تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 282 |
تعداد مقالات | 2,142 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,473,576 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,124,597 |
«حکمت»، بهمثابه هوش فرهنگی، در ارتباطات میانفرهنگی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 5، دوره 12، شماره 24، مهر 1399، صفحه 109-135 اصل مقاله (419.41 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2020.6588.1530 | ||
نویسنده | ||
حسن یوسف زاده* | ||
عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه | ||
چکیده | ||
تحولات چند دهه اخیر در اثر توسعه فناوریهای ارتباطی و ظهور شبکههای اجتماعی، رقیق شدن مرزهای جغرافیایی و در نتیجه، افزایش تبادلات و تعاملات و آمیختگیهای فرهنگی، نوعی همگرایی و شرایطی را پدید آورده که ارتباط با مردمان متعلق به فرهنگهای مختلف گریزناپذیر شده است. مدیریت موفقیتآمیز ارتباط در چنین شرایطی نیازمند مهارتهای جدیدی است که یکی از مهمترین آنها هوش فرهنگی است. هوش فرهنگی که ابزار سنجش توانایی افراد برای ارتباط مؤثر در محیطهای چندفرهنگی است، یکی از مفاهیم نسبتاً نو و پرتکرار در ادبیات ارتباطات میانفرهنگی در چند دهه اخیر است که توجهات فراوانی را به خود جلب کرده و پژوهشهای فراوانی در این زمینه به خود اختصاص داده است. در پاسخ به این پرسش مهم که آیا مفهوم و یا دانشواژه متناظر برای هوش فرهنگی در آموزههای اسلامی وجود دارد، قرآن کریم بهعنوان منبع اصلی اسلام، بهطور اجمالی مرور و «حکمت»، بهعنوان مناسبترین واژه قرآنی برای این منظور در نظر گرفته شد. البته ادعا این نیست که حکمت و هوش فرهنگی متناظر هستند بلکه باید گفت هوش فرهنگی یکی از دلالتهای بسیار آشکار و مهم حکمت بهشمار میرود. نقطه عزیمت پژوهش حاضر، آیه 125 سوره مبارکه نحل است که پیامبر اسلام را برای دعوت مردم به راه خدا، با استفاده از «حکمت» فرامیخواند. با استفاده از ظرفیتهای روش تفسیری، به ویژه روش معناشناختی و تحلیل بسامدیِ حکمت و برخی دیگر از مفاهیم همنشین و جانشین آن در قرآن کریم، این نتیجه حاصل شد که «حکمت»، که در سطوحی شکل موعظه و جدال احسن به خود میگیرد، میتواند به مثابه هوش فرهنگی، مبنای تعاملات اجتماعی مسلمانان در ساحت ارتباطات میانفرهنگی باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
حکمت؛ موعظه؛ جدال احسن؛ اسلام؛ ارتباطات میانفرهنگی؛ هوش فرهنگی | ||
مراجع | ||
1. آﺧﻮﻧﺪی، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (۱۳۸۵)، «ﻧﮕﺎه جامعهشناختی ﺑـﻪ ﻗـﻮم ﯾﻬـﻮد در ﻗـﺮآن»، ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎی ﻗﺮآﻧﯽ، ش45، ص162−204. 2. آمدی، عبدالواحد بن تمیمی (1386)، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر اسلامی. 3. ابنجزی، محمدبن احمد (1416)، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: دارالارقم. 4. ابن خلاد رامهرمزی، حسن (1409ق)، امثال الحدیث، به کوشش احمد عبدالفتاح تمام، بیروت. 5. ابنشعبه، حسن، تحف العقول، بهکوشش علیاکبر غفاری، قم، 1404 ق. 6. ابنعاشور، محمدطاهر (1984)، تفسیر التحریر و التنویر، تونس: دار التونسیه للنشر. 7. ابنعربی، محمدبنعلی (1422)، تفسیر ابنعربی، بیروت: دار صادر. 8. ابنفارس، احمد (1404)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی. 9. ابنعساکر (1415)، تاریخ مدینه دمشق، بیروت: چاپ علی شیری. 10. ابنمنظور، محمدبن مکرم، بیتا، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع. 11. ابوالقاسمی، محمدجواد و سید مهدی سجادی (1385)، پژوهشی در چالشهای فرهنگی توسعه فرهنگ دینی، تهران: عرشپژوه، چاپ دوم. 12. احمدی، غلامحسین (1397)، «امام موسی صدر: انسانی برای انسان»، مندرج در خبرگزاری ایکنا، 13 شهریور. 13. ابوحیان، محمد بن یوسف (1420)، بحرالمحیط فی التفسیر، ج6، بیروت: دارالفکر. 14. برتون، داویدلو، جامعه شناسی بدن، ترجمه ناصر فکوهی، تهران، ثالث. 15. ایروانی، جواد (۱۳۸۶)، «آداب گفتگو از دیدگاه قرآن»، الهیات و حقوق، پاییز ش۲۵، ص۳−۳۳. 16. ایروانی، جواد و دیگران (1387)، فرهنگ روابط اجتماعی در آموزههای اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم رضوی. 17. ایزوتسو، توشیهکو (1393)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چ9، تهران: شرکت سهامی انتشار. 