تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 307 |
تعداد مقالات | 2,303 |
تعداد مشاهده مقاله | 5,510,697 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,876,767 |
نقش آموزههای اسلامی در ترک اعتیادهای جنسی؛ تجربۀ زیستۀ معتادان جنسی | ||
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی | ||
دوره 16، شماره 33، دی 1403، صفحه 119-140 اصل مقاله (642.06 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2025.10381.2012 | ||
نویسندگان | ||
زینب محمدزاده1؛ مینا صالحی* 2 | ||
1استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشکدۀ امام خمینی، تهران، ایران | ||
2دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
چکیده گسترده مقدمه و اهداف: اعتیاد جنسی از مسائل پیچیده و چندبعدی است که در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی، معضلات بسیاری به وجود میآورد. اعتیاد جنسی به رفتارها، گرایشها، تخیلات و عادتهای جنسی اطلاق میشود که کنترل آن دشوار است و در زندگی روزمرۀ فرد اختلال ایجاد میکند. اعتیاد جنسی عمری همپای عمر بشر دارد و از زمانی که انسانها بر کرۀ زمین میزیستهاند، این اعتیاد نیز در میانشان وجود داشته است. آمارها نشاندهندۀ این است که درحالحاضر بخش عمدهای از جوانان و نوجوانان کشور ما بهدلیل مواجهۀ گسترده با اینترنت و محتوای مستهجن، با اعتیاد جنسی و پیامدهای آن درگیر هستند. گستردگی چنین مشکلاتی در میان جوانان، نشان از اهمیت مطالعۀ این موضوعات دارد. لزوم پرداختن به این موضوع زمانی بیشتر آشکار میشود که میبینیم فراگیری این انحرافات در جامعهای نظیر ایران به چشم میخورد که معتقد به دین اسلام است؛ دینی جامع و کامل که در هر موضوعی راهکارها و تدابیر پیشگیرانه و راهحلهایی عملی ارائه میدهد. چنین دینی نباید در چنین موضوعی که از قویترین و سرسختترین غریزۀ بشر ناشی میشود، سکوت کرده باشد. اسلام، بهعنوان مکتبی تربیتی، قادر و مایل به انسانسازی و پرورش انسانهای بااخلاق است. ازاینرو، باید پتانسیلهای این دین برای نیل به این هدف شناخته شود تا بتوان از آن در راستای کاهش اعتیادهای جنسی و درنتیجه، کاهش آسیبها و نابهنجاریهای اخلاقی و اجتماعی، بیشترین بهرهبرداری را به عمل آورد. بنابراین، هدف این پژوهش استخراج راهکارهای ارائهشده در اسلام برای مبارزه با شهوت و رهایی از اعتیاد جنسی و نیز ارزیابی اثربخشی و کارایی این راهکارها در ترک عملی اعتیاد جنسی است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، کیفی بوده و روش پدیدارشناسی و راهبرد توصیفی استفاده شده است. جامعۀ هدف نوجوانان و جوانان ۱۵ تا ۳۵ سالهای بودهاند که پیشتر دستکم دچار یکی از انواع اعتیادهای جنسی بودهاند و در حال حاضر، به گفتۀ خودشان، به پاکی و رهایی کامل رسیدهاند. از این میان تعداد ۱۴ نفر (۱۰ آقا و ۴ خانم) بهروش نمونهگیری هدفمند، بهعنوان نمونه انتخاب شدند. برای یافتن نمونهها، به کانالها و گروههای مرتبط با موضوع ترک انحرافها و اعتیادهای جنسی در شبکۀ اجتماعی تلگرام مراجعه شد و با توضیح اهداف پژوهش، با ۱۴ نفر از اعضای این کانالها و گروهها، که موفق به ترک شده بودند، مصاحبه صورت گرفت. ملاک انتخاب تعداد نمونه گردآوری و تحلیل اطلاعات تا رسیدن به اشباع نظری بوده که پس از مصاحبه با این ۱۴ نفر حاصل شد. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبۀ عمیق نیمهساختاریافته بود که بر مبنای گفتگوی دوطرفه شکل گرفته و حاوی پرسشهایی دربارۀ تجربۀ زیستۀ شرکتکنندگان درزمینۀ انگیزهها و محرکها و ابزارهای کمکی ایشان برای ترک اعتیاد جنسی بود. مدتزمان مصاحبهها بهطور میانگین، بین ۵۰ تا ۸۰ دقیقه بود. در مرحلۀ بعد، مصاحبهها با بهرهگیری از روش ۷ مرحلهای کلایزی تحلیل شدند. نتایج: یافتههای پژوهش نشان میدهد بیشتر راهکارهایی که افراد برای ترک اعتیاد جنسی به کار گرفتهاند، بهطور مستقیم یا غیرمستقیم، دستورات و توصیههای دین اسلام، قرآن و معصومینj است. آموزههای اسلامی که میتواند در ترک اعتیادهای جنسی مفید و مؤثر باشد، عبارتاند از: 1. تأکید و توصیه به امیدواری به رحمت و بخشش خداوند و پذیرش توبه از سوی او؛ 2. دلگرمی دادن به بندگان درخصوص اینکه خداوند آنان و مشکلاتشان را میبیند و تنها کسی است که میتواند به بندگانش کمک کند و باوجود یاری و پشتیبانی از جانب خداوند، انسان از غیر بینیاز میشود؛ 3. تأکید بر معنادار بودن و هدفدار بودن خلقت؛ 4. دادن وعدۀ پاداش سختیها و مصائب در قیامت؛ 5. انجام واجبات و مستحبات دینی مانند خواندن نماز و قرآن و دعا و ذکر، روزه و...؛ 6. پرهیز از تنهایی و لزوم پرکردن وقت با کارهای مفید؛ 7. بخشیدن دیگران و رها کردن گذشته؛ 8. اجتناب از بحث با دیگران و تمرکز بر زندگی خود و داشتن برنامهریزی برای زندگی و حسابرسی از خود؛ 9. دقت در انتخاب دوست و همنشین. این آموزهها و تعالیم میتواند به دو گونه در ترک اعتیاد جنسی مؤثر افتد و نقش داشته باشد: 1. نقش مستقیم: ایجاد احساس گناه و عذاب وجدان و دوری از خداوند و رحمتش، تشویق به ترک و بازگشت و تأکید بر توبهپذیری خدا و نیز کمک کردن از طریق توصیههای کاربردی؛ 2. نقش غیرمستقیم: دادن انگیزه و کمک به تقویت اراده در بهکارگیری راهبردها و راهکارهای ترک اعتیاد جنسی که در کتابها یا شبکههای اجتماعی ارائه میشود. بحث و نتیجهگیری: آموزههای اسلامی میتواند به ترک اعتیاد جنسی در سطح یک (بهویژه خودارضایی و تماشای هرزهنگاری) و سطح دو (بهویژه چشمچرانی) کمک کند. دین اسلام با توجه به جامعیت آن، برای مسائل فردی و اجتماعی مختلف راهکارهای عملی و مفیدی ارائه داده است که با کاربست آنها در زندگی، افراد میتوانند از چنگال اعتیاد رهایی یافته و در زندگی موفق شوند و در کنار توجه به آخرت و تلاش برای آن، به اهداف دنیوی خود نیز برسند. بسیاری از این راهکارها زمانمند نیستند و در هر عصر و زمانی پاسخگوی نیازهای اشخاص هستند. همانند تأکید بر معناداری و هدفداری خلقت که حتی میتوان گفت برای انسان امروز که از بحران معنا و نیهیلیسم رنج میبرد، بیش از گذشته راهگشاست؛ زیرا اگر انسان حس کند با مرگ همه چیز پایان خواهد یافت و تلاشهایش بیثمر خواهند ماند، امید و انگیزهای برای تلاش و استقامت نخواهد داشت. اما درصورتیکه معنای خلقت را دریابد و بداند که هدف از آفرینش رشد و شخصیتسازی است، در گام اول اهدافش را درست و در راستای هدف اصلی خلقت برمیگزیند و دوم اینکه، در راستای رشد و موفقیت، پایداری خود را از دست نمیدهد. دین اسلام ظرفیتها و پتانسیلهای بسیاری برای حل مشکلات و مسائل و معضلات دنیای امروز ما دارد (ازجمله بحران معنا که درنتیجۀ فردگرایی فزاینده ایجاد شده و یکی از مهمترین و مؤثرترین مبادی بروز اعتیاد جنسی است). درصورتیکه این ظرفیتها شناخته و از آنها بهرهبرداری شود، بسیاری از مسائل و آسیبهای فردی و اجتماعی ازجمله اعتیاد جنسی حل خواهد شد. با شناخت و شناسایی این راهکارها و بهرهگیری عملی از آنها در زندگی روزمره، میتوان در رفع معضلات شخصی و اجتماعی دنیای امروز و رهایی از اعتیادهای جنسی گامی مفید و مؤثر برداشت. تعارض منافع: نویسندگان در رابطه با انتشار مقاله ارائه شده بهطورکامل از اخلاق نشر، ازجمله سرقت ادبی، سوء رفتار، جعل دادهها و یا ارسال و انتشار دوگانه، پرهیز نمودهاند و منافعی تجاری در این راستا وجود ندارد و نویسندگان در قبال ارائه اثر خود وجهی دریافت ننمودهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
تعلیم و تربیت اسلامی؛ اعتیاد جنسی؛ انحراف جنسی؛ هرزهنگاری؛ معتاد جنسی | ||
مراجع | ||
منابع
*قرآن کریم
* سید رضی، محمد بن حسین (1379ش). نهجالبلاغه. ترجمۀ محمد دشتی. قم: مشهور.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404). تحف العقول عن آل الرسول. چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.
