پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 6 |
| تعداد شماره‌ها | 274 |
| تعداد مقالات | 2,061 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,164,399 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,874,488 |
مبانی هستی‌شناسانة جامعه‌شناسی اسلامی | ||
| فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
| مقاله 5، دوره 2، شماره 3، مرداد 1389، صفحه 55-84 اصل مقاله (334.86 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| حسین اژدری زاده* | ||
| عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق و دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله درصدد بررسی مبانی هستی‌شناسانة جامعه‌شناسی از دیدگاهی قرآنی هستیم. با استفاده از آیات قرآن، چهار عنصر «خدا»، «انسان»، «زمین» و «پیوند میان انسان با این عناصر و انسان‌های دیگر»، پایه‌های اصلی (و البته حداقلی)، برای تشکیل جامعه انسانی تشخیص داده شد. با محور قرار دادن دو عنصر «انسان» و «پیوند»، ماهیت هر یک را تحلیل کرده، سپس به عناصر دیگر و نحوه اثرگذاری آنها بر این دو عنصر پرداخته‌ایم. چنین نگاهی، جامعه‌شناسیِ موجودِ انسان ‐ محور را به یک جامعه‌شناسیِ خدا ‐ محور تبدیل کرده، انسان را فقط امانتدار تلقی می‌کند. در این نگاه قرآنی، انسان موجودی دوبُعدی است: حیوانی ‐ ملکوتی؛ یعنی میلی بی‌نهایت، هم به پستی‌ها و هم به فضیلت‌ها دارد. همین وضعیت در جامعة انسانی که محصول گرایش‌ها، روحیه‌ها، اخلاقیات، افکار و اندیشة افراد است، نیز رخ می‌دهد و درجه‌ای از هویت پست یا متعالی را در صحنة اجتماعی از خود به نمایش می‌گذارد. در این رویکرد، وجود سه عنصر قدرت، معرفت و گرایش‌های متضاد، میدانی برای ظهور متمایزترین ویژگی انسان، یعنی اختیار دانسته شده است. این ویژگی، خود را در سطوح مختلف فردی، گروهی و اجتماعی نشان می‌دهد. از دیدگاه قرآنی، مشغولیت زیاد انسان و جامعة انسانی به گرایش‌های حیوانی و نیز امور خارج از وی (طبیعت و زمین)، از یک‌سو و فراموشی و بی‌توجهی به خود ملکوتی و نیز خداوند، از سوی دیگر، باعث بیگانگی فردی و جمعی انسان‌ها می‌شود. مهم‌ترین عامل برای برطرف کردن این حالت، توجه به خدا و خود واقعی است. با توجه به این رویکرد، برای اینکه تحلیل کاملی از جامعة انسانی داشته باشیم، همواره باید به دو عنصر اصلی جامعه (فرد و جمع)، توجه داشته باشیم. همچنین، توجه به نوع رابطة این دو با خداوند و هستی (طبیعت و زمین) نیز تأثیر بسزایی در فهم رفتار فردی و اجتماعی انسان دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هستی‌شناسی؛ جامعه‌شناسی؛ انسان‌شناسی؛ اسلامی؛ فطرت؛ جامعه؛ انسان؛ اجتماع | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (۱۳۷۳)، ترجمة محمد‌مهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم. آرون، ریمون (۱۳۷۰)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمة باقر پرهام، چ۲، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. آرون، ریمون (۱۳۷۶)، جامعه‌شناسی معاصر آلمان، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، تهران: تبیان. استپلویچ، لارنس (۱۳۷۳)، هگلی‌های جوان، ترجمة فریدون فاطمی، تهران: نشر مرکز. بستان، حسین (نجفی) (در حال چاپ)، علم دینی(2): روش بهره‌گیری از متون دینی در علوم اجتماعی (این کتاب توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه چاپ خواهد شد). پی‌یتر، آندره (۱۳۵۴)، مارکس و مارکسیسم، ترجمة شجاع‌الدین ضیاییان، چ۴، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. رجبی، محمود (۱۳۷۸الف)، انسان‌شناسی، چ۳، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). رجبی، محمود (۱۳۷۸ب)، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت. سبحانی، جعفر (بی‌تا)، منشور جاوید (دورة ۱۲جلدی)، قم: دارالقرآن الکریم. سعیدی، غلامرضا (۱۳۳۸)، اقبال‌شناسی، تهران: اقبال. شریعتی، علی (بی‌تا)، مجموعه آثار، ج۱۶، [بی‌جا: بی‌نا]. شیروانی، علی (۱۳۷۶)، سرشت انسان، قم نهاد نمایندگی، معاونت امور اساتید. صدر، محمد‌باقر (۱۳۶۹)،سنّت‌های تاریخی و فلسفة اجتماعی در مکتب قرآن، ترجمة حسین منوچهری، تهران: نشر فرهنگی رجا. صدیق، رحمت‌الله و همکاران (۱۳۷۳)،تاریخچة جامعه‌شناسی، تهران: سمت. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۹)،تفسیر المیزان، ترجمة محمد‌باقر موسوی همدانی، قم: جامعة مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی. علیزاده، عبدالرضا (1376)، «نگاهی به جامعه‌شناسی معرفت ماکس شلر»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش11 و 12. کوزر، لیوئیس (۱۳۶۸)، زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی. گورویچ، ژرژ(۱۳۴۹)،طرح مسائل جامعه‌شناسی امروز، ترجمة عبدالحسین نیک‌گوهر، [بی‌جا]: پیام. محسنی تبریزی، علیرضا (1370)، «بیگانگی»، نامة علوم اجتماعی، ش2. مصباح یزدی، محمد‌تقی(۱۳۴۹)، آموزش عقاید، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت فرهنگی. مصباح یزدی، محمد‌تقی(1367)، معارف قرآن، قم: مؤسسة در راه حق. مصباح یزدی، محمد‌تقی(۱۳۶۸)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، [بی‌جا]: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی. مطهری، مرتضی (1363)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا. مصباح یزدی، محمد‌تقی(1366)، سیری در نهج‌البلاغه، تهران: صدرا. مصباح یزدی، محمد‌تقی(1367الف)، انسان و سرنوشت، چ۷، تهران: صدرا. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1367ب)، گفتارهای معنوی، قم: صدرا. مصباح یزدی، محمد‌تقی(1371)، مجموعة آثار، قم: صدرا. مصباح یزدی، محمد‌تقی(بی‌تا)،انسان کامل، تهران؛ قم: صدرا. نجفی علمی، محمدجعفر (۱۳۷۱)، جامعه و سنن اجتماعی در قرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
Faghirzadeh, S. (1988), Sociology of Knowledge, Tehran: Soroush.
Hamilton, Peter (1977), Knowledge and Social Structure, London: Routledge and Kegon Paul.
Remmling, G. W. (1973), Towards the Sociology of Knowledge, London: Routledge and Kegan Paul.
Tavakol, M. (1987), Sociology of Knowledge, Sterling Publishers Private Lmited, New Dolhi.
The Encyclopedia of Philosophy (1967), ed. in Chief, Paul Edwards, vol.1-8, McMillan Publishing Co., inc and the Free Press, New Yourk.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,493 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 729 |
||