تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 287 |
تعداد مقالات | 2,158 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,558,128 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,185,819 |
الگوهای تربیت جنسی سلامت محور در فرایند رشد | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
دوره 17، شماره 41، مهر 1401، صفحه 15-30 اصل مقاله (1.36 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2022.8507.2573 | ||
نویسندگان | ||
مسعود نورعلیزاده میانجی* 1؛ عبداله رحیمی2 | ||
1استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران | ||
2کارشناس ارشد روانشناسی اسلامی مثبتگرا، مؤسسۀ آموزش عالی اخلاق و تربیت، قم، ایران | ||
چکیده | ||
این تحقیق با هدف ارائه الگوهای تربیت جنسی سلامتمحور در دورههای مختلف رشدی، به صورت کیفی و با روش تحلیل اَسنادی انجام شد. با توجه به شرایط و مسائل خاص جنسینگی افراد، چهار دوره کودکی، نوجوانی، جوانی و پس از ازدواج در نظر گرفته شد. براساس ویژگیها، تکالیف و چالشهای رشدی، برای هر دوره یک الگوی راهبردی ویژه تربیت و سلامت جنسی به دست آمد. الگوی تربیت جنسیِ سلامتمحور در دوره کودکی: با سه مؤلفه «محافظت، مراقبت و پیشگیری»، در دوره نوجوانی با سه مؤلفه «مراقبت، پیشگیری و مهار»، در دوره جوانی با سه مؤلفه «پیشگیری، مهار و سلامت» و در دوره پس از ازدواج با سه مؤلفه «تأمین، سلامت و عفاف» مشخص گردید. موفقیت در هر دوره، پیشنیاز تحقق مطلوب الگوی دوره بعدی است. این الگوها سیر تحولی تربیت جنسی افراد را با توجه به چالشهای تحولی آنان نشان میدهد و برنامههای تربیت جنسی بر مبنای آن در خانواده و نظام آموزشی، تأمینکننده سلامت جنسی افراد در تمام دورههای رشدی خواهد بود. | ||
کلیدواژهها | ||
تربیت جنسی؛ سلامت جنسی؛ الگوی تربیت جنسی سلامتمحور؛ دورههای رشد و تحول؛ رفتار جنسی | ||
مراجع | ||
1. ابنبابویه، محمدبنعلی (۱۴۱۳ق)، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 2. ابوالقاسمی، ناریا؛ عفتالسادات مرقاتیخویی، محمدحسین تقدیسی (1389)، «تبیین تربیت جنسی دانش آموزان ایرانی از دیدگاه مربیان بهداشت مدارس»، بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، س8، ش2، ص27−30. 3. اعرافی، علیرضا، احمد امامیراد و عباس موسوی (1398)، «قواعد عمومی جاری در ساحت تربیت جنسی در فقه تربیتی»، مطالعات فقه تربیتی، س6، ش۱۲، ص41−73. 4. افشاری، پوراندخت و دیگران (1395)، «بررسی نیاز آموزشی دختران 14−11 ساله درباره سلامت جنسی»، پرستاری و مامایی جامعنگر، س25، ش79، ص1−9. 5. اقدامپور، فریده و آرزو حاصلی (۱۳۹۷)، «نقش مذهب و معنویت در رفتارهای جنسی جوانان ایرانی مرور سیستماتیک مقالات منتشر شده»، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، س۲۸، ش۱۶۴، ص۱۷۴−۱۸۶. 6. امیریانزاده، مژگان؛ مهدی محمدی و مهدی امیریـانزاده (۱۳۸۶) «جایگـاه آمـوزش و تربیـت جنسـی در مـدارس و مراکـز آموزش عـالی»، خلاصه مقالات سومین کنگره سراسری خانواده و سلامت جنسـی، سـومین کنگـره سراسری خانواده و سلامت جنسی، آذر8−6، تهران. 7. امینی، محمد؛ محمدرضا تمناییفر و رقیه پاشایی (۱۳۹۰)، «بررسی ضرورت وجودی و چگونگی توجه به تربیت جنسی در برنامه درسی مقطع متوسطه از دیدگاه دبیران و دانشآموزان»، پژوهشهای برنامه درسی، س۱، ش۱، ص۱۶۹−۲۰۲. 8. ایمان، محمدتقی (۱۳۹۰)، مبانی پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 9. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (۱۳۹۰)، «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش، س۳، ش۲ (پیاپی۶). 