تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 289 |
تعداد مقالات | 2,172 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,607,614 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,230,691 |
تبیین مبانی نظم اجتماعی در شهر اسلامی بر اساس شریعت اسلامی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 2، دوره 10، شماره 20، بهمن 1397، صفحه 21-40 اصل مقاله (20.09 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2019.1507 | ||
نویسنده | ||
اصغر مولایی* | ||
استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
نظم یکی از ویژگیهای اصلی خلقت الهی است و جایگاهی بسیار رفیع در مبانی دین مبین اسلام، بویژه قرآن کریم و اندیشههای متفکران مسلمان دارد. نظم در شهر اسلامی متاثر از اصل بنیادین وحدت در نظام جامعه اسلامی در ابعاد مختلف آن تجلی یافته است. در شهر اسلامی، نظم اجتماعی یا برگرفته از اصول و تعالیم دین مبین اسلام بوده یا هماهنگ با تعالیم اسلامی بوده که در زندگی روزمره مسلمانان جاری میباشند بطوریکه رعایت این اصول و حقوق در شهر اسلامی بهعنوان جزئی از عقاید و حقوق مسلم برای مسلمانان پذیرفته میشود. این مقاله با هدف تبیین اصول، مبانی و ویژگیهای نظم اجتماعی در شهر اسلامی از دیدگاه متفکران مسلمان و با روش تحقیق تحلیل کیفی محتوای متون و ابزارهای مطالعه اسنادی و کتابخانهای انجام شده است. در این راستا با اتکاء بر نظریه احکام ثابت علامه طباطبایی، تعاریف و ویژگیهای شهراسلامی مورد تحلیل و مطالعه قرار گرفته است. عمل به قوانین و احکام شریعت و توجه به آنها در تصمیمها و اقدامها، همان نظممداری و وحدتگرایی است. حیات و پایداری اجتماعی شهر اسلامی با نظم و وحدت عجین بوده و اختلال در نظم شهری با آشوب و بحران و زوال همراه خواهد بود. مهمترین قاعده تنظیم کننده روابط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهر اسلامی نظم اجتماعی همان قوانین و احکام شریعت از جمله قاعده حلال و حرام است که به رفتارها، تعاملات و امورات مسلمانان در شهر اسلامی نظم میبخشد. نظم اجتماعی میبایست در اموری همچون نحوه حضور افراد در اجتماع، داد و ستد، خرید و مصرف، گردش و تفریح قابل ملاحظه باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
شهر اسلامی_ایرانی؛ نظم اجتماعی؛ وحدت؛ قوانین شریعت؛ جامعه اسلامی | ||
مراجع | ||
1) قرآن کریم. 2) اشرف، احمد (1353): ویژگیهای تاریخی شهرنشینی در ایران دوره اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مجله نامه علوم اجتماعی. شماره 4. صص 7-49. 3) ابراهیمی دینانی، محمدحسین، نظم الهی و رابطه آن با نظم بشری، مقاله(سخنرانی) ارائه شده در نوزدهمین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با محوریت موضوع "فلسفه و نظم عمومی"،1394. 4) اعوانی، غلامرضا، نظم اجتماعی، نظم جهانی و نظم الهی، مقاله(سخنرانی) ارائه شده در نوزدهمین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با محوریت موضوع "فلسفه و نظم عمومی"،1394. 5) بمات، نجمالدین (1387)، اصطلاحات و تشبیهات معماری در قرآن، ترجمه محمدحسین حلیمی، مجموعه مقالات کنگره معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم-کرمان، جلد اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی. 6) بیات، بهرام (1393)، رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگیهای شهر اسلامی، فصلنامه علمی و پژوهشی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، شماره اول، بهار و تابستان 1393، صص 137-167. 7) پورجعفر، محمدرضا و دیگران(1394): انواع شهر اسلامی و اشاراتی به نحوه شاخصسازی در راستای شهر آرمانی اسلامی، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، تهران، سال سوم، شماره هشتم، صص 3-21 . 8) خامنهای، سیدمحمد (1394)، نظم تشریعی و تکوینی، مقاله(سخنرانی) ارائه شده در نوزدهمین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با محوریت موضوع فلسفه و نظم عمومی، مجموعه چکیده مقالات برگزیده همایش. 9) داوری اردکانی (1394)، سیدمحمد، نظم در فلسفه یونانی، مقاله(سخنرانی) ارائه شده در نوزدهمین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با محوریت موضوع فلسفه و نظم عمومی. 10) فرج، ابراهیم (1390)، طراحی الگوی سعادتمحور مصرف، دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال چهارم، شماره اول، صص 67-91. 11) کلانتری خلیلآباد، حسین، حقی، مهدی و دادخواه، محسن (1393) ، مولفههای اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی، فصلنامه علمی و پژوهشی نقش جهان، سال چهارم، شماره یک، صص17-26. 12) دانشپور، سید عبدالهادی و روستا، مریم (1392)، چارچوب مفهومی اجتماع پایدار در جهانبینی اسلامی و سنت شهرسازی مسلمانان، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشهای معماری اسلامی، سال اول، شماره اول، صص 9-24. 13) حمزهنژاد، مهدی، معینمهر، صدیقه و سعادتجو، پریا (1393)، بررسی اجتماعپذیری فضاهای تجاری در رویکرد اسلامی، فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی ، شماره 18، صص 25-38. 14) راپاپورت، ایمس (1385)، منشاء فرهنگی مجتمعهای زیستی (بخش آخر در کتاب تاریخ شکل شهر)، ترجمه راضیه رضازاده، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ چهارم، صص 409-445. 15) جوادی آملی، عبدالله (1394)، مفاتیحالحیاه، چاپ اول، ویراست دوم، قم: نشر اسراء. 16) خالدیان، ستار و دیگران (1393)، تبیین جایگاه اسلام در روند شهرنشینی و سازمان فضای شهری ایران، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره هفدهم، صص 5-18. 17) سلطانزاده، حسین (1393)، تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی در ایران از دوره باستان تا سال 1355 ه.ش، انتشارت چهارطاق، تهران، چاپ اول. 18) کاستللو، فرانسیس وینسنت (1368)، تاریخ مهندسی در ایران، انتشارات گویش، تهران، چاپ اول. 19) کاستللو، فرانسیس وینسنت (1368)، شهرنشینی در خاورمیانه، ترجمه پرویز پیران و عبدالعلی رضایی، انتشارات نی، تهران، چاپ اول. 20) فارابی، ابونصر (1358)، سیاست مدینه، ترجمه سید جعفر سجادی،انتشارات انجمن فلسفه ایران، تهران، چاپ اول. 21) عمید، حسن (1371)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم. 22) ابوالحسنی، سید رحیم (1387)، ثبات و تحول در جامعه شناسی سیاسی فارابی، مجله سیاست، صص 17-43. 23) جوادی آملی، عبدالله (1390)، فطرت در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء. 24) حکیم، سلیم بسیم (1381)، شهرهای عربی-اسلامی، اصول شهرستزی و ساختمان، ترجمه محمد حسین مالکی و عارف اقوامی مقدم، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول. 25) ربانی، رسول (1385)، جامعهشناسی شهری، باهمکاری فریدون وحیدا، اصفهان، دانتشارات دانشگاه صفهان با همکاری سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، چاپ دوم. 26) کرباسی، عاطفه (1391)، معماری امروز و ابهامی در باب ثابت و متغیر، فصلنامه علمی و پژوهشی هنرهای زیبا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، دوره 17، شماره 3، صص 61-70. 27) کلینی، محمدبنیعقوب(1401)، اصول کافی، تحقیق علیاکبر غفاری، بیروت، ج 1، ص 58، حدیث 19. 28) بمات، نجمالدین (1369)، شهر اسلامی، ترجمه محمدحسین حلیمی و منیژه استامبولچی،تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 29) جهانگیر ، عیسی (1383)، گذری بر اندیشه های اجتماعی علامه طباطبایی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، مجله معرفت، شماره 80 ، سال سیزدهم، شماره 5، صص 19-28. 30) صاحبی، محمدجواد (1368)، فلسفه سیاسی از دیدگاه علامه طباطبایی، کیهان اندیشه 1368 شماره 26، قابل دسترسی در پایگاه مجازی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 31) طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۳۲)، اصول فلسقه و روش رئالیسم، دفتر انتشارات اسلامی، ص45. 32) طباطبایی، سیدمحمدحسین (1376)، ادراکات اعتباری علامه طباطبایی و فلسفه فرهنگ، تدوین: علی اصغر مصلح، انتشارات روزگار نو، تهران. 33) طباطبایی، محمدحسین(1387)، معنویت تشیع به ضمیمه چند مقاله دیگر، گرداوری توسط محمد بدیعی با مقدمه علامه حسنزاده آملی، قم، انتشارات تشیع ، چاپ چهارم، صص 75-79 34) طباطبایی، محمدحسین(1360)، تفسیر المیزان، ج 2، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه ، صص 122-115 35) طباطبایی، محمدحسین(1360)، تفسیر المیزان، ج 5، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه ، صص 12-17. 36) طباطبایی، سیدمحمدحسین(1396ق.)، بررسیهای اسلامی، مجموعة مقالات و رسائل، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم. 37) لیتکوهی، ساناز و سنجری، سپیده (1393)، مقایسه معیارهای کیفیت زندگی شهری در نظریات معاصر و مفاهیم استخراج شده در خصوص شهر اسلامی بر مبنای علل چهارگانه معماری ، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشهای معماری اسلامی، سال اول، شماره دوم، صص 41-64. 38) مشکینی، ابوالفضل (1394)، تدقیق مفهومی و تشریح راهکارها و شاخصهای تحققسنجی چهار اصل مسجدمحوری، محلهمحوری، درونگرایی و طبیعتگرایی در شهر ایرانی اسلامی، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشهای معماری اسلامی، سال سوم، شماره هشتم، صص 18-34. 39) مطهری، مرتضی (1387)، فطرت، قم، انتشارات صدرا. 40) مطهری، مرتضی (1391)، کلیات علوم انسانی، (29: کلام-عرفان-حکمت عملی، قم، انتشارات صدرا. 41) مطهری، مرتضی (1370)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا. 42) مطهری، مرتضی (1382)، ده گفتار، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات صدرا. 43) مطهری، مرتضی (1382)، شش مقاله، چاپ اول، تهران: انتشارات صدرا. 44) فارابی، ابونصر محمد (1393)، اندیشههای اهل مدینه فاضله، سید جعفر سجادی، تهران، کتابخانه طهوری، چاپ اول. 45) محقق داماد، محمدحسین(۱۳۹۴)، نظم هستی و بایستی از دیدگاه ملاصدرا کتاب تکوین و تدوین، فصلنامه خردنامه صدرا، شماره 80، صص 5-12. 46) نقیزاده، محمد (۱۳۹۴)، آموزههای قرآنی و شهر آرمانی اسلام، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، تهران، سال سوم، شماره هشتم، صص 46-67. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,970 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,389 |