نقش آفرینی مساجد در توسعه کارآفرینی در مناطق حاشیه نشین؛ پیشرانها و موانع

منابع

آقاجانی، نصرالله، و عوض‎پور کشکولی، علی (1400). جامع‌نگری در تبیین عوامل و راه‌حل‌ها در مسئله حاشیه‌نشینی. مطالعات اسلامی آسیب‎‌های اجتماعی، 3(1)، 207-228.

بادکو، بهروز، قاسمی سیانی، محمد، رنجبرکی، علی، شام‌بیاتی، محمدحامد، و شکیبا، احمد (1401). تأثیر اعتبارات خرد بر توانمندسازی، اشتغال‌زایی و کاهش فقر در جوامع محلی (نمونه موردی: بخش احمدی، شهرستان حاجی‌آباد هرمزگان). جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 12(44)، 201-226. Doi: 10.22111/gaij.2022.39544.2955

بهشتی‏نژاد، سیدمحمدصالح، و حیدری، حسین (1402). کارکرد مسجد در کاهش بحران ناشی از حاشیه‌نشینی (مطالعه موردی شهر ری).  مدیریت بحران‌های اجتماعی، 15(2)، 117-147. Dor: 20.1001.1.20083564.1402.15.2.5.5

بهرامی، رحمت‌الله (1388). عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی و تأثیر آن بر امنیت اجتماعی مطالعه موردی شهر سنندج. مسکن و محیط روستا، ۲۸(۱۲۶)، 58-71.

پیران، پرویز (1366). شهرنشینی شتابان و ناهمگون. اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 14، 57-60. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/173466

جمشیدی، ندا، و طغیانی دولت‌آبادی، مهدی (۱۳۹۸). برتری تکافل بر بیمه از منظر عدالت اقتصادی. فصلنامۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، 8(۲۶)، ۲۵-۵۰.

حاتمی، علی، و فلاحی، علی (1404). بررسی تأثیر مسجد بر کاهش آسیب‌های اجتماعی مورد مطالعه: شهر تهران. مطالعات میان‌‌رشته‌ای تمدنی انقلاب اسلامی، 4(13)، 103-133. doi: 10.28211685/CIR.2405.1127.4.13.4

خوش‌فر، غلامرضا، خسروی، سمیه، و حسین‌نژاد، مجتبی (1390). مهاجرت، حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی. همایش هجوم خاموش، 2، 1-38. https://sid.ir/paper/811466/fa

رجوعی، مرتضی، غیور باغبانی، سیدمرتضی، و صنعتی حجار، مصطفی (1400). طراحی ساختار سازمانی منطبق با فعالیت‌های کارکردی مسجد. نشریه مدیریت فردا، 20(67)، 3-18. Dor: 20.1001.1.22286047.1400.20.67.12.4

رحیمی سجاسی، داود (1400). آسیب‌های اجتماعی برآیند شکاف مسجد و جامعه. اسلام و مطالعات اجتماعی، 8(4)، 6-26. doi: 10.22081/jiss.2021.60577.1788

رضایی‌تبار، رضا، زارع، حمید، و مقیمی، سیدمحمد (1391). الگوی تعاملی توانمندسازی از طریق مشارکت‌های اجتماعی در کمیته امداد امام خمینیe با رویکرد مسجد محوری. مدیریت اسلامی، 20(2)، 147-173.

شریعتمداری، سیدحامد (1400). کارویژه‌های مسجد برای سالم‌سازی محیط پیرامون. اسلام و مطالعات اجتماعی، 8(4)، 185-207. doi: 10.22081/jiss.2021.60900.1808

صالحی، مطهره، سالارزهی، حبیب‌الله، و ایمانی، عبدالمجید (1401). بررسی ایفای نقش مطلوب مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در راستای توانمند سازی ساکنان مناطق حاشیه‌نشین. جغرافیا و روابط انسانی، 4(4)، 475-499. doi:10.22034/gahr.2022.338941.1706

عباسی، رسول (1400). دیباچه‌ای بر مدیریت اثربخش مسجد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

