پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 8 |
| تعداد شماره‌ها | 291 |
| تعداد مقالات | 2,192 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,709,462 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,314,026 |
مقایسه روش‌شناسی ماکس وبر و جواد طباطبایی درباره دلیل عقب‌ماندگی ایران دوران قدیم | ||
| روش شناسی علوم انسانی | ||
| مقاله 5، دوره 28، شماره 110، فروردین 1401، صفحه 71-83 اصل مقاله (359.12 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/mssh.2020.5851.1932 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین روحانی* 1؛ رضا محمود اوغلی2؛ سید علی مرتضوی امامی زواره3 | ||
| 1استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان | ||
| 2دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه محقق | ||
| 3استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اراک | ||
| چکیده | ||
| سیدجواد طباطبایی یکی از سرشناس‌ترین متفکران ایرانی است که با رهیافتی فلسفی، دلیل عقب‌ماندگی ایران را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. وی دلیل عقب‌ماندگی ایران را امتناع اندیشه می‌داند. او بر این باور است که علت‌العلل تمامی بحران‌ها و عقب‌ماندگی جامعه ایرانی به فقدان عقلانیت فلسفی مربوط می‌شود. او به جز برش‌های کوتاهی از تاریخ ایران، سرتاسر تاریخ ایران را چیزی جز رویکردهای خام ایدئولوژیک، جامعه‌شناسانه و غیاب اندیشه و عقلانیت نمی‌داند و درست از‌این‌رو او براساس روش شرق‌شناسانه و سوبژکتیویستی خویش در تحلیل دلیل عقب‌ماندگی ایران‌زمین به یک رابطه علّی میان فقدان عقلانیت و عقب‌ماندگی ایران می‌رسد.در برابر این رویکرد تقلیل‌گرایانه طباطبایی که همه بحران‌های جامعه ایرانی را به فقدان اندیشه و عقلانیت غربی تحویل می‌کند، با بهره جستن از روش‌شناسی ماکس وبر می‌توان این سخن را به میان آورد که ایده‌ها و اندیشه‌ها تنها از طریق رابطه‌ها، میانجی‌ها و ساختارها تأثیر می‌گذارند و اندیشیدن امری اجتماعی است. همواره کلیتی انضمامی وجود دارد که ایده‌ها و مناسبات به صورتی درهم تنیده متعلق به این کلیت انضمامی هستند. بنابراین، امتناع تفکر و اندیشه در سطح اجتماعی به‌عنوان امتناعی در تحرک در مناسبات و قفل‌شدگی در ساختار موجودیت انضمامی موضوعیت دارد. در جامعه‌شناسی ماکس وبر، پروتستانتیسم نه به‌عنوان عامل توضیح‌دهنده سرمایه‌داری بلکه به‌عنوان عاملی مطرح است که انگیزه‌های انسانی را در داشتن نگاهی ویژه به‌کار، زندگی، صرفه‌جویی و مال‌اندوزی مفهوم می‌سازد. ماکس وبر نمی‌گوید که سرمایه‌داری، اختراع پروتستانتیسم است؛ بلکه توجه او به منشی است در زندگی که وجهی از آن عقلانیت اقتصادی‌ای است که در اصل، غیرعقلانی است؛ چون مال‌اندوزی‌ای است بدون انگیزه مصرف. حسابگری‌ای است که کامجویی فردی در آن به حساب نیامده است. ماکس وبر در ریاضت و سخت‌کوشی و امساک کالونی، آن عنصر غیر‌عقلانی‌ای را می‌بیند که پیش‌تازاننده عقلانیت سرمایه‌داری مدرن می‌شود. از عقلانیت مدرن نمی‌توان سخن گفت، مگر آنکه به سرمایه‌داری توجه کرد. بنابراین عقلانیت وبری، عقلانیت درهم‌تنیده با کردارها و نهادها و عقلانیتی تاریخ‌مند است.در این جستار این فرضیه آزمون می‌شود که در تحلیل و فهم عقب‌ماندگی ایران قدیم، باید به ارتباط ارگانیگ میان ایده‌ها و کردارها و نهادها توجه کرد و نمی‌توان با رویکرد تقلیل‌گرایانه طباطبایی که تاریخ و تناقضات دیالکتیکی آن را به افراد و عقاید افراد تقلیل می‌دهد، فهم و درک درستی از دلایل عقب‌ماندگی داشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ذهن؛ طباطبایی؛ عین؛ ماکس وبر | ||
| مراجع | ||
|
1. آسابرگر، آرتور (1392)، شرلوک هلمز به نظریه اجتماعی وارد می‌شود، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر آگه. 2. بهرامی‌کمیل، نظام (1393)، گونه‌شناسی روشنفکران ایرانی، تهران: نشر کویر. 3. جفرودی، مازیار (1392)، متفکران اجتماعی معاصر ایران، تهران: نشر مرکز. 4. ساعی، علی (1392)، عقلانیت دانش علمی و روش‌شناسی انتقادی، تهران: نشر آگه. 5. شیرین کندی و محمد زارع (1396)، پدیدارشناسی نخستین مراحل خودآگاهی فلسفی ما، تهران: نشر هرمس. 6. طبابایی، سیدجواد (1384)، جلد دوم دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران، تهران: نشر ستوده. 7. طباطبایی، سیدجواد (1372)، «بحران هویت»، مجله‌نامه فرهنگ، س3، ش9، ص14. 8. طباطبایی، سیدجواد (1382)، جدال قدیم و جدید، تهران: نشر نگاه معاصر. 9. طباطبایی، سیدجواد (1385)، دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران، تهران: نشر نگاه معاصر. 10. طباطبایی، سیدجواد (الف 1373)، «غرب، شرق و مسائل ما»، مجله ایران فردا، س2، ش12، ص8. 11. طباطبایی، سیدجواد (ب 1373)، زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: نشر کویر. 12. طباطبایی، سیدجواد (1374)، ابن‌خلدون و علوم اجتماعی، تهران: نشر طرح نو. 13. فرهادپور، مراد (1388)، پاره‌های فکر، تهران: نشر طرح نو. 14. قاضی‌مرادی، حسن (1388)، تأملی بر عقب‌ماندگی ما، تهران: نشر اختران. 15. کرایپ، یان (1378)، نظریه‌های مدرن در جامعه‌شناسی، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران: انتشارات سروش. 16. مهرگان، امید (1390)، از چیزهای بی‌مصرف، تهران: نشر گام نو. 17. وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه: مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی اقتصادی، جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه عباس منوچهری و مهرداد ترابی‌نژاد، تهران: نشر مولی. 18. وبر، ماکس (1384)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و مهرداد ترابی‌نژاد، تهران: نشر سمت. 19. وبر، ماکس (1385)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: نشر هرمس. 20. Ritzer, George (1988), Sociological Theory, second edition: Alfred A. Knopf, INC, New York.
21. Wber, Max (1921), Gesammelte Aufsatza zur Religionssoziologie I-III, Tubingen. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,486 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 815 |
||