تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 289 |
تعداد مقالات | 2,172 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,607,396 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,230,362 |
بررسی موانع مؤثر بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
دوره 17، شماره 41، مهر 1401، صفحه 81-99 اصل مقاله (1.8 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2022.8329.2539 | ||
نویسندگان | ||
وجیهه میری* 1؛ اصغر منتظرالقائم2 | ||
1محقق پسادکتری، گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان | ||
2استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
بررسی موانعی که مقابل امامان شیعهj در آموزش علوم اسلامی وجود داشت و تبیین آسیبهایی که هر یک از این موانع بر برنامهی ایشان بر جای میگذاشت، هدف مطلوب این پژوهش است؛ موانعی که سبب شد جامعه اسلام، مانند پیکری واحد، پذیرای مرجعیت ایشان نشود. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی به منظور پاسخ به دو پرسش زیر سامان یافته است: − چه موانعی در آموزش علوم اسلامی از سوی امامان شیعه خلل ایجاد میکرد؟ − این موانع، چه آسیبهایی بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی وارد میساخت؟ یافتهها حاکی از آن است که امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی با سه مانع اساسی مواجه بودند؛ حکومت، جریانهای فعال در علوم اسلامی و التزام به اصل تقیه. این سه عامل آسیبهایی بر برنامهی آموزشی امامان شیعهj وارد کرد که ظهور بدعت و انحراف در دین اسلام، ار بین رفتن بخشی از سرمایه انسانی و علمی شیعه در علوم اسلامی، سرگردانی شیعیان، نفوذ در تشیع امامی، تردید در محتوای برخی از احادیث و انحراف در محتوای علوم اسلامی برخی از آنها هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
موانع؛ امامان شیعه (ع)؛ آموزش؛ علوم اسلامی | ||
مراجع | ||
* الصحیفه السجادیه الکامله (1419)، با مقدمه محمدباقر صدر، گردآوری: نعمان نصری، قم: مشعر. * ابنابیالحدید، عبدالحمید (1404)، شرح نهجالبلاغه، تحقیق محمدابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیةاللهالمرعشیالنجفی. 1. ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله (1375)، جلوه تاریخ در شرح نهجالبلاغه ابن ابی الحدید، ترجمه محمود مهدوی دامغانی. 2. ابنبابویه، محمدبنعلی (1378)، عیون أخبار الرضا، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران: جهان. 3. _________ (1398)، التوحید، تحقیق هاشم حسینی، قم: جامعهمدرسین. 4. _________ (1403)، معانی الأخبار، تحقیق علیاکبر غفاری، قم: اسلامی. 5. _________ (1413)، من لایحضره الفقیه، مصحح علیاکبر غفارى، قم: اسلامی. 6. _________ (1397)، کمال الدین و تمام النعمه، تهران: اسلامیه. 7. ابنبکّار، زبیر (1374)، الأخبار الموفقیات، تحقیق سامی مکی عانی، قم: الشریفالرضی. 8. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1351)، البدایة والنهایة، قاهره: السعادة، السلفیه، الخانجی. 9. اسکافی، ابوجعفر (1402)، المعیار و الموازنه فی فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالبj، بیروت: بیتا. 10. عسقلانی، ابنحجر (بیتا)، تهذیبالتهذیب، بیروت: دارصادر. 11. ابن حمزه، محمدبنعلی (1419)، الثاقب فی المناقب، قم: انصاریان. 12. ابن خلکان، احمدبناحمد (1364)، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، تحقیق احسان عباس، قم: الشریف الرضی. 