| تعداد نشریات | 8 |
| تعداد شمارهها | 315 |
| تعداد مقالات | 2,340 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,911,216 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,128,603 |
بررسی مدلهای مختلف رتبهبندی شرکتهای بیمه و انتخاب مدل مناسب و پیادهسازی آن برای شرکتهای بیمه در ایران | ||
| جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی | ||
| دوره 22، شماره 48، دی 1404، صفحه 7-41 اصل مقاله (616.32 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/jee.2025.10922.2508 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسین منشوری1؛ امید علی عادلی* 2؛ اسماء حمزه3 | ||
| 1دانشیار اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 2دانشجوی مقطع کارشناسیارشد بانکداری اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 3استادیار گروه فناوریهای نوین بیمهای، پژوهشکده بیمه، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| چکیده گسترده مقدمه و اهداف: صنعت بیمه بهعنوان یکی از ارکان نظام مالی کشور، در تحقق ثبات اقتصادی، کاهش عدم اطمینان و پشتیبانی از فعالیتهای تولیدی و سرمایهگذاری نقش حیاتی دارد. رشد چشمگیر شرکتهای بیمه خصوصی طی سالهای اخیر و گسترش فضای رقابتی، ضرورت ایجاد نظام ارزیابی و رتبهبندی دقیق و مبتنی بر شاخصهای معتبر را افزایش داده است. نبود یک چهارچوب یکپارچه و دادهمحور موجب شده است ارزیابی عملکرد شرکتهای بیمه بیشتر بهصورت پراکنده و بر پایه معیارهای محدود انجام شود؛ درحالیکه اتخاذ تصمیمهای مناسب ازسوی بیمهگذاران، نهادهای ناظر و سیاستگذاران مستلزم دسترسی به اطلاعات ساختاریافته از وضعیت شرکتهاست. ازاینرو، هدف پژوهش حاضر طراحی یک الگوی جامع رتبهبندی با بهرهگیری از شاخصهای مالی، عملیاتی و سرمایه انسانی و ترکیب آنها با روشهای نوین تصمیمگیری چندمعیاره است. این پژوهش با رویکردی بومیسازیشده تلاش میکند شکاف موجود در ادبیات رتبهبندی صنعت بیمه ایران را جبران کرده و ابزار موردنیاز برای ارتقای شفافیت، رقابتپذیری و بهبود کارایی شرکتهای بیمه را فراهم کند. ازآنجاکه ارتقای نظام بیمهای در اسناد بالادستی کشور، بهویژه سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و تأمین مالی اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است، تدوین مدل ارزیابی عملکرد شرکتهای بیمه میتواند به ارتقای سلامت مالی، کاهش ریسکهای نظاممند و تقویت کارکردهای بیمه در اقتصاد اسلامی کمک نماید. براساساین، پژوهش حاضر بهدنبال ارائه چهارچوبی علمی برای رتبهبندی شرکتهای بیمه و تحلیل جایگاه نسبی آنها در بازار ایران است. روششناسی پژوهش: پژوهش حاضر از رویکرد آمیخته و عملگرایانه بهره میبرد و طراحی آن با استفاده از الگوی پیاز پژوهش ساندرز صورت گرفته است. در مرحله نخست، شاخصهای مرتبط با ارزیابی عملکرد شرکتهای بیمه از طریق مرور ادبیات داخلی و خارجی، گزارشهای نظارتی و سالنامه آماری بیمه مرکزی استخراج شد که در مجموع ۲۲ شاخص اولیه در سه بُعد مالی، عملیاتی و رشد و یادگیری-مشتریمداری به دست آمد. سپس