18. برنجکار، رضا (1379)، «مفهوم حکمت در قرآن و حدیث»، صحیفه مبین، ش4، ص85−100. 19. پاکتچی، احمد (1387)، «مطالعه معنا در سنت اسلامی»، نشریه فرهنگ و ارتباطات، ش35، ص121−156. 20. پاکیزاده، زهرا و ماندانا تیشهیار، مرداد 1389، «چالشهای ارتباطی در روابط میانفرهنگی»، ماهنامه تدبیر، ش219. 21. جرجانی، علی بن محمد (1978)، کتاب التعریفات، افست، بیروت. 22. جوادی آملی، عبدالله (1378)، تسنیم، قم، اسراء. 23. حائرییزدی، مهدی (1995)، حکمت و حکومت، لندن. 24. حسینی، مالک (1388)، «حکمت چند رویکرد به یک مفهوم»، تهران: هرمس. 25. خانمحمدی، کریم؛ بهار (1386)، الگوی ارتباطی قرآن کریم، دانشگاه اسلامی، سال 11، ش1، ص85−110. 26. دیمیک، سالی. ا (1385)، ارتباط موفقیتآمیز با NLP، ترجمه علی اسماعیلی، تهران: شباهنگ، چ2. 27. سعیدی رحمان (1390)، ارتباط بینالمللی و میان فرهنگی، تهران: آوای نور. 28. سماور، لاری ا؛ دای پورتر ریچارد و استفالی لیزا (1379)، ارتباط بین فرهنگها، ترجمه غلامرضا کیانی و سیداکبر میرحسینی، انتشارات باز. 29. سمرقندی، نصربن محمد (1416)، تفسیر السمرقندی، بیروت: دارالفکر. 30. شرفالدین، سیدحسین (1388)، تحلیل اجتماعی از صلهرحم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe. 31. شوتس ایشل، رینر (1391)، جامعهشناسی ارتباطات، ترجمه کرامت الله راسخ، تهران: نشر نی. 32. شهیدثانی، زینالدین بن علی (1380)، روض الجنان، قم: بوستان کتاب. 33. صدرای شیرازی، محمدبن ابراهیم (1379)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، چ2، قم: بیدار. 34. صدری، احمد (1373)، «تفاهم میانفرهنگی و حاملان آن»، روششناسی علوم انسانی، ش1، ص5−18. 35. طباطبایی، محمدحسین (1386)، المیزان، محمدباقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 36. طبرانی، سلیمان (1404 ق/1983م)، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، موصل. 37. طبرسی، فضل بن حسن (1408)، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، لبنان، دارالمعرفه. 38. طبرسی، فضل بن حسن (1412)، جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه. 39. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه. 40. علم الهدی، علی بن حسین (1405)، رسائل الشریف المرتضی، قم: رجائی. 41. فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربیه. 42. فرهنگی، علیاکبر (1392)، ارتباطات انسانی، ج1، چ23، تهران: رسا. 43. فضلالله محمدحسین (1998)، اسلوب الدعوه فی القرآن، بیروت: دارالملاک لطباعه و النشر. 44. فضلالله، محمدحسین (1998)، من وحی القرآن، لبنان. 45. فیض کاشانی، مولی محسن (1373)، تفسیر صافی، تهران: مکتبه الصدر. 46. فیض کاشانی، مولی محسن، بیتا، المحجه البیضاء، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 47. فیومی (1405)، مصباح المنیر، قم: دارالهجره. 48. قرشی، علی اکبر (1412)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامی. 49. قطب، سید، فی ظلال القرآن، لبنان: دارالشروق للنشر و التوزیع 50. کلینی، محمد بن یعقوب (1375)، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمرهای، قم: اسوه. 51. کمالیپور، یحیی (1382)، «عناصر ارتباط بینفرهنگی و خاورمیانه»، رسانه، زمستان، ش56، ص98−103. 52. کوزر، لوئیس (1390)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی، چ17. 53. گافمن، اروینگ (1391)، نمود خود در زندگی روزمره، ترجمه مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز. 54. گودیکانست، ویلیام (۱۳۸۳)، پیوند تفاوتها، ترجمه علی کریمی و مسعود هاشمی، تمدن ایرانی. 55. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباط انسانی، تهران: سمت. 56. محمدخانی، کامران و ولی تیموری (1390)، «هوش فرهنگی و رهبری جهانی»، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 2، ش2، بهار، ص93−110. 57. محمدی، ناصر (1392)، «معادله قرآن و حکمت در حکمت صدرایی»، دوفصلنامه حکمت صدرایی، س اول، ش2، بهار و تابستان، ص77−90. 58. مرادی، حجتالله (1389)، اقناعسازی و ارتباطات اجتماعی، تهران: ساقی، چ2. 