13. ابن خلدون، عبدالرحمانبنمحمد (1363)، العبر، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 14. ابن سعد، محمد (1410)، الطبقاتالکبری، (11جلدی)، تحقیق محمدعبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتبالعلمیه. 15. __________ (1405)، الطبقات الکبری، (9جلدی)، بیروت: داربیروت. 16. ابن شعبه حرانی، حسن (1404)، تحف العقول عن آل الرسولn، قم: جامعه مدرسین. 17. ابن شهرآشوب، محمدبنعلی (1379)، المناقب آل ابیطالب، تصحیح سیدهاشم رسولی، قم: علامه. 18. ابن صباغ، علی (1422)، الفصول المهمهف معرفه الائمه، قم: دارالحدیث. 19. ابن طاووس، علیبنموسی (1411)، مهج الدعوات ومنهج العبادات، قم: دارالذخایر. 20. ابن عبدالبر، ابوعمریوسفبنعبدالله (1414)، جامع بیان العلم وفضله، ریاض: دار ابنالجوزی. 21. _________ (بیتا)، الانتقاء فی فضائل الثلاثه الأئمه الفقهاء مالک والشافعی وأبیحنیفه، بیروت: دارالکتب العلمیه. 22. ابن عبد ربه، احمدبنمحمد (1407)، العقد الفرید، تحقیق مفیدمحمد قمیحه، بیروت: دارالکتبالعلمیه. 23. ابن عماد، عبدالحیبناحمد (1406)، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، تحقیق محمود ارناووط، بیروت: دارابنکثیر. 24. ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (1410)، الامامه والسیاسه، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالاضواء. 25. ابن منظور، محمدبنمکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دارصادر. 26. _________ (1408)، مختصر تاریخ دمشق لإبن عساکر، تحقیق ابراهیم صالح، دمشق: درالفکر. 27. ابی حیان التوحیدی (بیتا)، الامتاع والمؤانسه، تصحیح احمد أمین و أحمدالزین، بیروت: دارمکتبهالحیاظ. 28. اربلی، علی (1421)، کشف الغمه فی معرفه الائمه، مقدمه احمد حسینیاشکوری، قم: الشریفالرضی. 29. اشعری، ابوالحسنعلیبناسماعیل (1400)، مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، تصحیح هلموت، بیروت: فرانزشتاینر. 30. اشعری، سعد بن عبدالله (1360)، المقالات و الفرق، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 31. بخاری، ابیعبداللهمحمدبناسماعیل (1410)، صحیح البخاری، قاهره: وزارهالاوقاف. 32. برقی، احمدبنمحمد (بیتا)، المحاسن، تصحیح جلالالدین محدث، قم: دراالکتبالاسلامیه. 33. بغدادی، عبدالقاهربنطاهر (1408)، الفرق بین الفرق و بیان فرقه الناجیه منهم، بیروت: دارالجیل. 34. بیاضی، شیخ علی نباطی (1384)، الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، نجف: المکتبه الحیدریه. 35. جزری، محمدبنمحمد (1429)، غایه النهایه فی طبقات القراء، تصحیح سیدمجدی فتحی و شرف جمالالدینمحمد، مصر: دارالصحابه للتراث. 36. حلی، حسنبنیوسف (1413)، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، تصحیح حسنزادهآملی، قم: الإسلامی. 37. _________ (1381)، رجال العلامه حلی، قم: الشریفالرضی. 38. خطیب بغدادی، احمدبنعلی (1406)، الکفایه فی علم الروایه، تحقیق احمد عمر، بیروت: دارالکتبالعربی. 39. __________ (1417)، تاریخبغداد، تحقیق مصطفیعبدالقادرعطا، بیروت: دارالکتبالعلمیه. 40. دارمی، عبداللهبنعبدالرحمن (1421)، مسند الدارمی، تحقیق حسین سلیمدارانی، ریاض: دارالمغنی 41. الذهبی، شمسالدینمحمدبناحمد (1414)، سیر أعلام النبلاء، تحقیق شعیب ارناووط، بیروت: الرساله. 42. راغب اصفهانی، ابوالقاسمحسینبنمحمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان الداودی، بیروت: دارالقلم. 