کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حسینی, سید رضا. (1402). نگاشت نهادی مطلوب در حوزۀ تکافل اجتماعی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 20(39), 37-68. doi: 10.30471/iee.2023.9359.2327
مصطفی کاظمی نجف آبادی; سید رضا حسینی. "نگاشت نهادی مطلوب در حوزۀ تکافل اجتماعی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 20, 39, 1402, 37-68. doi: 10.30471/iee.2023.9359.2327
کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حسینی, سید رضا. (1402). 'نگاشت نهادی مطلوب در حوزۀ تکافل اجتماعی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 20(39), pp. 37-68. doi: 10.30471/iee.2023.9359.2327
کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حسینی, سید رضا. نگاشت نهادی مطلوب در حوزۀ تکافل اجتماعی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 20(39): 37-68. doi: 10.30471/iee.2023.9359.2327
1استادیار، اقتصاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2دانشیار، اقتصاد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
چکیده
نبود نهادنگاشتی مطلوب در حوزۀ خیرخواهی کشور آسیبهای فراوانی را به این حوزه وارد کرده است. عملکرد حوزۀ تکافل اجتماعی کشور درحال‌حاضر بهصورت یکپارچه و همهجانبه نبوده و بیشتر نگاه بخشی و جزیرهای به آن شده است. نبود ترسیمی جامع از تمامی ابعاد این موضوع مهم و شناسایی نهادها و عناصر مهم و مؤثر دخیل در بسیاری از تحقیقات انجام شده و در مقام عمل مغفول مانده است؛ ازاینرو در این تحقیق، برای پرسشهای اساسی در حوزۀ تکافل اجتماعی پاسخهای مناسبی یافت شده است. پاسخ به پرسشهایی مانند طراحی این نهادنگاشت بر چه مبانی استوار است، وضعیت موجود حوزۀ تکافل اجتماعی در ایران چگونه است، چه کنشگرانی میتوانند مستقیم یا غیرمستقیم در عملکرد صحیح این نگاشت نهادی نقشآفرینی کنند، مختصات ساختاری و عملکردی این نگاشت نهادی چگونه خواهد بود و این نگاشت نهادی چه برونداد و اهدافی را دنبال میکند. برای پاسخ به این پرسشها و پرسشهایی از این قبیل، توصیههای سیاستی از روش تحلیلی−توصیفی کشف و از طریق پرسمان خبرگانی میزان روایی و پایایی (میزان مطابقت و ضرورت) هریک از توصیهها اندازهگیری شده است. سپس با تأکید بر توصیههای تأییدشده از طرف خبرگان و با اتخاذ نگرشی جامع، نهادنگاشتی هشتلایه، متشکل از نهادهای سیاستگذار، تنظیمگر، ناظر، فرهنگساز، آموزش، تسهیلگر، خدمترسان و کنشگران انفرادی ترسیم شده است تا مسیر بهبود و ارتقابخش خیریۀ کشور هموارتر شود.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1404 ق)، من لا یحضره الفقیه. الطبعه الثانیۀ، قم: منشورات جامعة المدرسین فی الحوزة العلمیه.
ابوزهره، محمد (1991)، التکافل الاجتماعی فی الاسلام، طبع جدید. قاهره: دار الفکر.
احمدی، زین‌العابدین، و احمدی، حسنعلی (1386)، انفاق و صدقه در اسلام. چاپ پنجم، قم: انتشارات میثم تمار.
استیفن، رابینز (1378)، تئوری سازمان؛ ساختار و طرح سازمانی، ترجمۀ سید مهدی الوانی و حسن داناییفرد. تهران: نشر اشراقی صفار.
بنیانیان، حسن (1395)، مسئولیت دولتها در گسترش فرهنگ امر خیر و سیاستگذاریهای ضروری. مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار (مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، اصفهان: بنیاد خیریۀ راهبری آلاء.
توکلی، محمدجواد (1393)، «بررسی تطبیقی نظریهها و مدلهای رفتار عام‌المنفعه در اقتصاد متعارف و اسلامی». جستارهای اقتصادی ایران، 11(22)، ص67−
جاسبی، عبدالله (1368)، اصول و مبانی مدیریت. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
جهانیان، ناصر (1385)، جایگاه وقف در اقتصاد بخش سوم. اقتصاد اسلامی، 62، ص79−
حاجیزاده، ابراهیم، و اصغری، محمد (1390)، روشها و تحلیلهای آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. چاپ اول، تهران: جهاد دانشگاهی.
