پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها289
تعداد مقالات2,172
تعداد مشاهده مقاله4,607,690
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,230,795
خانی, ابراهیم. (1402). بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), 171-193. doi: 10.30471/soci.2023.8634.1791
ابراهیم خانی. "بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15, 29, 1402, 171-193. doi: 10.30471/soci.2023.8634.1791
خانی, ابراهیم. (1402). 'بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 15(29), pp. 171-193. doi: 10.30471/soci.2023.8634.1791
خانی, ابراهیم. بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 15(29): 171-193. doi: 10.30471/soci.2023.8634.1791

بازخوانی مبانی و پیامدهای «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی

فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
مقاله 8، دوره 15، شماره 29، فروردین 1402، صفحه 171-193    اصل مقاله (1.66 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2023.8634.1791
نویسنده
ابراهیم خانی*
استادیار، فرهنگ و تمدن، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
چکیده
این مقاله درصدد روشن‎تر نمودن مبانی و نحوه ظهور «عرفان اجتماعی» براساس منطق اسفار اربعه عرفانی است. برای این کار ابتدا گزارشی کوتاه از معنای اسفار اربعه ارائه و سپس با روشی تحلیلی−فلسفی و نه تاریخی رابطه منازل این منطق سلوکی با حیات اجتماعی بررسی می‎شود. وجه اهمیت این پژوهش نیز بررسی نحوه تلاقی دو حوزه موضوعی مهم و سابقه‎دار در سنت اسلامی یعنی عرفان و اجتماع است.
نتیجه پژوهش آن ا‎ست که عرفان اجتماعی به‎جز در سفر دوم −که کثرت در حجاب می‎رود− در سفر‎های اول و سوم و چهارم از منطق اسفار اربعه می‎تواند ظهور و بروز تامی یابد؛ بلکه فراتر از یک امکان، اساساً منطق سفر سوم و چهارم از اسفار اربعه عرفانی مبنای اصلی عرفان اجتماعی است؛ زیرا این منطق نشان می‎دهد تا هنگامی که سالک مجدداً از موطن وحدت به کثرت بازنگردد و به مقام جمع میان وحدت و کثرت راه نیابد به عرفان کامل توحیدی احدی راه نیافته است و سلوک عرفانی او ناقص است. همچنین، مبانی و پیامدهای عرفان اجتماعی در سفر اول نیز به تفصیل بررسی و نشان داده شده است که پیمودن سفر اول در ذیل ولایت اجتماعی یک ولی الهی موجب ارتقاء کمی و کیفی و سرعت سلوک توحیدی می‎شود.
کلیدواژه‌ها
عرفان اجتماعی؛ اسفار اربعه عرفانی؛ سلوک؛ اصالت جامعه؛ توحید احدی؛ جمع میان وحدت و کثرت؛ حیات اجتماعی
مراجع
* قرآن کریم

  1. ابن عربی (بی تا)، الفتوحات المکیة، (4 جلدی)، بیروت: دار صادر.
  2. امام خمینی، روح‎الله (1376)، مصباح الهدایة إلى الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  3. امام خمینی، روح‎الله (بی تا الف)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‎خمینی.
  4. امام خمینی، روح‎الله (بی تا ب)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‎خمینی.
  5. بحرانی، سیدهاشم (1416)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
  6. پارسانیا، حمید (1386) عرفان و سیاست، قم: بوستان کتاب.
  7. پارسانیا، حمید (1391)، جهان‎های اجتماعی، قم: انتشارات کتاب فردا.
  8. پارسانیا، حمید (1395)، اخلاق و عرفان، قم: کتاب فردا.
  9. تلمسانی، عفیف الدین سلیمان (1371)، شرح‎ منازل‎ السائرین‎، قـم: بـیدار.
  10. جوادی‎آملی، عبدالله (1384)، بنیان مرصوص امام خمینیe، قم: اسراء.
  11. حسن‎زاده آملی، حسن (1378)، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران: انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
  12. حسن‎زاده، داوود (1391)، تحلیل اسفار اربعه و مبانی آن در عرفان اسلامی، پایان‎نامه، قم: مؤسسه امام خمینی.
  13. خانی، ابراهیم (1395)، جامعه‎شناسی متعالیه: هستی‎شناسی حیات‎های اجتماعی برمبنای فلسفه و عرفان اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادقj.
  14. خانی، ابراهیم (1397)، بازخوانی مبانی و ساختار مسئله وجودشناسی در حکمت متعالیه براساس منطق اسفار اربعه عرفانی طبق خوانش قیصری، پایان‎نامه دکتری، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
  15. خانی، ابراهیم (1398)، «تحلیل هستی‎شناسانه اربعین انقلاب اسلامی و ورود به گام دوم براساس حکمت صدرایی»، همایش گام دوم انقلاب اسلامی، دانشگاه امام حسینj.
  16. انصاری، خواجه‎عبدالله (1417)، منازل السائرین، تصحیح و مقدمه علی شیروانی، تهران: انتشارات دارالعلم.
  17. طوسی، خواجه نصیرالدین، ومحمدبن‎محمد (1387)، اخلاق ناصری، تهران: انتشارات بهزاد.
  18. روحانی‎نژاد، حسین (1394)، نقد عرفان‎های صوفیانه، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  19. شاه آبادی، محمدعلی (1386)، رشحات البحار، تهران: پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  20. طاهرزاده، اصغر (1391)، سلوک ذیل شخصیت امام خمینیe، اصفهان: انتشارات لب المیزان.
  21. طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‎تا)، رسائل التوحیدیة، قم.
  22. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388)، علی و فلسفه الهی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  23. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417‎ق)، المیزان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی تا)، رساله لب اللباب (طبع قدیم)، مشهد.
  25. طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی تا)، مجموعة الرسائل. قم: انتشارات باقیات، چاپ اول.
  26. قـمشه‏ای، آقـا مـحمدرضا (1378)، مجموعه آثار‎ حکیم‎ صهبا، اصفهان: کانون پژوهش.
  27. قونوی، صدرالدین‎محمد (1375)، النفحات الإلهیة، تهران: مولی.
  28. قونوی، صدرالدین‎محمد (1381)، إعجاز البیان فى تفسیر أم القرآن، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  29. قونوی، صدرالدین محمد (1362)، رسالة النصوص، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  30. قـیصری‎، داود‎بـن‎مـحمود (1375)، شرح فصوص الحکم، بی‎‎جا‎، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  31. قیصری، داوود (1425‎ق)، شرح القیصری علی تائیة ابن الفـارض، بـیروت: دار الکتب العلمیة.
  32. قیصری، داوود (1377)، رسائل قیصری، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  33. کاشانی، عبدالرزاق (1370)، شرح فصوص الحکم، قم: انتشارات بیدار.
  34. کاشانی، عبدالرزاق (1385)، شرح منازل‎ السائرین‎، قم: بیدار.
  35. متولی‎امامی، سیدمحمدحسین (1398)، عرفان سیاسی و تمدن سازی اسلامی، قم: کتاب فردا.
  36. مطهری، مرتضی (1374)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
  37. ملاصدرا، محمدبن‎ابراهیم (1981‎م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: داراحیاء التراث.
  38. یزدان‎پناه، سیدیدالله (1399)، فروغ معرفت در اسرار خلافت و ولایت، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 437
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 329