پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها310
تعداد مقالات2,309
تعداد مشاهده مقاله5,645,483
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,988,616
هراتیان, عباس علی, شریف یزدی, سعید, رهنما, زهرا. (1404). ساخت مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(37), 17-31. doi: 10.30471/psy.2024.10195.2249
عباس علی هراتیان; سعید شریف یزدی; زهرا رهنما. "ساخت مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19, 37, 1404, 17-31. doi: 10.30471/psy.2024.10195.2249
هراتیان, عباس علی, شریف یزدی, سعید, رهنما, زهرا. (1404). 'ساخت مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(37), pp. 17-31. doi: 10.30471/psy.2024.10195.2249
هراتیان, عباس علی, شریف یزدی, سعید, رهنما, زهرا. ساخت مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1404; 19(37): 17-31. doi: 10.30471/psy.2024.10195.2249

ساخت مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج

مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 19، شماره 37، تیر 1404، صفحه 17-31    اصل مقاله (1.33 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/psy.2024.10195.2249
نویسندگان
عباس علی هراتیان* 1؛ سعید شریف یزدی2؛ زهرا رهنما3
1استادیار، گروه خانواده، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2کارشناسی ارشد روان‌شناسی اسلامی مؤسسه اخلاق و تربیت، قم، ایران
3دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشکده هدی، قم، ایران
چکیده
مقدمه و اهداف: فرایند انتخاب همسر برای هر فرد بالغ و مجرد، مرحله­ای بسیارمهم و اغلب دشوار به شمار می‌رود؛ انتخابی که می‌توان آن را مهم‌ترین انتخاب زندگی هر فرد دانست که سرنوشت و آینده وی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ازجمله عواملی که می­تواند در پویایی این رسم پیچیده و ظریف نقش کلیدی داشته باشد باورها و انتظارات افراد در نحوه انتخاب همسر است. برخی باورها و نگرش‌‌ها به ناکامی و نارضایتی از فرایند انتخاب همسر می‌انجامند (کروسبی، 1985). باورهای محدودکننده انتخاب همسر از همین نوع باورها هستند. این باورها زمینه‌ساز گرایش­ها و رفتارهای نادرست است و تأثیر نامطلوب آنها، نه‌تنها حیطه شناختی بلکه حیطه­های گرایشی و رفتاری در انتخاب همسر را نیز تحت تأثیر قرار می­دهد (حسین­خانی، 1399). اگر افراد باورهای غیرواقعی درباره انتخاب همسر داشته باشند، آنها را در فرایند انتخاب همسر دچار بی­تصمیمی و ناکامی خواهد کرد (باگاروزی و ران، 1981). بررسی پژوهش­ها و کتب مختلف در مورد ازدواج و انتخاب همسر نشان می­دهد که تاکنون مقیاس بومی- ایرانی­، اسلامی - درمورد باورهای غیرمنطقی و محدودکننده انتخاب همسر طراحی و ساخته نشده است. با توجه به اهمیت و تأثیرگذاری این باورها در فرایند وابسته به فرهنگ ازدواج و انتخاب همسر، این پژوهش با هدف طراحی، ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس بومی باورهای غیرمنطقی در ازدواج انجام شده است.
روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری افراد مجرد بالای هفده سالی است که به فضای مجازی دسترسی داشتند. حجم نمونه 339 نفر (91 پسر و 248 دختر) است که از میان جامعه یادشده با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. دامنۀ سنی مشارکت‌کنندگان بین 17 تا 40 سال با میانگین 06/27 و انحراف استاندارد 7/6 بود. در این پژوهش از دو مقیاس به‌عنوان ابزار پژوهش استفاده شده است.

فرم اولیه مقیاس باورهای غیرمنطقی در ازدواج: فرم اولیه این مقیاس براساس اصلاح گویه‌های مقیاس باورهای محدودکننده انتخاب همسر کوب، لارسون و واتسون[1] (2003) از سوی نویسنده مسئول این پژوهش شکل گرفت و خزانه گویه‌ها به کمک مطالعات اسلامی و تجربیات حاصل از تعامل با مراجعان مشاوره پیش از ازدواج و شرکت‌کنندگان آموزش‌های پیش از ازدواج توسعه یافته و به تدوین فرم نهایی انجامیده است.


