پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,700
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,806
حسینی, سیداحمد, بشیر, حسن, حسینی, سید حسین. (1402). جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), 149-169. doi: 10.30471/soci.2023.8829.1819
سیداحمد حسینی; حسن بشیر; سید حسین حسینی. "جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15, 29, 1402, 149-169. doi: 10.30471/soci.2023.8829.1819
حسینی, سیداحمد, بشیر, حسن, حسینی, سید حسین. (1402). 'جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), pp. 149-169. doi: 10.30471/soci.2023.8829.1819
حسینی, سیداحمد, بشیر, حسن, حسینی, سید حسین. جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 15(29): 149-169. doi: 10.30471/soci.2023.8829.1819

جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی

فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
مقاله 7، دوره 15، شماره 29، فروردین 1402، صفحه 149-169    اصل مقاله (1.18 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2023.8829.1819
نویسندگان
سیداحمد حسینی* 1؛ حسن بشیر2؛ سید حسین حسینی3
1دکتری، فرهنگ و ارتباطات، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
2دکتری تخصصی، استاد تمام، فرهنگ و ارتباطات، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
3کارشناسی ارشد، مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
انسان مخلوقی است که دارای دو ساحت فردی و اجتماعی می‎باشد و ساحت فردی او در پرتو بعد اجتماعی او شکوفا شده و حیات جمعی او تکون پیدا می‎کند. به‎تبع همین اجتماعی بودن، زندگی جامعه بشری از رابطه درهم‌تنیده‎ای از تعاملات اجتماعی جوامع انسانی تشکل یافته‎ است. محور این تبادلات، نفس انسانی و جسم او و معنای تولیدی انسان است. اهمیت این مطلب در اینجاست که معنا که ماهیتی مجرد دارد، لاجرم، باید توسط یک مجرد خلق شود؛ ازاین‌رو توجه به بعد عالی وجود انسان، عالم نفس‌الامر و نحوه ارتباط آن با عالم ماده ضروری می‎باشد.
مقاله حاضر که مبتنی بر تحلیل کتابخانه‎ای داده‎های خود را گردآوری‎کرده و در چارچوب انسان‎شناسی حِکمی و اسلامی به تحلیل انسان مبادرت ورزیده، به ارتباط عالم نفس‎الامر و معنا و نحوه حضورشان در عالم ماده پرداخته ‎است. رابطه معنا که دال مرکزی ارتباط عالم مجرد و عالم ماده است با دیگر مفاهیمی چون مصداق، مفهوم و واقع، تبیین شده ‎است؛ ازاین‌رو معنا توسط نفس انسانی در عالم نفس‎الامر خلق شده و به واسطه جسم او، از عالم نفس‎الامر به عالم ماده نزول کرده و تولید می‎شود.
آنچه که تاکنون اندیشمندان ارتباطات در ساحت نظریات معنا و جایگاه آن، بدان پرداخته‎اند، معناکاوی در دو ساحت می‎باشد: یکی جایگاه معنا در پیام، و دیگر جایگاه معنا در ذهن. لکن مبتنی بر انسان‌شناسی اسلامی می‎توان گامی را فراتر نهاد و درادامه این دو نسل، نسلی سوم را تبیین کرد که برای معنا جایگاهی عاری از تعینات مادی در نظر می‎گیرد و آن جایگاه اصلی معنا، همان عالم نفس‎الامر می‎باشد.
کلیدواژه‌ها
انسان؛ ارتباطات؛ معنا؛ تفاهم؛ نفس‌الامر
مراجع
* قرآن کریم

  1. اسلامی‌تنها، اصغر (1394)، ارتباطات در مدینه فاضله ایرانی از منظر علم مدنی فارابی، ابن مسکویه و خواجه نصیرالدین طوسی، قم: دانشگاه باقرالعلوم.
  2. جعفرزاده، قاسم (1392)، «چیستی، معنا و مسیر تحقق علم دینی از نگاه آیت‌الله جوادی آملی»، مجله کتاب نقد69، ص45−
  3. جعفری، محمدتقی (1373)، بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار مسئله فلسفی، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
  4. حاجی‌ربیع، مسعود (1392)، «چیستی معنا در منظر ابن‌عربی و علامه طباطبایی»، فصلنامه آینه معرفت 13(37)، ص65−
  5. پارسانیا، حمید (1389)، هستی و هبوط، قم: نشرمعارف.
  6. خراسانی، محمدکاظم (1396)، کفایه الاصول، قم: مؤسسه آل بیت.
  7. طباطبایی، محمدحسین (1363)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۱، تهران: امیرکبیر.
  8. طباطبایی، محمدحسین (1387)، انسان از آغاز تا انجام، قم: بوستان کتاب.
  9. عارفی، عباس (1380)، «نفس‌الامر و مناط صدق»، مجله ذهن 6 و7، ص23−
  10. فیاض، ابراهیم (1389)، تعامل دین، فرهنگ، ارتباطات‏، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
  11. فیاضی، غلامرضا، هادی ملک‌زاده و محمدجواد پاشایی (1392)، «چیستی معنا»، مجله آیین حکمت 10(16): ص125−
  12. فیض کاشانی، محمدمحسن‌بن‌شاه مرتضی (1415)، تفسیر الصاف، ج1، تهران: صدر.
  13. قوشجی، علاءالدین‎علی‎بن‎محمد (1393)، شرح تجرید العقائد لنصیرالله و الدین محمدبن‎محمد الطوسی، قم: رائد.
  14. کاظمی، هادی (1397)، «ارائه معنایی جامع برای نفس‌الامر و بررسی قلمرو آن»، مجله نسیم خرد 7، ص39−
  15. کری، جیمز دبلیو (1997)، ارتباطات و فرهنگ، ترجمه مریم داداشی، تهران: سبزآسیا.
  16. محسنیان‌راد، مهدی (1396)، ارتباط شناسی، تهران: سروش.
  17. محمدبن‌محمد مخلص به میرداماد (1367)، القبسات، تهران: دانشگاه تهران.
  18. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1390)، آموزش فلسفه، ج2، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینیe.
  19. ملوین لارنس، دفلور و اورت دنیس (1383)، شناخت ارتباط جمعی، ترجمۀ سیروس مرادی، تهران: دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
  20. منصورسمایی، محمدجواد، محمدعلی مهدوی‌راد و حامد پوررستمی (1399)، «بررسی تطبیقی ادله نظریه «توسعه معنایی الفاظ قرآن» از دیدگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی»، مجله فلسفه و الهیات 25(3)، ص98−
  21. موسوی‌کریمی، میرسعید و محمدهانی جعفریان (1365)، «معنا و ماهیت عمل براساس حد وسط اخلاقی نزد ابن سینا»، مجله 21(81): ص78−
  22. ‏‫هال، استوارت (1391)، معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمۀ احمدگل محمدی، تهران: نشر نی.
  23. Berlo, David.K, (1960), The process of communication; an introduction to theory and practice, New York: Holt, Rinehart and Winston.
  24. Claude E. Shannon and Warren Weaver (1964), Mathematical Theory of Communication, Urbana: The university of Illinois press.
  25. John (1990), Introduction to Communication Studies, London: Routledge.
  26. Paul. Grice, (1968), "Utterer’s Meaning, Sentence−Meaning, and Word−Meaning", Foundation of language, 4: 225−242.
  27. Jurgen Habermas, (1998), Toward a Critique of Theory of Meaning, Maeve Cooke (ed) on the pragmatics of communication, Cambridge: Polity, 277−
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 350
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 298