با استفاده از روش دلفی فازی و اخذ نظرات ۲۵ خبره صنعت بیمه، شاخصها غربال شدند و ۱۷ شاخص نهایی با اتکا به آستانه فازی تعیین شدند. در مرحله دوم، وزن شاخصها با بهرهگیری از روش اولویت ترتیبی (OPA) محاسبه شد. این روش بر پایه یک مدل برنامهریزی خطی در نرمافزار LINGO اجرا شد و امکان تعیین وزنهایی سازگار و مبتنی بر ترجیحات خبرگان را فراهم کرد. در مرحله سوم، دادههای ۲۸ شرکت بیمهای (دولتی، خصوصی و مناطق آزاد) برای شاخصهای منتخب جمعآوری شد و سه روش تصمیمگیری چندمعیاره شامل PROMETHEE II ،SECA و MARCOS برای رتبهبندی شرکتها به کار گرفته شد. این روشها بهدلیل تفاوت در مبانی تحلیلی (مقایسه زوجی، تحلیل برتری-شکست، فاصله از ایدئال و ضدایدئال) امکان ارزیابی چندزاویهای را ایجاد کردند. نهایتاً، برای دستیابی به رتبهای پایدار و کاهش نوسانهای بینمدلی، از میانگین هندسی خروجی سه روش استفاده شد تا رتبه نهایی هر شرکت تعیین شود. جامعه آماری شامل تمامی شرکتهایی است که دادههای مربوط به شاخصهای آنها در سال مورد بررسی در دسترس بوده است. نتایج: نتایج حاصل از غربالسازی شاخصها نشان میدهد پنج شاخص بهدلیل عدم کسب امتیاز کافی در فرایند دلفی فازی حذف شدهاند و ۱۷ شاخص نهایی بهعنوان پایه مدل رتبهبندی انتخاب شدهاند. در بخش وزندهی، روش اولویت ترتیبی نشان میدهد «ضریب خسارت» بیشترین اهمیت را در میان شاخصها دارد و پس از آن شاخصهای «تعداد بیمهنامه صادره»، «سهم ریالی حقبیمه از بازار» و «نرخ رشد حقبیمه صادره» بیشترین وزن را دارند. اهمیت این شاخصها نشان میدهد که عملکرد شرکتهای بیمه بیش از هر چیز تحت تأثیر مدیریت خسارت، کارایی فروش و جایگاه رقابتی در بازار است. در مرحله رتبهبندی، خروجی سه روش MCDM تفاوتهایی را در رتبه شرکتها نشان میدهد. در روش PROMETHEE II، شرکتهای ایران، آسیا و دانا در رتبههای برتر قرار گرفتند. در روش SECA، شرکتهای ایران، البرز و پارسیان حائز رتبههای نخست شدند. در روش MARCOS، شرکتهای تعاون، حکمت صبا و خاورمیانه در رتبههای بالاتر ظاهر شدند. این اختلاف رتبهها ناشی از ماهیت متفاوت مدلهای رتبهبندی است. برای رفع این تفاوتها، میانگین هندسی سه رتبه محاسبه شد. براساس نتیجه نهایی، شرکت بیمه ایران در جایگاه نخست قرار گرفت و پس از آن شرکتهای البرز، پارسیان, دانا و پاسارگاد رتبههای دوم تا پنجم را کسب نمودند. شرکتهای کوچکتر و نوپا بهویژه در شاخصهای خسارت و سهم بازار عملکرد پایینتری داشتند. بحث و نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهدد رتبهبندی شرکتهای بیمه براساس مجموعهای جامع از شاخصهای چندبعدی میتواند تصویر دقیقتری از وضعیت عملکردی شرکتها ارائه دهد. اهمیت بالای ضریب خسارت در وزندهی بیانگر آن است که کارایی در مدیریت خسارت، یکی از اساسیترین معیارهای مالی و عملیاتی در صنعت بیمه ایران است. همچنین شاخصهای مرتبط با سهم بازار و تعداد بیمهنامه صادره، اهمیت بازاریابی مؤثر، توسعه شبکه فروش و مدیریت پرتفوی را برای شرکتهای بیمه برجسته میکند. تفاوت رتبهها در روشهای تصمیمگیری چندمعیاره نیز بیانگر آن است که اتکا به یک روش