علیزاده اقدم، محمدباقر، و محمدامینی، حمیده (1391). تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل‌گیری مناطق حاشیه‌نشین با نگرش ویژه بر شهر خمین. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(2)، 121-138. doi: 10.22059/jisr.2012.36558

فاضلی‌پور، سیده منا، ملتفت، حسین، نواح، عبدالرضا، و سعدآبادی، علی‌اصغر (1402). فراترکیب مدل‌های توسعۀ کارآفرینی اجتماعی. پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 12(23)، 403-433. doi: 10.22084/csr.2024.26094.2091

فلاح، محمدرضا، و قره‌خانی، شیرین (1403). تدوین راهبرد برای توسعه کارآفرینی اجتماعی. مطالعات وقف و امور خیریه، 2(2)، 27-50. doi: 10.22108/ecs.2024.140216.1083

کشتکار رجبی، هانیه، بنافی، مسعود، پورعزت، علی‌اصغر، و منوریان، عباس (1403). ارائه الگوی خط‌مشی‌گذاری برای مبارزه با نابرابری در جمهوری اسلامی ایران: مورد مطالعه فقرزدایی و از بین بردن حاشیه‌نشینی. حکمرانی و توسعه، 4(3)، 181-209. doi: 10.22111/jipaa.2025.498453.1248

موظف رستمی، محمدعلی (۱۳۸۱). آیین مسجد. ج۱و ۲ و ۳، تهران: گویه.

مهدوی‌نژاد، محمدجواد، و مشایخی، محمد (1389). بایسته‌های طراحی مسجد بر مبنای کارکردهای فرهنگی-اجتماعی. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 3(5)، 65-78.

مهماندوست، حسن و سرگزی، علیرضا و کیخا، علیرضا و ضیایی، سامان، و ثانی حیدری، علیرضا (1404). مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی: مطالعه موردی شهرستان. اقتصاد و توسعه کشاورزی، 39(3)، 225-244. Doi: 10.22067/jead.2025.90314.1302

میرباقری، سیدمحسن (1403الف). شناسایی ظرفیت‌ها و کارکردهای مساجد در حوزه اقتصادی با استفاده از روش تحلیل مضمون. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 28(4)، 169-194. doi: 10.22034/ciu.2025.53.3

میرباقری، سید محسن (1403ب). شناسایی ظرفیت‌ها و کارکردهای مساجد در حوزه فرهنگی و اجتماعی با استفاده از روش تحلیل مضمون. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 14(53)، 3-26. doi: 10.22034/ciu.2025.53.3

نادری مایوان، رمضانعلی، نوروزی، زهرا، رضایی نسب، آزاده، و نادری، محمدحسین (1403). تأثیرات حاشیه‌نشینی و پیامدهای آن بر ابعاد اقتصادی؛ اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-خدماتی (مورد مطالعه: شهر شیروان). جغرافیا و روابط انسانی، 7(3)، 736-751. doi:10.22034/gahr.2024.455895.2118

همت، سارا، قاسمی، وحید، رنانی، محسن، یزدخواستی، بهجت، و خواجه نوری، بیژن (1400). کارآفرینی جایگزین: درک معنایی تجربۀ زنان کارآفرین شهر شیراز از مشارکت اقتصادی. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی، 10(2)، 23-54. doi: 10.22108/srspi.2021.127224.1675

References

Abbasi, R. (1400). A Preface to Effective Mosque Management. Qom: Research Institute of Hawzah and University. [In Persian]

Afzalurrahman. (1997). Muhammad sebagai Seorang Pedagang (Muahammad as Trader). Jakarta: PT Intermasa.

