حذف قدسیت و ابعاد فرازمینی و معنوی تلاش کرد لوازم سکولاریسم، یعنی دموکراسی و لیبرالیسم را در جامعه ایرانی با هویتی دینگریز نهادینه کند. این جریان با ترویج آرام باورهای سکولار، امکان تحول فرهنگ عمومی را در عمیقترین لایههای معرفتی فراهم کرد. در این مقاله برای خطمشیگذاری فرهنگی حاکمیت اسلامی در مواجهه با این جریان، تلفیق بین رویکرد ریشه (عقلانی) و شاخه (تدریجی) دنبال شده است. رویکرد شاخه (عرضی) از طریق بررسی زمینههای موجود و عینی جریان سکولاریسم نقابدار و مواجهههای قبلی آن به شیوه دورهسازی (ادوار تحول فکری سروش) و رویکرد ریشه (طولی) از طریق تحلیل لایهای علتهای صیرورت سروش از یک اندیشمند حامی نظام به رهبر مخالفان نواندیش در خارج کشور بررسی شده است. سپس از ترکیب این دو رویکرد، سعی شده راهحلهایی با عنوان خطمشیهای فرهنگی تعامل مسئولان حکومت اسلامی با نخبگان سکولار در قالب یک جدول در چهار لایه لیتانی (سطحی)، اجتماعی، گفتمانی و اسطورهای و در هر سطح برای هر علت، راهکارها و راهبردهای حاکمیتی ارائه شود.
سکندرلو، محمدجواد (1387)، «تأثیرپذیری سروش از مستشرقان»، فصلنامه علوم قرآن و حدیث، ش4، ص148.
پارسانیا، حمید (1381)، «از عقل قدسی تا عقل ابزاری»، فصلنامه علوم سیاسی، سال پنجم، ش19، ص12.
پارسانیا، حمید (1384)، «بررسی پلورالیسم اجتماعی جان هیک از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه قبسات، سال دهم، ص107.
پارسانیا، حمید (1384)، «سکولاریزم و معنویت»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هشتم، ش32، ص12.
پارسانیا، حمید (1398)، سکولاریسم پنهان، چاپ اول، قم: کتاب فردا.
تبریزی، قاسم (1399)، «فرهنگ خودباختگی و استعمار فرانو همچنان هویت ملی ما را تهدید میکند»، خبرگزاری رسا، قابل دسترسی در نشانی ir/fa/news/674411، 3 اسفند 1399.
جنکینر، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یار احمدی، چاپ اول، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
خسروپناه، عبدالحسین (1388)، آسیبشناسی دین پژوهی معاصر: تحلیل دینشناسی شریعتی، بازرگان و سروش، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین (1389)، جریانشناسی فکری ایران معاصر، چاپ دوم، قم: مؤسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین (1399)، «روایت خسروپناه از مراحل شکلگیری اندیشه سروش»، خبرگزاری تسنیم، قابل دسترسی در نشانی
سروش، عبدالکریم (1398)، «واکنش عبدالکریم سروش به فتوای دو فقیه درباره فیلم مولانا»، «پایگاه اطلاع رسانی روزنامه آنلاین ایندیپندنت فارسی»، قابل دسترسی در نشانی
independentpersian.com/node/23161، 3 اسفند 1399.
سروش، عبدالکریم و دیگران (1384)، سنت و سکولاریسم، چاپ سوم، تهران: صراط.
سعید، ادوارد (1371)، شرقی که آفریده غرب است، ترجمه اصغر عسکری خانقاه و حامد فولادوند، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطائی.
شافریتز، جی. ام و بریک، کریستوفر پی(1390)، سیاستگذاری عمومی در ایالات متحده آمریکا، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
عرب صالحی، محمد (1393 الف)، اعتزال نو و اندیشههای حقوقی، علم دینی و ...، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عرب صالحی، محمد (1393ب)، اعتزال نو و مسائل فلسفه دین اسلام، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عنایتالله، سهیل (1388)، تحلیل لایهای علتها؛ نظریه و موردکاویهای یک روششناسی یکپارچه و متحولساز آیندهپژوهی، جلد اول، تهران: مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی.
فصیحی، امانالله (1389)، «بررسی کارآمدی نظریه کارکردگرائی»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال اول، ش دوم، ص 127.
کاپلستون، فردریک (1370)، تاریخ فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، چاپ اول، ج 8، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کرایب، یان (1396)، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه شهناز مسمیپرست، چاپ یازدهم، تهران: نشر آگه.
کوئن، بروس (1396)، درآمدی به جامعهشناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ 37، تهران: توتیا.