تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 289 |
تعداد مقالات | 2,172 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,607,525 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,230,458 |
معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشمانداز مرتضی مطهری | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 3، دوره 12، شماره 24، مهر 1399، صفحه 55-81 اصل مقاله (402.57 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2020.5441.1363 | ||
نویسنده | ||
مهدی جمشیدی* | ||
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی- تهران-ایران | ||
چکیده | ||
در این مقاله، تلاش شده در میان تلقّیها و تفسیرهای متفاوتی که علم اجتماعی اسلامی وجود دارد، معنای علم اجتماعی اسلامی از چشمانداز مرتضی مطهری، کشف و مشخّص شود. در این راستا، معنا و مفهوم علم اجتماعی اسلامی از زوایۀ نگاه مطهری، شرح داده شده است، بهطوریکه در یک برداشت، او چهار تعبیر از مفهوم علوم اسلامی، مبتنی بر معیارهای موضوع و غایت و نظریهپرداز، ارائه کرده است؛ و در برداشتی دیگر، مینویسد اسلام با علم اجتماعی، دو نوع پیوند دارد: یکی پیوند مستقیم، از آن جهت که اسلام، یک سلسله معارف نظری و احکام عملی دربارۀ جهان اجتماعی دارد، دیگری پیوند غیرمستقیم از طریق توصیههای اخلاقی همچون امانت، عفت، عدالت، احسان و ایثار. برداشت دیگر او، در این عبارت نهفته است که مینویسد اسلام، یک مکتب جامعهشناختی نیست؛ چون در کتاب آسمانی اسلام، هیچ مطلب اجتماعی در لفافۀ اصطلاحات رایج جامعهشناختی و با زبان معمول آن و در چارچوب تقسیمبندیهای مرسوم، بیان نشده است، امّا در عین حال، «مسائل زیاد»ی از علم اجتماعی، بهطور کامل، قابل استنباط و استخراج از قرآن کریم است. | ||
کلیدواژهها | ||
علم اجتماعی اسلامی؛ مبادی؛ روش؛ موضوع؛ فرضیّه؛ غایت؛ مسئله | ||
مراجع | ||
* قرآن کریم، ترجمۀ محمّدمهدی فولادوند. 1. برت، پاتریک (1397)، فلسفۀ علومِ اجتماعی، ترجمۀ محمد هدایتی، تهران: شبخیز. 2. بلیکی، نورمن (1389)، استراتژیهای پژوهشِ اجتماعی، ترجمۀ هاشم آقابیگپوری، تهران: جامعهشناسان. 3. بنتون، تد؛ کرایب، یان (1391)، فلسفۀ علومِ اجتماعی؛ بنیادهای فلسفیِ تفکّرِ اجتماعی، ترجمۀ شهناز مسمیپرست و محمود متحد، تهران: آگه. 4. تریگ، راجر (1386)، فهمِ علمِ اجتماعی، ترجمۀ شهناز مسمیپرست، تهران: آگه. 5. جمشیدی، مهدی (1391الف)، «هستیشناسیِ فرهنگی در اندیشۀ آیتالله مطهری»، فصلنامۀ نظریههای اجتماعیِ متفکّرانِ مسلمان، ش2، ص141−166. 6. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391ب)، «هستیشناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ اسراء، ش12، ص131−164. 7. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391پ)، «معرفتشناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص185−212. 8. جمشیدیها، غلامرضا؛ امانالله فصیحی (1390)، «جامعهشناسی تاریخی در اندیشۀ شهید مطهری»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، سال هشتم، ش۱، ص53−77. 9. حسامیفر، عبدالرزاق (1392)، «مطهری و نسبت میان علم و دین»، فصلنامۀ پژوهشهای علم و دین، س4، ش۸، ص25−42. 10. حسینزادهیزدی، مهدی؛ حمیدهسادات حسینیروحانی (1393)، «جایگاه اصالت روح در مبانی انسان شناختی علوم اجتماعی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ اسلام و مطالعات اجتماعی، س2، ش۵، ص2−22. 11. خسروپناه، عبدالحسین (1390)، رویکرد استاد مطهری به علم و دین، تهران: معارف. 12. خندان، علیاصغر (1389)، «توحید و شرک در معرفت و علوم انسانی با تکیه بر آثار و اندیشه های استاد شهید مرتضی مطهری»، فصلنامۀ معرفت کلامی، س1، ش4، ص143−178. 13. خندان، علیاصغر (1391)، «تقریر غایت گرایانه از علم دینی با تکیه بر اندیشه های استاد مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص27−50. 14. __________ (1394)، «طراحی ارکان و شـاخصهـای کمّی برای علوم انسـانی اسلامی مبتنی بر تقریر غایتگرایانه استاد مطهری از علم دینی و بررسی تأثیر آن در تحول علوم انسانی»، فصلنامۀ تحقیقات بنیادین علوم انسانی، ش۱، ص۵۹−۸۲. 15. سروش، عبدالکریم (1374)، درسهایی در فلسفۀ علمالاجتماع؛ روشِ تفسیر در علومِ اجتماعی، تهران: نی. 16. کربلائیپازوکی، علی؛ محمدرضا میرهادیتفرشی (1396)، «چیستی علوم اسلامی و رابطۀ آن با علوم انسانی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش70، ص5−18. 17. قنبریهمایکوه، امیر؛ و دیگران (1397)، «نسبتِ علم و دین در فلسفۀ ایان باربور و نقدِ آن از منظرِ استاد مرتضی مطهری»، دوفصلنامۀ پژوهشهای علم و دین، دورۀ 9، ش18، ص49−71. 18. مطهری، مرتضی (1390)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران: صدرا. 19. _________، (1391الف)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا. 20. _________، (1391ب)، انسانِ کامل، تهران: صدرا. 21. _________، (1391پ)، قیام و انقلابِ مهدی از دیدگاهِ فلسفۀ تاریخ، تهران: صدرا. 22. _________، (1391ت)، شناخت از نظرِ قرآن، ج1، تهران: صدرا. 23. _________، (1392)، کلّیّات علوم اسلامی، ج1−3، تهران: صدرا. 24. _________، (1393الف)، شرحِ منظومه، تهران: صدرا. 25. _________، (1393)، علل گرایش به مادّیگری، تهران: صدرا. 26. _________، (1394ب)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: صدرا. 27. _________، (1395الف)، بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد سالۀ اخیر، تهران: صدرا. 28. _________، (1395ب)، آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، تهران: صدرا. 29. _________، (1395پ)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج1: انسان و ایمان، تهران: صدرا. 30. _________، (1395ت)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج4: انسان در قرآن، تهران: صدرا. 31. _________، (1395ث)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج5: جامعه و تاریخ، تهران: صدرا. 32. موسوی، محمود (1396)، مناسبات دین و علوم انسانی از منظر شهید مطهری، پایاننامۀ کارشناسیارشد، دانشگاه قم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی. 33. موسوی، سیّدمهدی (1394)، الگوهای کلانِ تولیدِ علومِ انسانیِ اسلامی در بسترِ انقلاب، تهران: آفتابِ توسعه. 34. میری، سیدجواد (1398)، «مطهری و سنّتهای جامعهشناسی: نگاهی آلترناتیو»، فصلنامۀ جامعهپژوهی فرهنگی، سال دهم، ش۳۱، ص107−115. 35. یقینیپور، مصطفی (1392)، «الگوی جامعهشناسی معرفت استاد مطهری؛ بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطۀ فرآوردههای معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری»، فصلنامۀ اسلام و علوم اجتماعی، س5، ش۹، ص87−108. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 944 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 597 |