واحد میتواند به تصمیمگیری نادرست منجر شود. ازاینرو، ترکیب روشها و استفاده از میانگین هندسی، راهکاری پایدار و معتبر ارائه میدهد. از منظر سیاستگذاری، نتایج این پژوهش میتواند برای نهاد ناظر (بیمه مرکزی) در زمینه پایش عملکرد شرکتها، تعیین معیارهای توانگری، شناسایی شرکتهای پرریسک و ارتقای رقابت سالم در بازار مفید باشد. برای شرکتهای بیمه نیز این مدل میتواند بهعنوان ابزاری برای شناخت نقاط قوت و ضعف، برنامهریزی بهبود عملکرد و تقویت مدیریت ریسک بهکار گرفته شود. همچنین، با توجه به رویکرد اقتصاد اسلامی که بر شفافیت، عدالت و کارایی در نظام مالی تأکید دارد، مدل ارائهشده میتواند زمینهساز ارتقای سلامت مالی و اعتماد عمومی در بازار بیمه باشد. پیشنهاد میشود در پژوهشهای آتی شاخصهای دیگری مانند رضایت بیمهگذاران، کیفیت خدمات دیجیتال، حاکمیت شرکتی و نوآوری نیز اضافه شود و از روشهای دادهمحور نظیر یادگیری ماشین برای تحلیل پویایی رتبهها استفاده شود. تقدیر و تشکر: نگارندگان از مسئولان و داوران محترم نشریه جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی که با راهنماییهای ارزشمند خود زمینه ارتقای کیفیت علمی این مقاله را فراهم کردند، تشکر و قدردانی مینمایند. تعارض منافع: نگارندگان اعلام میکنند که در ارتباط با تدوین و انتشار این مقاله هیچگونه تعارض منافع علمی، مالی یا سازمانی وجود ندارد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| مدلهای رتبهبندی؛ شاخص؛ پرومته۲؛ سکا؛ مارکوس | ||
| مراجع | ||
|
منابع
حسیننژاد، اعظم (۱۴۰۱). رتبهبندی شرکتهای بیمه با استفاده از روشهای برنامهریزی آرمانی و تاپسیس اصلاحشده. پایاننامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی سهروردی.
خلیلی، بهزاد (۱۴۰۰). رتبهبندی شعب بیمه با رویکرد ترکیبی کارت امتیازی متوازن و تکنیکهای تصمیمگیری چند شاخصه فازی.(FMADM) پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه غیردولتی-غیرانتفاعی خاتم.
سلامات، کاظم، و نظری، فریبا (1401). شناسایی و رتبهبندی ویژگیهای مناسب نظام مدیریت محتوای پورتال شرکت بیمه ایران با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی. پژوهشنامه بیمه، 11(2)، 113-146. doi: 10.22056/ijir.2022.02.04
شمشیرگران، امین (۱۳۹۸). چارچوبی برای رتبهبندی عملکرد شرکتهای بیمه با بهرهگیری از فنون تصمیمگیری چندشاخصه) مورد مطالعه: شرکتهای بیمه خصوصی ایران). پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم.
فاضلیزدی، علی، و معینالدین، محمود (۱۳۹۴). ارزیابی کارایی و رتبهبندی صنعت بیمه ایران با استفاده از رویکرد پویای تحلیل پنجرهای دادهها. مدیریت بهرهوری 9(4)، 131-150.
موسوی، سیده وفا، و کامفیروزی، محمد حسن (۱۴۰۰). ارزیابی عملکرد و رتبهبندی شرکتهای بیمه ایران با استفاده از رویکرد کارت امتیازی متوازن با روش وزندهی آنتروپی شانون و تکنیک ویکورخاکستری. مدیریت فردا، ۱۹(۶۶)، ۹۱-۱۰۴.
یاری، جعفر (۱۳۸۹). ارزیابی و رتبهبندی شرکتهای بیمه در ایران چشماندازها و چالشها، ماهنامه تازههای جهان بیمه، ۲۴(۱۴۴ و ۱۴۵)، ۳۳-۵۰.