اسماعیلی، عاصم، اسمعیلی، معصومه، و حسینی، نفیسه (۱۴۰۲). پیشبینی تمایزی اعتیاد به پورنوگرافی: براساس دینداری و ناهمخوانی اخلاقی. فصلنامۀ سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، ۷(۱)، ۲۲-۳۲.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410). غررالحکم و درر الکلم. چاپ دوم، قم: دار الکتاب الاسلامی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت j لإحیاء التراث.
ذکایی، محمدسعید، و عابدیندو، سیدهفهیمه (۱۴۰۳). تعاملات زوجین و خروج زنان از تعهد زناشویی: پژوهشی در شهر تهران. فصلنامۀ مسائل اجتماعی ایران، ۱۵(۴)، ۱۹۵-۲۳۰.
رضایی، حسن (۱۳۹۳). راهکارهای فردی مبارزه با انحرافات جنسی از دیدگاه قرآن و اهلبیت. پایاننامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی.
سلطانی، ادریس، و ترکمان، فرح (۱۳۹۸). فهم اعتیاد جنسی در پیوند با خود پندارۀ معتادان جنسی. نشریۀ دانشگاه علوم پزشکی البرز، ۸(۲)، ۱۶۵-۱۷۶.
سنایی، کامیار (۱۳۹۹). پورنوگرافی و آثار مخرب لذتهای ممنوعه بر روی مغز و روان. تهران: متخصصان.
شکیب، زهره، و جمالی، سمانه (۱۳۹۸). کاربرد آموزههای دینی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر برخورداری از سبک زندگی سالم در نوجوانان. مجلۀ دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، ۲(۱۸)، ۲۷-۳۶.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1361). معانی الأخبار. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
شیخ صدوق، محمد بن علی (1413). من لا یحضره الفقیه. چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
صیفی، سروش، و صفی، سعید (۱۳۹۳). ارتباط اعتیاد به اینترنت و هرزهنگاری جنسی با اضطراب مرگ در دانشجویان. کنگرۀ ملی آسیبشناسی خانواده (و جشنوارۀ ملی خانوادهپژوهی).
فیروزی خجستهفر، ریحانه، عسگری، کریم، و کلانتری، مهرداد (۱۴۰۰). تجربۀ زیستۀ بیماران مبتلا به اعتیاد جنسی: مطالعهای کیفی. فصلنامۀ پژوهشهای کاربردی روانشناختی، ۱۲(۳)، ۸۵-۱۰۳.
کارنز، پاتریک (۱۳۹۳). خروج از تاریکیها، ترجمۀ فروهر تشویقی. قم: مکتب امام هادی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
محدث اردبیلی، ابوالفضل، رجایی، زهرا، و نیازی، مریم (۱۴۰۰). رابطۀ سهگانههای تاریک شخصیت با اعتیاد جنسی در دانشجویان دختر شهر مشهد. مجلۀ علمی پژوهان، ۲۰(۱)، ۵۱-۵۵.
منسوب به جعفر بن محمد (1400). مصباح الشریعه. بیروت: اعلمی.
موسوی، سیداکبر (۱۳۹۷). راههای درمان خود ارضایی. قم: میراث ماندگار.
میرخانی، عزتالسادات (۱۳۹۸). تاریخ تحول حقوق زن در اسلام. دو جلد، تهران: دانشگاه امام صادقj.
