تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 303 |
تعداد مقالات | 2,248 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,133,844 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,598,534 |
طراحی رهنگاشت سلامت اداری در سطح سازمان با رویکرد مدیریت اسلامی (مورد مطالعه: استانداری یزد) | ||
فصلنامه مطالعات دین، معنویت و مدیریت | ||
دوره 12، شماره 23، فروردین 1404، صفحه 89-109 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/rsm.2025.10751.1440 | ||
نویسندگان | ||
هدایت کارگر شورکی* 1؛ کاظم درند2؛ حبیب سلمانی2؛ مصطفی اعتمادیان3 | ||
1دکتری تخصصی مدیریت، استانداری یزد، یزد، ایران. | ||
2کارشناسی ارشد مدیریت، استانداری یزد، یزد، ایران. | ||
3کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی، استانداری یزد، یزد، ایران. | ||
چکیده | ||
مقدمه و اهداف: «سلامت اداری» را باید یکی از مفاهیم بنیادین در مدیریت اسلامی به شمار آورد. به استناد گزارشهای رسمی، میزان ادراک ایرانیان از وجود فساد در سالهای اخیر رشدی نگرانکننده را تجربه کرده است؛ افزونبرآنکه ارزیابی سازمانهای بینالمللی نیز جایگاه کشورمان را در مبارزه با فساد ضعیف گزارش میکنند. باوجودآنکه موضوع سلامت اداری در نظام اداری کشورمان از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است، اما مسئله مغفول در این میان، ابهام در چگونگی تقسیم کار میان واحدهای درونسازمانی برای تحقق فعالیتهایی است که بتوانند تمامی ابعاد این پدیده را با رویکرد مدیریت اسلامی در سطح سازمانهای ایرانی پوشش دهند و طی برنامهای زمانبندیشده قابل پایش باشند. پرسش پژوهشی شکلدهنده به مطالعه پیش رو آن است که چگونه میتوان فعالیتهای ناظر بر ارتقای سلامت اداری در سازمانهای کشورمان را با رویکرد مدیریت اسلامی در قالب نقشه راه (رهنگاشت) طراحی نمود؛ بهگونهایکه مسئولیتهای هرکدام از واحدهای سازمانی مرتبط دراینباره شفاف شود و در چهارچوب تقویم زمانی روشنی بتوان عملکرد آنها را مورد نظارت قرار داد. بدینترتیب، هدف از پژوهش حاضر، ترسیم نقشه راه مناسب برای ارتقای سلامت اداری در سازمانی منتخب (استانداری یزد) تحت آموزههای دیدمان مدیریت اسلامی است. امروزه ترسیم نقشه راه رویکردی رایج در نظام برنامهریزی به شمار میآید که در سراسر جهان توسط بسیاری از کاربران در زمینههای مختلف استفاده میشود؛ ضمن آنکه بهصورت خاص در زمینه سلامت اداری و مقابله با فساد نیز از رهنگاری (طراحی رهنگاشت) بهمثابه ابزاری کاربردی و مفید یاد میشود. روش: این پژوهش از نظر هدف، مطالعهای کاربردی با رویکرد کیفی قلمداد میشود و در گروه تحقیقات توصیفی - پیمایشی جای میگیرد. مراحل اصلی اجرای مطالعه بدین قرار است: الف) گردآوری دادهها: بهمنظور شناسایی فعالیتها یا اقداماتی که بتوان با اجرای آنها شاخص سلامت اداری در استانداری یزد را بهبود بخشید، نظرخواهی از مدیران واحدهای سازمانی فعال در این مجموعه (21 واحد ستادی و 12 فرمانداری) بدون الزام به نمونهگیری صورت گرفته است. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده در این مرحله، پرسشنامهای بوده است که بهصورت باز و بهمنظور دریافت پاسخهای تشریحی مخاطبان طراحی شد و اعتبار آن از سوی خبرگان، مورد تأیید قرار گرفت. ب) تحلیل دادهها: در گام دوم پژوهش، هفت نفر از خبرگان تخصصی به مشارکت در تحقیق دعوت شدند تا با رویکرد مدیریت اسلامی به ترسیم رهنگاشت سلامت اداری این سازمان بپردازند. ابزار اصلی برای تحلیل دادهها در این مطالعه، «بحث گروهی» میان متخصصان مشارکتکننده بوده که در چهارچوب راهبرد پژوهشی هیئت (پنل) خبرگان استفاده شده است. ج) اعتبارسنجی: با هدف تعیین میزان اعتبار نقشه راه طراحیشده در مرحله قبل تلاش شد تا نظرات نمایندگانی از گروههای کلیدی ذینفعان درباره این سند دریافت شود. نظرخواهی شفاهی دراینباره با تشکیل جلسه رسمی «کارگروه ارتقای سلامت نظام اداری استانداری یزد» و نظرخواهی مکتوب از طریق مکاتبه رسمی با دو سازمان مرجع در سطوح ملی و استانی (مرکز بازرسی و مدیریت عملکرد وزارت کشور؛ و سازمان مدیریت و برنامهریزی استان یزد) صورت گرفت که با تأیید نقشه راه تدوین شده همراه بود. نتایج: یافتههای پژوهش در بخش نگاشت کارکردی نشان داد که چهارده فعالیت اصلی در این مسیر عبارتاند از: خدمتدهی الکترونیک، آموزش کارکنان، تقویت زیرساختها، شفافسازی، تقویت نظارت، رفع تعارض منافع، آگاهسازی عمومی، اصلاح مقررات، مشارکتجویی، تقویت پاسخگویی، پذیرش خدمتگزاری، تقویت معنویت، اصلاح نظام جبران خدمات و استقرار مدیریت دانش. در قالب نگاشت نهادی مشخص شد که شش واحد سازمانی (شامل مدیریت فناوری اطلاعات، اداره کل اداری و مالی، دفتر برنامهریزی، دفتر مدیریت عملکرد، اداره کل حراست و واحد روابط عمومی) مسئولیت محوری در پیادهسازی این اقدامات را برعهده دارند. با ترسیم نگاشت زمانی هم تقویم اجرایی این راهکارها در افق زمانی پنج ساله تدوین شد. مجموعه این یافتهها در این جدول قابل مشاهده است. ردیف نگاشت کارکردی نگاشت نهادی نگاشت زمانی (اقدامات طی سالهای اول تا پنجم) 1 خدمتدهی الکترونیک فناوری اطلاعات نیازسنجی، تهیه زیرساخت، استقرار سامانهها، یکپارچهسازی 2 آموزش کارکنان برنامهریزی نیازسنجی، برگزاری دوره، تحلیل اثربخشی، بازخوردگیری 3 تقویت زیرساخت فناوری اطلاعات نیازسنجی، تأمین مالی، استقرار، نگهداری، بهروزآوری 4 شفافسازی روابط عمومی نیازسنجی، تهیه زیرساخت، اطلاعرسانی، بازخوردگیری 5 تقویت نظارت مدیریت عملکرد / حراست نیازسنجی، تهیه زیرساخت حقوقی، اعمال مقررات جدید، بازخوردگیری برای اصلاح 6 رفع تعارض منافع 7 آگاهسازی عمومی روابط عمومی نیازسنجی، اطلاعرسانی، تحلیل اثربخشی، بازخوردگیری 8 اصلاح مقررات مدیریت عملکرد نیازسنجی، ارائه گزارش توجیهی، پیگیری دریافت نتیجه 9 مشارکتجویی برنامهریزی نیازسنجی، تهیه زیرساخت حقوقی، اعمال مقررات جدید، بازخوردگیری برای اصلاح 10 تقویت پاسخگویی مدیریت عملکرد 11 پذیرش خدمتگزاری برنامهریزی تحلیل، تدارک، تبیین و تشویق، برگزاری دورههای بصیرتافزایی، اجرای سازوکارهای الگوگیری مثبت 12 تقویت معنویت برنامهریزی 13 اصلاح جبران خدمات اداری و مالی نیازسنجی، تدوین شیوهنامه، اجرای شیوهنامه، تحلیل اثربخشی و بازخوردگیری برای اصلاح سازوکار 14 استقرار مدیریت دانش برنامهریزی بحث و نتیجهگیری: نتایج این مطالعه در طراحی نقشه راه سلامت اداری سازمانی با رویکرد مدیریت اسلامی را میتوان همراستا با یافتههای برخی تحقیقات قبلی دانست که کارکردهایی مانند آگاهیبخشی، آموزش، توسعه فناوری، تقویت ارزیابی و مشارکتجویی را مورد تأکید قرار دادهاند یا لزوم تصویب و ابلاغ ضوابط جدید بههمراه ارزیابی و بازخورددهی به کارکنان را یادآوری کردهاند. همچنین، میان کارکردهای شناساییشده در این مطالعه و اصول بنیادین «سند پیشگیری و مقابله با فساد اداری و اقتصادی در دولت سیزدهم» در مفاهیمی مانند شفافیت، فرهنگسازی، مدیریت تعارض منافع و نظارت مؤثر، مشابهت کامل وجود دارد. همراستایی یافتههای تحقیق با برخی پژوهشهای خارجی نیز در معرفی کارکردهایی از قبیل آموزش کارکنان، شفافسازی، جلوگیری از تضاد منافع، شهروندی الکترونیک، اصلاح قوانین، ارتقای پاسخگویی مدیران و اصلاح نظام دستمزدهای دولتی مشاهده میشود. ازسویدیگر، کارکردها و راهکارهایی در این پژوهش برای ارتقای سلامت اداری شناسایی شدهاند که در سوابق تحقیقاتی مشاهده نمیشوند (مانند «تقویت معنویت»، «پذیرش خدمتگزاری» و «استقرار مدیریت دانش»). دلیل این تفاوت را میتوان بدینترتیب تبیین نمود: رویکرد ویژه این تحقیق در زمینه توجه به آموزههای دیدمان مدیریت اسلامی سبب شده است که بتوان کارکردهایی با عنوان «تقویت معنویت» و «پذیرش خدمتگزاری» را بهصورت متمایز از دیگر تحقیقات (که اغلب با رویکرد غیردینی اجرا شدهاند) شناسایی کرد؛ افزونبرآنکه استخراج کارکرد «استقرار مدیریت دانش» را نیز باید به شرایط خاص استانداری یزد منتسب دانست که در حال حاضر فاقد سازوکار یا سامانهای برای مدیریت دانش و تجارب شغلی کارکنان و مدیران خود است. تقدیر و تشکر: این پژوهش با مشارکت تعدادی از مدیران و کارکنان استانداری یزد تهیه شده است. بنابراین، نویسندگان مراتب سپاسگزاری خود را از آنان اعلام میکنند. تعارض منافع: نویسندگان اعلام میکنند که هیچگونه تعارض منافع در انجام این مطالعه وجود ندارد. | ||
کلیدواژهها | ||
سلامت اداری؛ مدیریت اسلامی؛ نگاشت (کارکردی؛ نهادی؛ زمانی) | ||
مراجع | ||
منابع
Refrences
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 71 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 19 |