References Akyüz, G., Tosun, Ö., & Aka, S. (2020). Performance evaluation of non-life insurance companies with best-worst method and TOPSIS. International Journal of Management Economics and Business, 16(1), 108–125. https://doi.org/10.17130/ijmeb.700907 Attaei, S., Mahmoodi, M., Feli Zadeh, S., & Li, J. (2020). Ordinal Priority Approach (OPA): A new approach for multi-criteria decision making. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 27(3), 123–135. Brans, J. P., & Vincke, P. (1985). A preference ranking organization method: The PROMETHEE method for MCDM. Management Science, 31(6), 647–656. Fazel-Yazdi, A., & Moein-aldin, M. (2015). Efficiency evaluation and ranking of the Iranian insurance industry using dynamic data envelopment analysis. Productivity Management, 9(4), 131–150. [In Persian] Gharizadeh Beiragh, R., Alizadeh, R., Shafiei Kaleibari, S., Cavallaro, F., Zolfani, S. H., Bausys, R., & Mardani, A. (2020). An integrated multi-criteria decision making model for sustainability performance assessment for insurance companies. Sustainability, 12(3), 789. https://doi.org/10.3390/su12030789 Hamzeh, A., Banimostafaarab, F., & Atatalab, F. (2022). The rating of insurance companies based on the regulatory indicators using three different scenarios. Journal of Mathematics and Modeling in Finance, 2(2), 1–15. Hosseinnezhad, A. (2022). Ranking insurance companies using goal programming and modified TOPSIS (Master’s thesis). Sohrvardi Institute of Higher Education. [In Persian] Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2018). Simultaneous evaluation of criteria and alternatives (SECA) for multi-criteria decision-making. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 25(5-6), 317–329. Khalili, B. (2021). Ranking insurance branches using a combined balanced scorecard and fuzzy multi-criteria decision-making techniques (FMADM) (Master’s thesis). Khatam Non-Governmental and Non-Profit University. [In Persian] Lunkina, T. I., & Feshchenko, Y. B. (2022). Insurance activity in Ukraine on the example of an insurance company. Modern Economics, 36, 76–82. https://doi.org/10.31521/modecon.V36(2022)-11 Mousavi, S. V., & Kamfirouzi, M. H. (2021). Performance evaluation and ranking of Iranian insurance companies using balanced scorecard approach with Shannon entropy weighting and grey VIKOR technique. Farda Management, 19(66), 91–104. [In Persian] Pandey, R., Komal, R., & Dincer, H. (2023). Integrated multi-criteria decision-making approaches for insurance company performance ranking. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 30(4), 245–262. Rasyid, A. (2023). Insurance company financial performance analysis. Advances in Economics & Financial Studies, 1(2), 103–116. https://doi.org/10.60079/aefs.v1i2.112 Salamat, K., & Nazari, F. (2022). Identifying and ranking suitable features of the content management system of Iran Insurance portal using the analytic hierarchy process. Insurance Research Journal, 11(2), 113–146. https://doi.org/10.22056/ijir.2022.02.04 [In Persian] Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2019). Research methods for business students (8th ed.). Pearson. Seyed Esmaeili, F. S., & Mohammadi, E. (2024). Z-number network data envelopment analysis approach: A case study on the Iranian insurance industry. PLOS ONE, 19(7), e0306876. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0306876 Shamshirgaran, A. (2019). A framework for ranking the performance of insurance companies using multi-criteria decision-making techniques: The case of private insurance companies in Iran (Master’s thesis). Qom University. [In Persian] Sharma, A., Jadi, D. M., & Ward, D. (2018). Evaluating financial performance of insurance companies using rating transition matrices. The Journal of Economic Asymmetries, 18, e00102. https://doi.org/10.1016/j.jeca.2018.e00102 Stević, Ž., Pamučar, D., Puška, A., & Chatterjee, P. (2020). Sustainable supplier selection in healthcare industries using a new MCDM method: Measurement of alternatives and ranking according to COmpromise solution (MARCOS). Computers & Industrial Engineering, 140, 106231. https://doi.org/10.1016/j.cie.2019.106231 Yari, J. (2010). Evaluation and ranking of insurance companies in Iran: Perspectives and challenges. Tazehaye Jahan-e Bimeh Monthly, 24(144–145), 33–50. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 73 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 69 |
||