10. آذربایجانی، مسعود و محمدصادق شجاعی (1398)، روانشناسی در نهجالبلاغه (مفاهیم و آموزهها)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 11. برک، لورا (۱۳۹۹)، روانشناسی رشد، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران. 12. بهشتی، محمد (۱۳۸۵)، «تربیت جنسی از منظر فیض کاشانی»، تربیت اسلامی، س۲، ش۲، ص۸۹−۱۱۳. 13. پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهجالفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسولn)، تهران: دنیای دانش. 14. تربتی، سروناز؛ سمیه تاجیک اسماعیلی و نیکا خسروی (۱۳۹۸)، «مطالعه کیفی تربیت جنسی نوجوانان و عوامل زمینهساز آن با تأکید بر روابط میانفردی با والدین مطالعه موردی: دختران و پسران نوجوان دوره متوسطه ساکن شهر تهران»، مطالعات جامعهشناسی، س۱۲، ش۴۵، ص۷۷−۱۰۴. 15. تمیمیآمدی، عبدالواحد (۱۳۶۶)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات. 16. ثابت، حافظ (۱۳۹۰)، تربیت جنسی در اسلام، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 17. حسامی، فاران (1397)، تربیت جنسی کودکان از تولد تا 9 سالگی (راهنمای والدین و مربیان)، تهران: دانژه. 18. حسینرشیدی، بتول و دیگران (1394)، «تعریف سلامت جنسی از دیدگاه متخصصین ایرانی و توصیف اجزای آن: یک مطالعه کیفی»، دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، س 73، ش3، ص210−220. 19. دفریتاس، کریستال (۱۳۹۰)، کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان، تهران: صابرین. 20. دیلمی، حسن بن محمد (1412)، ارشاد القلوب الی الصواب، قم: الشریف الرضی: قم. 21. رحمانی، احسان و دیگران (۱۳۹۷)، «طراحی بسته آموزشی تربیت جنسی نوجوانان ایرانی بر فرهنگ ایرانی و اثربخشی آن بر خودکارآمدی اجتماعی و خطرپذیری جنسی در دانش آموزان دختر متوسطه اول»، مجله علوم روانشناختی، س۱۷، ش۷۰، ص۷۳۵−۷۷۴. 22. رحمانی، اعظم و دیگران (1390)، «ارتباط رضایت جنسی و رضایت از زندگی زناشویی»، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران، س24، ش70، ص82−90. 23. رفیعپور، فرامرز (۱400)، تکنیکهای خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار. 24. رهنما، اکبر؛ حمید علیین و حسین محمدی (۱۳۸۶)، «بررسی و تبیین مبانی، اصول، و روشهای تربیت جنسی با تأکید بر دیدگاه اسلام»، دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، س۱۴، ش۲۴، ص۹۸−۱۱۰. 25. زمخشرى، محمود بن عمر (۱۴۱۷ق)، الفایق فی غریب الحدیث، بیروت: دارالکتب العلمیة. 26. زندوانیان، احمد و صادق شمشائی (1389)، «ابعاد و مراحل تربیت جنسی دختران»، بانوان شیعه، ش25، ص65−98. 27. سادوک، بنجامین؛ ویرجینیا سادوک و پدرو روئیز (1398)، خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری−روانپزشکی بالینی، ترجمه فرزین رضاعی، تهران: ارجمند. 28. ساروخانی، باقر (13۹۳)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 29. سالاریفر، محمدرضا و دیگران (1397)، درآمدی بر مبانی و روشهای روانشناختی−تربیتی عفاف و حجاب، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 30. سلحشور، ماندانا (1387)، خانواده و تربیت جنسی کودکان و نوجوانان، تهران: پنجره. 31. سیمبر، معصومه و همکاران (۱۳۹۵)، «مروری بر نیازهای آموزشی بهداشت باروری و جنسی نوجوانان ایرانی»، دانشکده پزشکیاصفهان، س۳۴، ش۴۱۲، ص۱۵۶۳−۱۵۷۲. 32. شریفالرضی، محمدبنالحسین (1414ق)، نهجالبلاغه، قم: هجرت. 33. شکوهی، یکتا؛ علی اکبریزاده و نیره زمانی (۱۳۹۳)، «آموزشهای جنسی نوجوانان: یک مطالعه مروری»، رویش روانشناسی، س۳، ش۶، ص142−211. 34. صادقی فسایی، سهیلا و ایمان عرفانمنش (۱۳۹۴)، «مبانی روششناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی»، راهبرد فرهنگ، ش ۲۹، ص۶۱−۹۱. 35. طباطبایی، محمدحسین (۱۴۱۷ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 36. طبرسی، حسنبنفضل (1370)، مکارمالاخلاق، قم: شریفالرضی. 