* The Holy Quran. Abraham, W. Nicholas (1994). The significance of religious messages in sexual addiction: A literature review«. The journal of Treatment & Prevention, 1, 159-184. Adarsh, Himani; Sahoo, Swapnajeet (2023). Pornography and Its Impact on Adolescent/Teenage Sexuality. Journal of Psychosexual Health, 5(1), 35–39. Baldwin, David (2017). Why you should NEVER masturbate? The biggest discovery in medical science uncovering the secrets, and how it is depleting human health and what are its devastating ripple-effects. https://ketabkoo.com/book/1428147. Bancroft, John; Vukadinovic, Zoran (2010). sexual addiction, sexual compulsivity, sexual impulsivity, or what? Toward a theoretical model. The Journal of Sex Research, 41(3), 28-47. Carnes, Patrick (2014). Coming Out of the Darkness, translated by Foruhar Tashfiqi. Qom: Imam Hadi’s School. [In Persian] Colaizzi, P.F. (1978). Psychological research as a phenomenologist view it. In: Valle, R.S. and King, M., Eds., Existential-Phenomenological Alternatives for Psychology, Oxford University Press, New York. Efrati, Y. & Gola, M. (2019). Adolescents’ compulsive sexual behavior: The role of parental competence, parents’ psychopathology, and quality of parent–child communication about sex. Journal of behavioral addictions, 8(3), 420-431. Esmaili, Asim, Esmaili, Masoumeh & Hosseini, Nafiseh (2023). Predicting the Differentiation of Pornography Addiction: Based on Religiosity and Moral Incongruence. Journal of Islamic Lifestyle with a Focus on Health, 7(1), 22-32. [In Persian] Firouzi Khojastehfar, Reyhaneh, Asgari, Karim and Kalantari, Mehrdad (2021), The Lived Experience of Patients with Sexual Addiction: A Qualitative Study. Journal of Applied Psychological Research, 12(3), 85-103. [In Persian] Hackauthor (2023). The Easy Peasy Way to Quit Porn. A rewritten version of a rewrite of Allen Carr’s Easy Way to Quit Smoking for pornography. https://www.studocu.com/row/document/ahmadu-bello-university/medical mycology/easypeasy/73135180. Hurr Amili, Muhammad bin Hassan (1989). Wasa’il al-Shi’a ila Tahsil Masa’il al-Shari’a, Qom: Aal al-Bayt Institute for the Revival of Heritage. [In Persian] Ibn Shu’bah Harrani, Hasan bin Ali (1984). Tuhf al-’Uqul ‘an Aal al-Rasool, second edition, Qom: Jami’at Modarresin. Esmaili, Asim, Esmaili, Masoumeh. [In Persian] Kulayni, Muhammad bin Ya’qub (1987). Al-Kafi, Fourth Edition, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. [In Persian] Majlisi, Muhammad Baqir (1983). Bihar al-Anwar, Beirut: Al-Wafa Institute. [In Persian] Mirkhani, Ezzat al-Sadat (2019). History of the Evolution of Women’s Rights in Islam, Two Volumes, Tehran: Imam Sadiq University. [In Persian] Mohaddith Ardabili, Abolfazl, Rajaei, Zahra & Niazi, Maryam (2021). The Relationship between Dark Personality Triangles and Sexual Addiction in Female Students in Mashhad. Journal of Scientific Studies, 20(1), 51-55. [In Persian] Mousavi, Seyyed Akbar (2018). Ways to Treat Masturbation. Qom: Mirase Mandegar. [In Persian] Rezaei, Hassan, (2014). Individual Strategies for Combating Sexual Deviations from the Perspective of the Qur’an and the Ahl al-Bayt, Master’s Thesis in Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabataba’i University. [In Persian] Sana’i, Kamyar (2020). Pornography and the Destructive Effects of Forbidden Pleasures on the Brain and Psyche. Tehran: Experts. [In Persian] Seyfi, Soroush & Safi, Saeed (2014). The Relationship between Internet Addiction and Sexual Pornography with Death Anxiety in Students. National Congress of Family Pathology. [In Persian] Seyyed Razi, Muhammad ibn Husayn (2000). Nahj al-Balaghah, translated by Muhammad Dashti. Qom: Mashhour. [In Persian] Shakib, Z. & Jamali, Samaneh (2019). Application of Religious Teachings in the Prevention of High-Risk Behaviors of Healthy Lifestyle in Adolescents. Journal of New Achievements in Humanities Studies, 2(18), 27-36. [In Persian] Sheikh Saduq, Muhammad bin Ali (1982), Ma’ani al-Akhbar. Qom: Islamic Publications Office. [In Persian] Soltani, Idris & Torkaman, Farah (2019). Understanding Sexual Addiction in Relation to the Self-Concept of Sex Addicts. Journal of Alborz University of Medical Sciences, 8(2), 165-176. [In Persian] Tamimi Amadi, ‘Abd al-Wahid ibn Muhammad (1990). Ghurar al-Hakam and Durar al-Kalam. second edition, Qom: Dar al-Kitab al-Islami. [In Persian] Wilson, Gary (2017). Your Brain on Porn; Internet pornography and the emerging science of addiction. UK: Commonwealth-publishing.com. Zokaei, Mohammad Saeed & Abedin Do, Seyyedeh Fahimeh (2024). Couples’ Interactions and Women’s Departure from Marital Commitment: A Study in Tehran. Iranian Journal of Social Issues, 15(4), 195-230. [In Persian] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 313 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |