تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 291 |
تعداد مقالات | 2,174 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,611,148 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,233,607 |
مؤلفههای تمدنی جامعۀ اسلامی در تفکر اجتماعی شیعی و سلفی: مقایسۀ تطبیقی آرای شهید مطهری و سیدقطب | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
مقاله 4، دوره 8، شماره 16، مهر 1395، صفحه 83-109 اصل مقاله (639.66 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2017.1322 | ||
نویسندگان | ||
ایمان عرفانمنش* 1؛ غلامرضا جمشیدیها2 | ||
1دانشجوی دکتری تخصصی جامعهشناسی فرهنگی دانشگاه تهران (نویسندۀ مسئول) | ||
2استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
ایدهپردازی برای شاخصههای تمدن اسلامی یا مؤلفههای تمدنی جامعۀ اسلامی از جمله تلاشهای مشترک شهید مطهری و سیدقطب بوده است. شهید مطهری یکی از متفکران برجسته در جریان فکری انقلاب اسلامی و سیدقطب یکی از متفکران تأثیرگذار در جریانهای سلفیگرایی معاصر (از جمله القاعده و داعش) بهشمار میروند. این مقاله، با استفاده از روششناسی بنیادین و روش پژوهش اسنادی، پنج مؤلفۀ زیر دربارۀ تمدن اسلامی را از نظر این دو متفکر بهطور تطبیقی تحلیل میکند: 1. هستیشناسی و جهانبینی اسلامی؛ 2. منزلت و جایگاه باورهای اسلامی در تمدنآفرینی؛ 3. نقش جهاد، تحرک و اصلاح اجتماعی در تمدنسازی؛ 4. چگونگی رابطۀ تمدن اسلامی در مصاف با سایر تمدنها و جوامع؛ 5. کیفیت تولید و انتقال علم در تمدن اسلامی. در مجموع، به نظر میرسد که با وجود برخی اشتراکات (از جمله در مبانی هستیشناختی)، تفاوتهای آشکاری در ابعاد معرفتی متأثر از سنتهای فکری متفاوت (تفکر عقلانی شیعی در مقابل نگرش کلام اشعری و ظاهرگرایی) در نزد آن دو متفکر قابل شناسایی هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
شهید مطهری؛ سیدقطب؛ تمدن اسلامی؛ تمدن؛ جهاد؛ فرهنگ؛ علم | ||
مراجع | ||
1. اصغری، محمود (1385)، «مبانی دین و توسعه در اندیشۀ شهید مطهری»، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، شمارۀ 57، ص178−143. 2. بلیکی، نورمن (1387)، طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی. 3. پارسانیا، حمید (1392)، «نظریه و فرهنگ: روششناسی بنیادین تکوین نظریههای علمی»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 23، ص7−28. 4. جعفری، محمدتقی (1375)، ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 5. زاهدی، سعید (1391)، ماضی استمراری: سلفیگری در جهان اسلام از وهابیت تا القاعده، 6. عرفانمنش، ایمان و پارسانیا، حمید (1391)، «روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سیدقطب»، نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، شمارۀ 2، ص63−92. 7. عرفانمنش، ایمان و جمشیدیها، غلامرضا (1392)، «واکاوی حدود و شاخصههای رئالیسم علمی در معرفت اجتماعی سیدجمالالدین اسد آبادی»، نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، شمارۀ 2، ص301−322. 8. ـــــــــ (1394)، «رابطۀ علوم انسانی اجتماعی با گفتمان و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، معرفت فرهنگی اجتماعی، شمارۀ20، ص5−245. 9. عرفانمنش، ایمان و صادقی فسایی، سهیلا (1393)، «مبانی روششناختی روش پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 29، ص61−91. 10. ـــــــــ (1395)، «بازنمایی و تحلیل گفتمان انتقادی−لاکانی الگوی خانوادۀ داعش در فضای مجازی»، مطالعات فرهنگ−ارتباطات، شمارۀ 35، ص51−33. 11. قطب، سید (1343)، عدالت اجتماعی در اسلام، جلد 1، ترجمه: محمدعلی گرامی و سیدهادی خسروشاهی، قم: مصطفوی. 12. ـــــــــ (1345)، آینده در قلمرو اسلام، ترجمه: آیتالله العظمی سیدعلی خامنهای، مشهد: سپیده. 13. ـــــــــ (1355)، زیر بنای صلح جهانی، ترجمه: سیدهادی خسروشاهی و زینالدین قربانی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 14. ـــــــــ (1378)، نشانههای راه، ترجمه: محمود محمودی، تهران: احسان. 15. کاشفی، محمدرضا (1376)، «علم و دین از دیدگاه استاد مطهری»، قبسات، شمارۀ 3، ص39−57. 16. کشفی، عبدالرسول (1384)، «بررسی و نقد نظریههای معرفتشناختی تلائمگروی»، اندیشۀ دینی، شمارۀ 16، ص29−46. 17. گارده، لوئی (1352)، اسلام، دین و امت، ترجمه: رضا مشایخی، تهران: شرکت سهامی انتشار. 18. محمودیان، محمد (1391)، «تأثیر اندیشههای نئو سلفیسم بر روند فکری ایدئولوژیک القاعده»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال 7، شمارۀ 3، ص79−114. 19. مطهری، مرتضی (1387)، مجموعه آثار، جلدهای 1، 2، 3، 4، 5، 6، 13، 14، 15، 16، 18، 19، 20، 21، 22، 23، 24، 25، 26 و 27، قم: صدرا. 20. نصر، سیدحسین (1384)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمه: مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو. 21. ولایتی، علیاکبر (1382)، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. 22. Brown, D. (1996), Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought, Cambridge: Cambridge University. 23. Rodinson, M. (1979), Marxism and the Muslim world, Translated by Michael Pallis, London: Zed. 24. Sage, A. B. (2009), “Islamism and Modernity: The Political Thought of Sayyid Qutb”, Totalitarian Movements and Political Religions, Vol. 10, No. 2, pp189–203. 25. Ushama T. (2007), “Extremism in the Discourse of Sayyid Qutb: Myth and Reality”, Intellectual Discourse, Vol 15, No 2, pp167-190. 26. https://en.oxforddictionaries.com/definition/civilization. 27. http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1712. 28. http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2634. 29. http://shafaqna.com/persian/shafaqna/item/93907.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,813 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 952 |