37. عباسی، مهدی (۱۳۹۶)، الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، قم: دارالحدیث. 38. غلامفرخانی، سمیه؛ سحر عرب و الهام خوری (۱۳۹۸)، «دانش و نگرش کودکان پیشدبستانی دختر در زمینه پیشگیری از سوء استفاده جنسی در گرگان»، دانشگاه علوم پزشکی گرکان، س۲۱، ش۳، ص۱۱۳−۱۱۹. 39. فتالنیشابوری، محمدبناحمد (۱۳۷۵)، روضةالواعظین و بصیرةالمتعظین، قم: رضی. 40. فرمهینیفراهانی، محسن (۱۳۸۶)، تربیت جنسی: انسان و سلامت جنسی، تهران: البرز. 41. فرمهینیفراهانی، محسن (۱۳۸۷)، «نگاهی گذرا بر تربیت جنسی در مقاطع مختلف تحصیلی»، سلامت روان، س۱، ش۱، ص۱۹−۲۸. 42. فقیهی، علینقی (۱۳۹۸)، تربیت جنسی: مبانی، اصول و روشها، از منظر قرآن و حدیث، قم: دارالحدیث. 43. فیست، جس و گرگوری فیست (1398)، نظریههای شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: روان. 44. قربانی، مهسا و دیگران (1394)، «شناخت کنجکاویهای جنسی کودکانه: مقدمهای بر آموزش و ارتقای سلامت جنسی آنان»، آموزش و ارتقای سلامت جنسی کودکان، س3، ش3، ص198−210. 45. کلهر، مژگان و دیگران (۱۳۹۸)، تربیت جنسی نوجوانان: کتاب پسران / کتاب دختران، تهران: دانژه. 46. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتابالاسلامیة. 47. لاپیک، و.م. و کاچتکوف، و.د. (۱۳۸۱)، روانشناسی و تربیت جنسی کودکان و نوجوانان، ترجمه محمد تقیزاد، تهران: افسون. 48. گال، مردیت، والتر بورگ و جویس گال (1۴۰۰)، روشهای تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: سمت و دانشگاه شهید بهشتی. 49. لطیفنژاد، رباب و دیگران (1391)، «ضرورت آموزش سلامت جنسی به دختران نوجوان در ایران: یک مطالعه کیفی»، زنان مامایی و نازایی ایران، س15، ش12، ص7−17. 50. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق)، بحارالأنوار، بیروت: مؤسسةالوفا. 51. مجلسی، محمدتقی (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور. 52. محفوظیموسوی، یوسف و محمد جعفرنژاد (۱۳۹۴)، «بررسی جایگاه آموزههای قرآنی و حدیثی در تربیت مطلوب جنسی جوانان»، آموزههای تربیتی در قرآن و حدیث، ش ۱. 53. محمدبیگی، رضا؛ علیرضا فقیهی و فائزه ناطقی (۱۳۹۶)، «طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی تربیت جنسی در دوره ابتدایی»، روانشناسی تربیتی، س۱۳، ش۴۵، ص۲۱−۳۹. 54. محمدجانی، صدیقه و دیگران (۱۳۹۵)، «الگوی برنامه درسی تربیت جنسی برای دوره نوجوانی براساس قرآن و روایتهای معصومین»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، س۷، ش۳، ص۱۹−۴۴. 55. مزیدی، محمد و محمد خدمتیان (1396)، «ارائه الگوی تربیت جنسی با توجه به دیدگاههای اندیشمندان مسلمان»، تربیت اسلامی، س12، ش25، ص161−183. 56. مصباح، علی و دیگران (1397)، روانشناسی رشد: بانگرش به منابع اسلامی، تهران: سمت. 57. معماری، سعیده و دیگران (۱۳۹۸)، «واکاوی مفهوم سلامت جنسی دانش آموزان نوجوان از نظر صاحب نظران با تمرکز بر آموزش والدین: تحلیل محتوای کیفی»، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، س۸، ش۳، ص۲۴۷−۲۵۹. 58. نورعلیزاده میانجی، مسعود (1388)، «مدل اسلامی مصونسازی رفتار جنسی با تأکید بر پیشگیری و درمان انحرافها و مشکلات جنسی»، مطالعات اسلام و روانشناسی، س۳، ش5، ص۱۰۴−۱۴۲. 59. نورعلیزاده میانجی، مسعود (۱۳۹۷)، سلامت و اختلال جنسی همسران: رویکردی اسلامی و روانشناختی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe. 60. نوزبام، مارگارت و جوآن روزنفلد (۱۳۹۹)، بهداشت و سلامت جنسی از کودکی تا سالمندی، ترجمه مریم شیرمحمدی و ریحانه فیروزی، تهران: ارجمند. 61. Angen, Maureen J. (2000), “Evaluating Interpretive Inquiry: Reviewing the Validity Debate and Opening the Dialogue”, Qualitative Health Research. 10(3):378−95.