43. راوندی، قطبالدین (1409)، الخرائج والجرائح، قم: مدرسه الامام المهدیf. 44. سبط ابن جوزی، یوسف بن غزاوقلی (1418)، تذکره الخواص، قم: الشریف الرضی. 45. سرخسی، محمدبناحمد (1414)، المبسوط، بیروت: دارالمعرفه. 46. سیوطی، عبدالرحمنبنأبیبکر (1417)، تاریخ الخلفاء، تحقیق ابراهیم صالح، بیروت: دارصادر. 47. __________ (1404)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: مکتبه آیةالله المرعشی. 48. شامی، جمالالدین (1420)، الدر النظیم فی مناقب الائمه اللهامیم، قم: الاسلامی. 49. شهرستانی، محمدبنعبدالکریم (1415)، الملل والنحل، تحقیق امیرعلیمهنا و علیحسنفاعور، بیروت: دارالمعرفه. 50. صفار، محمدبنحسن (1404)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمدn، تحقیق محسن کوچهباغی، قم: مکتبه آیةالله المرعشی. 51. طبری امامی، محمدبنجریر (1415)، المسترشد فی إمامة علیبنأبیطالبj، تحقیق احمد محمودی، قم: کوشانپور. 52. طبری، محمد بن جریر (1375)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر. 53. طوسی، محمدبنحسن (1414)، الأمالی، قم: دارالثقافه. 54. _________ (1407)، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن الموسوی خرسان، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 55. _________ (1390)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تحقیق حسنالموسویخرسان، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 56. _________ (1411)، الغیبه للحجه، تحقیق عبدالله تهرانی و علیاحمد ناصح، قم: دارالمعارفالاسلامیه. 57. قفطی، علیبنیوسف (1371)، تاریخ الحکماء، تهران: دانشگاه تهران. 58. قمی، علیبنابراهیم (1404)، تفسیر القمی، تحقیق طیبجزایری، قم: دارالکتب. 59. عبدالجبار بن احمد (1439)، فضلالاعتزال وطبقات المعتزله، تحقیق فؤاد سید، بیروت: دارالفارابی. 60. کلینی، محمدبنیعقوب (1407)، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: دارالکتبالاسلامیه. 61. کشی، محمدبنعمر (1404)، اختیار معرفهالرجال، تلخیص محمدبنحسنطوسی، تصحیح محمدباقربنمحمد میرداماد، تحقیق مهدی رجایی، قم: آلالبیتb لإحیاءالتراث. 62. کوفی، ابوالقاسمفراتبنابراهیم (1410)، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق محمدکاظم، تهران: وزارت ارشاد اسلامی. 63. مامقانی، عبدالله بن محمدحسن (1431)، فوائد الرجالیه من تنقیح المقال فیعلم الرجال، قم: آلالبیتb لإحیاء التراث. 64. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبارالائمه الاطهار، بیروت: دارإحیاءالتراثالعربی. 65. مسعودی، علیبنحسین (1426)، اثبات الوصیه للإمام علیبنابیطالب، قم: انصاریان. 66. مفید، محمدبننعمان «الف» (1413)، الارشاد فی معرفه حججالله علی العباد، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید. 67. __________«ب» (1413)، الاختصاص، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید. 68. __________ (1371)، تصحیح الاعتقادات الإمامیه، تحقیق حسین درگاهی، قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید. 69. مقریزی، احمدبنعلی (1424)، المواعظ والاعتبار فی ذکر الخطط والآثار، تحقیق ایمنفؤاد سید، لندن: الفرقان. 70. ملطی شافعی، محمدبناحمد (1413)، التنبیه والرد علی أهل الأهواء والبدع، تحقیق محمدعرب و محمدزینهم، قاهره: مدبولی. 71. نجاشی، أبیالعباسأحمدبنعلی (1418)، رجال، قم: الاسلامی. 72. نوبختی، حسنبنموسی (1388)، فرق الشیعه، نجف: حیدریه.