Aghajani, N., & Avazpour Kashkouli, A. (2021). Comprehensiveness in Explaining Factors and Solutions On the Issue of Marginalization. Bi-Quarterly Journal of Islamic Studies on Social Injuries, 3(1), 207-228. . [In Persian]

Alizadeh Aghdam, M. & Mohammadamini, H. (2012). A Survey of The Causes and the Consequences of the Slum Areas Formation with Special Attitudes Towards the City of Khomein. Social Studies and Research in Iran, 1(2), 121-138. doi: 10.22059/jisr.2012.36558 [In Persian]

Alvord, S. H., Brown, L. D. & Letts, C. W. (2004). Social Entrepreneurship and Societal Transformation: An Exploratory Study. Journal of Applied Behavioural Science, 40, 260-282. https://doi.org/10.1177/0021886304266847

Badkoo, B. , Ghasemisiani, M. , Ranjbaraki, A. , Shambayati, M. & Shakiba, A. (2022). The Effect of Microcredit on Empowerment, Job Creation and Poverty Reduction in the Development of Local Communities (Case Study: Ahmadi district, Hajiabad, Hormozgan). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 12(44), 201-226. doi: 10.22111/gaij.2022.39544.2955 [In Persian]

Bahrami, R. (2009). Effective Factors on Forming the Informal Settlement at the Outskirt of Cities and its Effect on the Security of Society: Case Study in City of Sanandaj. JHRE. 28(126), 58-71. [In Persian]

Beheshtinejad, S. M. S., & Heydari, H. (1402). The function of mosque in reducing the crisis caused by marginalization (case study of Shahr-e Ray). Social Crisis Management, 15(2), 117-147. Dor: 20.1001.1.20083564.1402.15.2.5.5 [In Persian]

Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa

Enzo F., Zambrano-Verratti, J., & Reinout, K., (2019). Web-Based Participatory Mapping in Informal Settlements: The Slums of Caracas, Venezuela. Habitat International, 94(3), 102038. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102038.

Fallah, M. R. & Gharekhani, S. (2024). Developing a Strategy for the Development of Social Entrepreneurship. Journal of Endowment & Charity Studies, 2(2), 27-50. doi: 10.22108/ecs.2024.140216.1083 [In Persian]

Fazelipour, S. M. , Moltafet, H. , Navah, A. & Saadabadi, A. A. (2024). Meta-Synthesis of Social Entrepreneurship Development Models. Journal of Contemporary Sociological Research, 12(23), 403-433. doi: 10.22084/csr.2024.26094.2091 [In Persian]

Hatami, A., & Falahi, A. (2025). Investigating the effect of the mosque on reducing social harm Case study: Tehran city. Journal of Interdisciplinary Civilizational Studies of the Islamic Revolution, 4(13), 103-133. doi: 10.28211685/CIR.2405.1127.4.13.4 [In Persian]

Hemmat, S. , Ghasemi, V. , Renani, M. , Yazdkhasti, B. & Khajenoori, B. (2021). Alternative Entrepreneurship: A Semantic Understanding of the Experience of Entrepreneur Women regarding Economic Participation in Shiraz. Strategic Research on Social Problems, 10(2), 23-54. doi: 10.22108/srspi.2021.127224.1675 [In Persian]

Jamshidi, N., & Toghyani Dolatabadi, M. (2019). Advantage of Takaful on Insurance from the Perspective of Economic Justice, Journal of Islamic Economics and Banking, 8(26), 25-50. http://mieaoi.ir/article-1-788-fa.html [In Persian]

Keshtkarrajabi, H. , Banafi, M. , Pourezzat, A. & Monavarian, A. (2024). Proposing a Policymaking Framework to Combat Inequality in the Islamic Republic of Iran: A Case Study on Poverty Alleviation and Eradicating Marginalization. Governance and Development Journal, 4(3), 181-209. doi: 10.22111/jipaa.2025.498453.1248 [In Persian]

Khoshfar, G., Khesrovi, S., & Hosseinnejad, M. (2011). Migration, marginalization, and social harms. In Proceedings of the Silent Invasion Conference, 2, 1-38. https://sid.ir/paper/811466/fa [In Persian]

Mahdavi Nezhad, M. J., & Meshayekhi, M. (2011). Principles of the Socio-Cultural Mosque Design Based on Socio-Cultural Approach. Armanshahr Architecture & Urban Development, 3(5), 65-78. https://www.armanshahrjournal.com/article_32656.html?lang=en [In Persian]

Manyaka-Boshielo, S. J. (2017). Social entrepreneurship as a way of developing sustainable township economies. HTS: Theological Studies, 73(4), 1-10. https://doi.org/10.4102/hts.v73i4.3830