62. Bailey DN, & Wolf ZR (2014), "Community‐Based Abstinence Education Project: Program Outcomes", Nursing Forum, 50(1): P 37−50.
63. Cacciatore R, Korteniemi−Poikela E, & Kaltiala R (2019), "The Steps of Sexuality−A Developmental, Emotion−Focused, Child−Centered Model of Sexual Development and Sexuality Education from Birth to Adulthood", Sexual Health, 31 (3): 319−338.
64. Chamratrithirong A, et al (2010), "Spirituality within the family and the prevention of health risk behavior among adolescents in Bangkok", Social Science & Medicine, 71 (10), p 1855−1863.
65. Creswell, J.W. (2007). Qualitative Inquiry and Researches Design, Choosing Among Five Approaches. London: Sage.
66. Eisner, Elliot. W. (2017), The enlightened eye: Qualitative inquiry and the enhancement of educational practice. New York: Teachers College Press.
67. Friedrich, W. N., Fisher, J., Broughton, D., Houston, M., & Shafran, C. R. (1998). Normative sexual behavior in children: A contemporary sample. Pediatrics, 101(4), e9.
68. Hall, KS; JM Sales, & J Santelli (2016), "The State of Sex Education in the United States", Adolesc Health, 58(6), p 595−7.
69. Kenny, MC, et al (2008), "Child sexual abuse: from prevention to self‐protection, Child Abuse Review", British Association for the Study and Prevention of Child Abuse and Neglect, 17 (1): 36−54.
70. Larsson, I., & Svedin, C. G. (2001). Sexual behaviour in swedish preschool children, as observed by their parents. Acta Paediatrica, 90(4), 436–444.
71. Leung, Hildie & et al (2019), "Development of Contextually−relevant Sexuality Education: Lessons from a Comprehensive Review of Adolescent Sexuality Education Across Cultures Hildi", Environmental Research and Public Health Review, 16 (4), p 621−645.
72. Lincoln, Y. and E. Guba. (1985). Naturalistic Inquiry. Beverley Hills, CA: Sag.
73. Marshall, Catherine and Gretchen B Rossman (2021), Designing Qualitative Research. London: SAGA.
74. Robinson, Kerry H; Elizabeth Smith & Cristyn Davies (2017), "Responsibilities, tensions and ways forward: Parents' perspectives on children's sexuality education", Sex Education Sexuality, Society and Learning, 17(3), p 333−47.
75. Rodoo, P., & Hellberg, D. (2013). Girls who masturbate in early infancy: Diagnostics, natural course and a long−term follow−up. Acta Paediatrica, 102(7), 762–766.
76. Rustan, E (2020), "Stimulation of child's sexual imitation behavior through Neurolinguistic programming", Konseling dan Pendidikan, 8 (2), p 61−66.
77. Scott, J. (1991). A Matter of Record, Documentary Sources in Social Research. Cambridge: Polity Press.
78. Sheppard, J (2020), "America’s Teen Sex Education: Can Parents Really Make a Difference? ", Student Leadership, 3 (20), p 49−57.
79. World Health Organization. (2010). Developing sexual health programmes: a framework for action. Available. online:. https://apps.who.int/iris/handle/10665/70501
80. World Health Organization (WHO) (2006), Defining Sexual Health, Report of Technical Consultation on Sexual Health, Available online: https://www.who.int/reproductivehealth/publications/sexual_health/defining_sh/en/.
81. World Health Organization (WHO) (2018), International technical guidance on sexuality education An evidence−informed approach, Available online: https://www.who.int/publications/m/item/international−technical−guidance−on−sexuality−education.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,115 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 723 |