تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 289 |
تعداد مقالات | 2,172 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,607,700 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,230,803 |
تحلیل ابعاد و مؤلفههای عقلانیت مبتنی بر روایات معصومان | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 4، دوره 11، شماره 21، فروردین 1398، صفحه 69-88 اصل مقاله (687.02 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2019.1583 | ||
نویسندگان | ||
احسان رحیمی* 1؛ فردین حسینی2 | ||
1دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش تصمیمگیری و خط مشی گذاری عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران- قم | ||
2دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش تصمیمگیری و خط مشی گذاری عمومی پردیس فارابی دانشگاه تهران-قم | ||
چکیده | ||
عقلانیت، یا مبتنی بودن گفتار، کردار و پندار بر تعقل (بهکارگیری عقل)، یکی از مهمترین مشخصههای فردی، اجتماعی و تمدنی است. هدف این پژوهش نقد و بررسی ابعاد و مؤلفههای ادبیات رایج عقلانیت مبتنی بر روایات معصومانbاست. در این راستا با مطالعه اسناد و مدارک موجود، نخست ادبیات موضوع شامل تعریفها و طبقهبندیهای گوناگون بیان شده برای مفهوم عقلانیت در حوزه علوم اجتماعی و اسلامی بررسی شده و در پایان چارچوبی از این مفهوم ارائه گردیده است. پس از آن با بررسی کتب روایی مشهور، روایات موجود پیرامون عقل و مشتقات آن گردآوری و با روش تحلیل مضمون بررسی شدهاند که نتیجه تجزیه و تحلیل دادهها شکلگیری چارچوبی از ابعاد و مؤلفههای عقلانیت از منظر روایات معصومانbاست. در آخر چارچوبهای به دست آمده از تحلیل مضمون روایات و نیز ادبیات موضوع به صورت توأمان تحلیل و بررسی گردیدهاند. یافتههای پژوهش نشان میدهند که بنابر روایات معصومانb، شاکله و اساس عقلانیت در انواع مختلفش، چیزی جز نگرش صحیح، گرایشات و صفات متعادل و کنش عادلانه نیست. | ||
کلیدواژهها | ||
عقلانیت نظری؛ عقلانیت عملی؛ عقلانیت ابزاری؛ عقلانیت ارتباطی؛ عقلانیت جوهری؛ روایات معصومان | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
10.جوهری، اسماعیل بن حماد (1358)، الصحاح، بیروت: دارالعلم الملایین. 11.حسینی تقیآبادی، مرضیه (1382)، مقایسه عقلانیت در خرده نظام شخصیتی بین کارگران صنعتی و کارگران کشاورزی، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهراء. 12.خانمحمدی، کریم (1391)، «مقایسه عقلانیت ارتباطی با عقلانیت وحیانی براساس دیدگاههای هابرماس و علامه طباطبایی»، علوم سیاسی، شماره 57، سال 15. 13.خیری، بهرام (1377)، بررسی تئوریک عقلانیت در مدیریت دینی، پایاننامه، تهران: دانشگاه علامه طباطباییe. 14.داناییفرد، حسن؛ عمادالدین ثقفی و اصغر مشبکی اصفهانی (1389)، «اجرای خطمشی عمومی: بررسی نقش عقلانیت در مرحله تدوین خطمشی»، مدرس علوم انسانی−پژوهشهای مدیریت در ایران، شماره 4، دوره 14، ص79−106. 15.دانش شهرکی، حبیبالله (1387)، عقل از نظر قرآن و حکمت متعالیه، قم: بوستان کتاب. 16.دهخدا، علیاکبر (1341)، لغتنامه دهخدا، ج3، تهران: نشر افست گلشن. 17.راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1373)، مفردات الفاظ القرآن، تهران: مرتضوی. 18.رضی، محمد بن حسین (1379)، نهجالبلاغه، مترجم: محمد دشتی، قم: مشهور. 19.ریاحی، پری (1384)، عقل از دیدگاه مولانا، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. 20.سیاسی، علیاکبر (1344)، هوش و خرد، تهران: مشعل آزادی. 21.سیاسی، علیاکبر (1354)، «تعقل در فلسفۀ فارابی و روانشناسی جدید»، ابونصر فارابی (مجموعه مقالات)، ص53−59. 22.شیخزاده، محمد و رجبعلی شیخزاده (1386)، «بررسی مبانی عقلانیت در تصمیمگیری، اندیشۀ مدیریت»، شماره 1، سال 1، ص140−164. 23.صفایی مقدم، مسعود؛ علیرضا رشیدی؛ محمدجعفر پاکسرشت (1385)، «بررسی اصل عقلانیت در منابع اسلامی و استلزامات تربیتی آن»، علوم تربیتی و روانشناسی، شماره 4، سال 13، دوره 3، ص1−29. 24.عابدی جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخزاده (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال 5، شماره 2، ص151−198. 25.عیوضی، محمدرحیم؛ کشیشان سیرکی، گارینه (1390)، «تبیین مسئله عقلانیت ابزاری، ارتباطی و دینی از نگاه امام خمینی و یورگن هابرماس»، اندیشه نوین دینی، شماره 25، دوره 7، ص71−88. 26.فراهیدی، خلیل ابناحمد (1414ق)، العین، ج2، قم: اسوه. 27.فیروزآبادی شیرازی، مجدالدین محمد بن یعقوب (1362)، قاموس المحیط، بیروت: دارالفکر. 28.قائمینیا، علیرضا (1383)، «نگاهی به عقلانیت و فرایند باورسازی در معرفتشناسی معاصر»، مجله پگاه حوزه، شماره 148. 29.قرشی، علیاکبر (1364)، قاموس قرآن، ج5، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 30.کراجکی، محمد بن علی (1410ق)، کنزالفوائد، قم: دارالذخائر. 31.کرمانی، سعید (1391)، معناشناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریه حوزههای معنایی، تهران: دانشگاه امام صادقg. 32.کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، قم: دارالحدیث. 33.مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 34.محمدی، رحیم (1382)، درآمدی بر جامعهشناسی عقلانیت، تهران: باز. 35.مصطفوی، حسن (1360)، مصباح الشریعه، منسوب به امام جعفرصادقg، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. 36.مفید، محمد بن محمد (1413ق)، الاختصاص، قم: المؤتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید. 37.منصورنژاد، محمد (1382)، عقل در سه دین بزرگ آسمانی: زرتشت، مسیحیت و اسلام. سیری در تعاریف و سابقۀ مفهوم عقل و ارتباط آن با ادیان، تهران: محمد منصورنژاد. 38.ناصح، علیاحمد؛ نانسی، ساکی (1387)، «جایگاه عقل در مبانی تفکر شیعه»، شیعهشناسی، شماره 21، سال 6، ص209−233. 39.نقی پورفر، ولیالله (1390)، «مبانی و بسترهای تفکر و تعقل خلاق از دیدگاه اسلام»، چشمانداز مدیریت دولتی، شماره 5، ص9−32. 40.نور، مجموعه نرمافزارهای علوم اسلامی، جامع الاحادیث5/3. 41.نور، مجموعه نرمافزارهای علوم اسلامی، جامع التفاسیر.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,375 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,375 |