Mehmandoost, H., Sargazi, A., Keikha, A., Ziaee, S. & Sani Heidary, A. (2025). The Effective Factors Influencing Entrepreneurship Development in Rural Areas: A Case Study of Hamun County. Journal of Agricultural Economics & Development, 39(3), 244-225. doi: 10.22067/jead.2025.90314.1302 [In Persian]

Mirbagheri, S. M. (2026). Identifying the Capacities and Functions of Mosques in the Cultural and Social Field Using Thematic Analysis Method. Culture in Islamic University, 14(53), 3-26. doi: 10.22034/ciu.2025.53.3 [In Persian]

Mirbagheri, S. M. (2026). Identifying the Capacities and Functions of Mosques in the Cultural and Social Field Using Thematic Analysis Method. Culture in Islamic University, 14(53), 3-26. doi: 10.22034/ciu.2025.53.3 [In Persian]

Movazaf Rostami, M. A. (2002). Mosque Rituals, vols. 1, 2 & 3, Tehran: Gooyeh. [In Persian]

Naderi Mayvan, R. A., Norouzi, Z., Rezaeenasab, A. & Naderi, M. H. (2025). The effects of marginalization and its consequences on economic dimensions; Socio-cultural and physical-service (Study case: Shirvan city). Geography and Human Relationships, 7(3), 736-751. doi: 10.22034/gahr.2024.455895.2118 [In Persian]

Neeraj, D., & Sandra, C. ( 2019). Residents’self-Initiatives for Flood Adaptation in Informal Riverbank Settlements of Kathmandu. International Journal of Disaster Risk Reduction, 40, 101156. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101156

Piran, (1987). Rapid and heterogeneous urbanization. Political and Economic Information, 14, 57-60. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/173466 [In Persian]

Rahimisojasi, D. (2021). Social Harms Resulting from the Gap between the Mosque and Society. Islam and Social Studies, 8(32), 6-26. doi: 10.22081/jiss.2021.60577.1788 [In Persian]

Rasmussen, E. (2011). Understanding academic entrepreneurship: Exploring the emergence of university spin-off ventures using process theories. International Small Business Journal, 29(5), 448-471. https://doi.org/10.1177/0266242610385395.

Rizkia, I. & Zulaikhab, S. (2022). The role of mosques in community economic recovery during the covid-19 pandemic. Jurnal Ekonomi dan Bisnis Airlangga, 32(1), 54-69. https://doi.org/10.20473/jeba.v32i12022.54-69

Rojouei, M., Ghayour, S.M. & Sanati Hajjar, M. (2022). Designing organizational structure in accordance with the functional activities of the mosque, Farda Management Journal, 67(20), 3-18. Dor: 20.1001.1.22286047.1400.20.67.12.4 [In Persian]

Salehi, M., Salarzehi, H. & Imani, A. M. (2022). Investigating the favorable role of NGO participation in empowering the residents of marginalized areas. Geography and Human Relationships, 4(4), 475-499. doi: 10.22034/gahr.2022.338941.1706 [In Persian]

Shariatmadari, S. H. (2021). Functions of the Mosque to Improve the Surrounding Environment. Islam and Social Studies, 8(32), 185-207. doi: 10.22081/jiss.2021.60900.1808 [In Persian]

Teasdale, S., Bellazzecca, E., de Bruin, A. & Roy, M. J. (2023). The (R) evolution of the social entrepreneurship concept: a critical historical review. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 52(1: suppl): 212S-240S. https://doi.org/10.1177/08997640221130691

Tsai, K. H., Chang, H. C., & Peng, C. Y. (2016). Extending the link between entrepreneurial selfefficacy and intention: A moderated mediation model. International Entrepreneurship and Management Journal, 12(2), 445–463. https://doi.org/10.1007/s11365-014-0351-2

Zare, H. (2008). Interactional Model of Enabling Via Social Participations in Imam Khomeini(rah) Relief Foundation(IKRF) Through Mosque-oriented Approach. Scientific Journal of Islamic Management, 20(2), 147-173. https://im.ihu.ac.ir/article_201767.html?lang=en [In Persian]