مطالعات 73. الآصفی، محمدمهدی (1372)، تاریخ فقه شیعه، ترجمه عبدالرضا محمدحسین زاده، قم: انتشارات قدس. 74. ابوریه، محمود (1420)، أضواء علی السنه المحمدیه أودفاع عن الحدیث، قم: انصاریان. 75. ابوزهو، محمد (1378ق)، الحدیث والمحدثون، قاهره: دارالفکرالعربی. 76. امین، سیدمحسن (1376)، سیره پیشوایان، ترجمه علیحجتیکرمانی، تهران: سروش. 77. امینی، عبد الحسین (1386)، الغدیر، ترجمه محمد تقی واحدی و علی شیخ الاسلامی، ترجمه اکبر ثبوت، تهران: بنیاد بعثت. 78. بکّار، عبدالکریم (1432)، المسلمون بین التحدی والمواجهه حول التربیه والتعلیم، دمشق: دارالقلم. 79. جعفریان، رسول (1381)، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم: انصاریان. 80. خضری، احمدرضا و دیگران (1386)، تاریخ تشیع 2: دولتها، خاندانها و آثار علمی و فرهنگی شیعه، زیر نظر احمدرضا خضری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت. 81. خوئی، سیدابوالقاسم (1430)، البیان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه إحیاء آثار الامام الخویی. 82. ذهبی، محمدحسین (بیتا)، التفسیر والمفسرون، بیروت: دارإحیاءالتراثالعربی. 83. رامیار، محمود (1369)، تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر. 84. رضازاده لنگرودی، رضا (1388)، «پژوهشی در مرجئه»، مجموعه مقالات فرق تسنن، به کوشش مهدی فرمانیان، قم: ادیان، ص189−249. 85. ژیماره، دانیل (1388)، «تاریخ و عقاید معتزله»، ترجمه حمید ملکمکان، مجموعه مقالات فرق تسنن، به کوشش مهدی فرمانیان، قم: ادیان، ص311−351. 86. سبحانی تبریزی، جعفر (بیتا)، تاریخ الفقه اللاسلامی و ادواره، بیروت: دارالأضواء. 87. شریعتمدار جزایری، سیدنورالدین (1383)، «تقیه»، فصلنامه شیعهشناسی، ش8، ص25−46. 88. شهابی، محمود (1372)، ادوار فقه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 89. صابری، حسین (1391)، تاریخ فرق اسلامی، تهران: سمت. 90. صالح، صبحی (1417)، علوم الحدیث ومصطلحه، بیجا، الحیدریه. 91. صفری فروشانی، نعمت الله (1381)، نقش تقیه در استنباط، قم: بوستان کتاب. 92. العاملی،السیدجعفرمرتضی (1365)، زندگانی سیاسی امام رضاj، ترجمه خلیلیان، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 93. عبدالرزاق، مصطفی (2011)، تمهید لتاریخ الفلسفه الاسلامیه، تقدیم محمدحلمیعبدالوهاب، مصر: مکتبه الاسکندریه. 94. عبدالساده، رسولکاظم (1429)، تفسیر جابر الجعفی صاحب الامامالباقرj، بیجا، الاعتصام. 95. عسکری، سیدمرتضی (1415)، القرآنالکریم و روایات المدرستین، تهران: المجمع العلمی الاسلامی. 96. عسکری، مرتضی (1388)، نقش ائمه در احیاء دین، قم: دانشکدهاصولدین. 97. فیاض، عبدالله (1972)، تاریخ التربیه عندالامامیه واسلافهم من الشیعه بین عهدی الصادق والطوسی، بغداد: مطبعه أسعد. 98. کاردانپور، محمدحسن (1390)، «معیارهای شناخت احادیث تقیهآمیز»، فصلنامه علمیپژوهشی علوم حدیث، بهار و تابستان 1390، ش59، ص193−206. 99. کمالی دزفولی، سید علی (1378)، تفسیر قرآن، تهران: انتشارات اسوه. 100. گلپایگانی، محمدرضا (1426)، القضاء والشهادات، تحقیق علیحسینیمیلانی، قم: الحقایق. 101. مدرسی طباطبایی، سیدحسین (1394)، مکتب در فرایند تکامل، نظری بر تطوّر فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، تهران: کویر. 102. مطهری، مرتضی (1358)، علوم اسلامی، تهران: صدرا. 103. معارف، مجید (1392)، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، تهران: کویر. 104. معرفت، محمدهادی (1418)، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه. 105. معروف الحسنی، هاشم (1411)، سیره الائمه الاثنی عشر، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات. 106. مغنیه، محمدجواد (1409)، الشیعه والتشیع، بیروت: دارالجواد. 107. مغنیه، محمدجواد (1378)، تفسیر کاشف، قم: مؤسسه بوستان کتاب. 108. مکارم شیرازی، ناصر (1357)، «تقیه»، مجله درسهایی از مکتب اسلام، شماره 6، ص 10-14 109. مکدرموت، مارتین (1363)، اندیشههای کلامی شیخ مفید، ترجمه احمد آرام، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مکگیل. 110. موسوی بجنوردی، کاظم (1384)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 111. موسوی غریفی، محی الدین (بیتا)، قواعد الحدیث، نجفالاشرف: مطبعه الاسلامیه. 112. نعناعه، رمزی (بیتا)، الاسرائلیات و أثرها فی کتب التفسیر، دمشق: دارالقلم. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 841 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 657 |