59. مکارم شیرازی، ناصر (1380)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 60. مفید، محمدبن نعمان (1414)، تصحیح اعتقادات الامامیه، قم: کنگره شیخ مفید. 61. منوچهری، فرامرز (1393)، «حکمت در قرآن و حدیث»، در: در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی (قابلدسترس در نسخه الکترونیکی). 62. میبدی، احمد بن محمد (1371)، کشفالاسرار فی عدة الابرار، تهران: امیرکبیر. 63. نظام الاعرج، حسن بن محمد، غرائب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه. 64. نوری، میرزا حسین (1408)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث. 65. نیسابوری، ابوالقاسم حسن بن محمد (1989)، عقلاء المجانین، قاهره: مصطفی عاشور. 66. هارجی، اون و کریستین ساندرز و دیوید دیکسون (۱۳۷۷)، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، تهران: رشد. 67. یعقوبی، حسین (1384)، زبان، ترجمه و ارتباط بین فرهنگها، تهران: نشر مرکز. 68. Arifin Ahmad Bin Sapar and Shehda R.S AbuIsaac, 2017 Barriers of Cross−Cultural Communication among Foreign Managers and Staff in Interacting with Malaysian Counterparts. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), volume 154. 69. Brislin, R. Worthley, R. & MacNab, B. (2006). Cultural intelligence: Understanding behaviors that serve people’s goals. Group & Organization Management, 31(1), 40−55. 70. Byram, 1977. Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon: Multilingual Matters. 71. Earley, P. C., & Ang, S. (2003), Cultural intelligence: An analysis of individual interactions across cultures. Palo Alto, CA: Stanford University Press.. 72. Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American psychologist, 34(10), 906. 73. Gudykunst, W. B., Ting−Toomey, S., & Chua, E. (1988), Culture and interpersonal communication. Sage Publications, Inc Sage series in interpersonal communication, Vol. 8. 74. Gudykunst, William B. 2000, Methodological issues in conducting theory−based cross−cultural research. In: Helen Spencer−Oatey (ed.), Culturally Speaking. Managing Rapport through Talk across Cultures, 293–315. London: Continuum. 75. Hofstede, G. H. & Hofstede, G. (2001). Culture’s onsequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Sage. 76. Inkson, K. & Thomas, D. C. (2004). Cultural Intelligence: People Skills for Global Business. 77. Kanfer, R. & Heggestad, E. D. (1997). Motivational traits and skills: A person−centered approach to work motivation. RESEARCH IN ORGANIZATIONAL 78. Losey, K. M. 1997. Listen to the Silences: Mexican American interaction in the composition classroom and the community. Norwood, NJ: Ablex. 79. Martin Judith, Nakayama Thomas. 2010. Intercultural communication in contexts. 5th ed. by McGraw−Hill Companies, Inc. 80. McLaren, Margaret C.1998. Interpreting cultural differences.UK Peter Franci Publisher. 81. Nakane, Ikuko, 2007. Silence in Intercultural Communication. John Benjamins Publishing Company. Amsterdam. Philadelphia. 82. Novinger, Tracy, 2001. Intercultural communication: Practical Guide, university of Texas Press, Austin. 83. Searle, john, 1983. Intentionality. Cambridge university press. 84. Spencer, Helen and Peter Franklin, 2009. Intercultural Interaction: A Multidisciplinary Approach to Intercultural Communication, UK, Palgrave Macmillan, 85. Ting−Toome, Stella 2005. Understanding Intercultural Conflict Competence: Multiple Theoretical Insights, outledg. 86. Triandis, H. C. (2006). Cultural intelligence in organizations. Group & Organization Management, 31(1), 20−26. 87. Wood, J. 2004. Communication Mosaics: an introduction to the field of communication (3rd). Thomson Wadsworth | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,124 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 606 |