حسینی، سیدرضا (1394)، «الگوهای تأمین اجتماعی از دیدگاه اسلام و غرب». قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حسینی، سیدرضا، و کاظمی نجفآّبادی، مصطفی (1397)، «مبانی تکافل اجتماعی در اسلام. معرفت»، 27 (2)، ص23−
حسینی، سیدرضا، و کاظمی نجفآّبادی، مصطفی (1400)، «آسیبشناسی نهادهای خیریه در ایران با تأکید بر استخراج راهبردها و راهکارهای ارتقابخش خیریه با استفاده از تکنیک SWOT». جستارهای اقتصادیdoi: 10.30471/iee.2020.6750.1949.
دانشور، غلامرضا (بیتا). اصول نظارت و کنترل. تبریز: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی.
دفتر نوسازی سازمان اوقاف و امور خیریه (1395)، آشنایی با نظام مدیریت وقف و امور خیریه در آلمان. چاپ اول، تهران: دفتر نوسازی و تحول معاونت توسعۀ مدیریت و پشتیبانی سازمان اوقاف و امور خیریه.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1374)، مبانی اقتصاد اسلامی. چاپ دوم، تهران: سمت.
دلیری، کاظم (1398)، درآمدی بر سبک بخشندگی. چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
رجایی، سید محمدکاظم، محمدیان، مهدی و انصاری، نصرالله (1398)،الگوی توزیع درآمد و ثروت از دیدگاه قرآن کریم. چاپ اول، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
رضائیان، علی (1369)، اصول مدیریت. تهران: انتشارات سمت.
سایت رسمی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1396)، https://rc.majlis.ir
سهرابی، فرامرز (1395)، روانشناسی تبلیغات و رسانه. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطباییe.
صدر، سیدمحمدباقر (1417 ق)، اقتصادنا. تحقیق: عبدالحکیم ضیاء و دیگران، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طبرسی، حسن‌بن‌فضل (1412ق)، مکارم الأخلاق. چاپ چهارم، قم: الشریف الرضی.
طغیانی، مهدی (1395)، اقتصاد وقف و امور خیریه. چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادقj.
طغیانی، مهدی، و درخشانی، مرتضی (1395)، اقتصاد وقف و خیریه. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
علوان، عبدالله ناصح (بیتا). التکافل الاجتماعی فی الاسلام. الاصدار الاول، دارالسلام للطباعه و النشر و التوزیع.
عیاری، لیلا (1397)، چیستی، «چرایی و چگونگی آموزش نیکوکاری، تجارب ملی و بینالمللی». مطالعات و مدیریت امر خیر وابسته به بنیاد خیریۀ راهبری آلاء، 1، ص10−
قابل، احمد (1383)، اسلام و تأمین اجتماعی. چاپ اول، تهران: مؤسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
محمدی، فاطمه (1390)،همشهری اقتصادی، http://www.asriran.com/fa/news کد خبر: ۱۹۹۰۸۸، دانلود 2/11/91 و سایت انتخاب http://www.entekhab.ir/fa/news.
محمودی، مالک، و ابراهیمی، بهادر (1365)، تأمین اجتماعی در اسلام:زیر نظر استاد جعفر سبحانی. چاپ اول، تهران: انتشارات مسجد الغدیر.
مرتب، یحیی، و یاوری، وحید (1395)، «بررسی چگونگی نظارت کارآمد بر نهادها و فعالیتهای خیریه». اولین همایش ملی خیر ماندگار، تهران: بنیاد خیریۀ راهبردی آلاء.
مسعودیپور، سعید (1395)، «اولویتبندی مسائل خیریههای غیردولتی». مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار (مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، تهران: بنیاد خیریۀ راهبری آلاء.
موسیپور، نعمت‌الله (1397)، «آموزش نیکوکاری و عمل خیر». مطالعات و مدیریت امر خیر وابسته به بنیاد خیریه راهبری آلاء، 1، ص4−
نکوییمقدم، محمود، امیریوسفی، سعیده، قربانی بهابادی، زهرا، و امیراسماعیلی، محمدرضا (1392). نقش مؤسسات خیریه در نظام سلامت: یک مطالعۀ کیفی». تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 2 (1)، ص1−
هادوینیا، علیاصغر (1387)، فلسفۀ اقتصاد در پرتو جهانبینی قرآن کریم. چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
یاوری، وحید، و رحیمیان، علیرضا (1395)، «ارائۀ الگوی مسجدمحور بهمنظور یکپارچهسازی و هماهنگی خیریهها». مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار (مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)،تهران: بنیاد خیریۀ راهبری آلاء.
یوسفی، احمدعلی (1386)، نظام اقتصاد علوی (مبانی، اهداف و اصول راهبردی). چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
Andreoni, J (2007), Charitable Giving. Prepared for the New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition, University of California, San Diego.
Iepking, P., & Handy, F. (2017), The Palgrave handbook of global philanthropy. Retrieved from http://www.credoreference.com/book/macp.
Powell, W., and Steinberg, R. (Eds). (2006), The nonprofit sector: A research handbook. Yale University Press.
