تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 289 |
تعداد مقالات | 2,172 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,607,613 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,230,683 |
نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 12، دوره 12، شماره 24، مهر 1399، صفحه 281-294 اصل مقاله (308.87 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2020.6230.1472 | ||
نویسندگان | ||
محمد علی توانا1؛ محمد کامکاری* 2؛ سید محمد جواد مصطفوی منتظری3 | ||
1دانشیار دانشگاه شیراز؛ دانشکده حقوق و علوم سیاسی شیراز؛ بخش علوم سیاسی | ||
2فارغ تحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یزد | ||
3دانشجو دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد تاکستان | ||
چکیده | ||
سیاستنامه خواجه نظام الملک یکی از متون کلاسیک اندیشه سیاسی ایرانی است. نوع دیدگاه آن به مسائل مختلف بر بخشی مهمی از تاریخ اندیشه ایران تأثیر گذارده است. یکی از مسائل مطرح در سیاستنامه، نقش و جایگاه زنان است. سیاستنامه چه دیدگاهی درباره نقش و جایگاه سیاسی زنان ارائه میکند؟ منابع خواجه نظام در تأیید دیدگاه خود چیست؟ آیا این دیدگاه در عصر سلجوقی رقیبی نیز داشته است؟ مقاله حاضر نشان میدهد خواجه نظام الملک دیدگاه تحریم مشارکت سیاسی زنان را در سیاستنامه طرح نمود که براساس آن زنان نهتنها در موقعیت فروتر نسبت به مردان قرار دارند بلکه، مخل امر سیاسی نیز هستند. روایتهای تاریخی و مذهبی (فقه شافعی) مهمترین منابعی هستند که خواجه نظام برای تأیید دیدگاه خود از آنها بهره میبرد. دیدگاه خواجه نظام در تقابل با دیدگاه تجویز مشارکت سیاسی زنان قرار داشت که از سوی سنتهای قبیلهای ترکان و کنشگرانی همچون ترکان خاتون (همسر ملکشاه) و تاج الملک، رقیب خواجه نظام الملک در وزارت، دنبال میشد. در حالی که دیدگاه تحریم، ویژگیهای ذاتی همچون ضعف، بیعقلی، فتنهگری و فریبکاری را به زنان نسبت میداد، دیدگاه تجویز با پذیرش امر واقع سیاسی و اجتماعی، توانمندی زنان طبقه حاکمه را میپذیرفت و مداخله چنین زنانی در امر سیاست را مجاز میدانست. | ||
کلیدواژهها | ||
سیاستنامه؛ خواجه نظام الملک؛ عصر سلجوقی؛ جایگاه سیاسی زنان؛ تحریم؛ تجویز | ||
مراجع | ||
1. ان، لمبتن (1372)، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، یعقوب آژند، تهران: نی. 2. بطوطه، ابن (1361)، سفرنامه، محمدعلی موحد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 3. پیرا، فاطمه (1378)، «جنیست و قدرت در سیاست خواجه نظام ملک»، پژوهشنامه زنان، دوره ششم، شماره سوم، ص155−169. 4. دانشجو، حمیده؛ جواد عباسی و بشری دلریش (1397)، «نقش زنان دربار در سیاست مذهبی دوران سلجوقی، خوارزمشاهی و ایلخانی»، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سیزدهم، شماره پنجاه و یک، ص37−54. 5. ربانی، زهرا و منیژه قدرتی وایقان (1397)، «مروری بر فعالیت فرهنگی زنان در آناتولی عصر سلجوقی با تأکید بر طریقتهای مولویه، اوحدیه، بکتاشیه»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال دهم، شماره بیست و هفت، ص101−127. 6. رحیم پور ازغندی، طاهره و فریبا علاسوند (1396)، «مشارکت سیاسی خاتونها در دولت سلجوقیان ایران»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دوره هشتم، شماره بیست و هشتم، ص109−130. 7. سجادی؛ صادق (1361)، دائرة المعارف شیعه، ج یک، تهران: بنیاد اسلامی طاهر. 8. صادقی، فاطمه (1394)، جنسیت در آرای اخلاقی، چاپ دوم، تهران: نگاه معاصر. 9. طباطبایی، سیدجواد (1375)، خواجه نظام ملک، تهران: طرح نو. 10. غزالی، محمد (1351)، نصیحه الملوک، تهران: چاپخانه مجلس. 11. فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی دیدگاه، فاطمه شایسته پیران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانهها. 12. قادری، حاتم (1390)، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، چاپ یازدهم، تهران: سمت. 13. قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهانآرا، تهران: حافظ. 14. مرنیسی، فاطمه (1393)، ملکههای فراموش شده در سرزمین خلافت اسلامی، حسن اسدی، تهران: مولی. 15. نظام ملک، خواجه (1347)، سیر الملوک، احسان یارشاطری، تهران: بنگاه نشر و ترجمه. 16. نظام الملک، خواجه (1385)، سیر الملوک، محمد استعلامی، تهران: زوار. 17. نیشابوری، ظهریرالدین (1332)، سلجوقنامه، تهران: کلاله خاور.
منابع عربی 18. شافعی، محمد بن ادریس (1990)، الام، بیروت: دارالمعرفه. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,602 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 665 |