مقیاس باورهای محدودکننده انتخاب همسر را لارسون در سال 1992 در سه مرحله متوالی براساس مقیاس عشق و انتخاب همسر تدوین شده

است. فرم اولیه مقیاس باورهای غیرمنطقی در ازدواج شامل 97 گویه به‌همراه مقیاس باورهای محدودکننده انتخاب همسر، آماده شده و با استفاده از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفته است. تعداد 339 پرسشنامه‌ وارد مرحلۀ تحلیل شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در این پژوهش از نسخۀ 26 نرم‌افزار SPSS و روش‌های آماری همبستگی، دونیمه‌سازی و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد.
یافته‌ها: جهت بررسی روایی مقیاس از شاخص روایی محتوایی و نسبت روایی محتوایی بهره برده شد. میزان 94/0 برای شاخص روایی محتوایی (معیار قابل قبول: 79/0) و 83/0 برای نسبت روایی محتوایی (معیار قابل قبول: 62/0) به دست آمد که نشان از روایی قوی این مقیاس دارد. به‌منظور بررسی هماهنگی درونی گویه‌های مقیاس از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای کل مقیاس 89/0، برای آقایان 89/0 و برای بانوان 88/0 به دست آمد. نتایج آزمون دونیمه‌سازی نیز نشان داد که آلفای کرونباخ نیمه‌اول 76/0 و نیمه دوم 82/0 است؛ همچنین ضرایب اسپیرمن برون و گاتمن و همبستگی بین دو نیمه به‌ترتیب 85/0، 85/0 و 75/0 به دست آمد. به­منظور بررسی ساختار عاملی مقیاس از تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه‌های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شد. نتایج شاخص کفایت نمونه‌برداری نشان­ داد که نمونه‌گیری مناسبی جهت تحلیل عاملی صورت گرفته است (72/0=KMO). نتایج آزمون کرویت بارتلت نیز بیانگر همبستگی معنادار کافی بین عبارت مقیاس است. نتایج این آزمون با درجۀ آزادی 4656 و مجذور فی دو 665/11669 درسطح 01/0>P معنادار است. به­منظور تعیین تعداد عامل‌ها، نخست از ملاک ارزش‌های ویژۀ بزرگ‌تر از یک استفاده شد. برای اجتناب از دقت پایین در نتایج خروجی و نیز با توجه به نمودار اسکری، ارزش ویژه در مرحلۀ دوم نیز بزرگ‌تر از یک انتخاب شد. جهت بررسی روایی ملاکی همزمان از پرسشنامۀ باورهای محدودکننده انتخاب همسر (کوب و همکاران، 2003) به کار رفت. نتایج حاصل گویای ارتباط قوی نمره کل دو مقیاس و ارتباط ضعیف تا متوسط زیرمقیاس­های باورهای محدودکننده انتخاب همسر (به‌جز خطای معنوی) با نمره کل باورهای غیرمنطقی در ازدواج است (01/0>P). همبستگی ضعیف زیرمقیاس­های باورهای غیرمنطقی در ازدواج نشانگر استقلال عوامل از یکدیگر است.
بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش پیش‌رو، روایی و اعتبار این مقیاس را تأیید کردند. این مقیاس در قالب سیزده عامل (احساس‌زدایی، بدبینی، تجربه خودمحورانه، تقدیرگرایی، جادوی عشق، خطای معنوی، خوش‌بینی افراطی، راه‌حل ناکارآمد، سختگیری، عشق انحصاری، کامل‌گرایی، نشانه‌های ناکارآمد و همسان‌گزینی) و نود گویه ارائه شده است. این فرم در میان مربیان و مشاوران پیش از ازدواج جهت ارزیابی باورهای غیرمنطقی افراد نسبت به ازدواج به کار می‌رود.
تعارض منافع: تعارض منافعی در این مقاله وجود ندارد.


 
[1]. Cobb, Larson & Watson
کلیدواژه‌ها
باورهای غیرمنطقی؛ ازدواج؛ انتخاب همسر؛ روان‌سنجی؛ اعتبار؛ مقیاس بومی
مراجع
* قرآن کریم

  1. اسدپور، اسماعیل. (1385). «باورهای غیرمنطقی در مورد ارتباط با انتخاب همسر»، روان­شناسی جامعه، ش37، ص28-
  2. حرعاملی، محمد بن حسن. (1367). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
  3. حسین­خانی، هادی. (1399). «باورهای نادرست در مورد ازدواج و نقد آنها با تأکید بر منابع اسلامی»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 8(21): 89-
  4. رجبی، غلامرضا؛ فردوسی، سیما و مسعود شهبازی. (1390). «بررسی کفایت روان‫سنجی مقیاس باورهای محدود‫کننده انتخاب همسر». مشاوره کاربردی، 1(1): 37-
  5. سپهری، صفورا و محمدرضا حسن­زاده توکلی. (1390). «بررسی اعتبار و روایی مقیاس نگرش­های مربوط به انتخاب همسر». خانواده‌پژوهی، 7(27): 401-
  6. سلیمی، هادی؛ علیپور، گیتا؛ تاروردی­زاده، شهین و محمدرضا نیکخواه بهرامی. (1397). «پیش­بینی باورهای غیرمنطقی همسرگزینی براساس بهزیستی ذهنی». پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 6(10): 73-
  7. قره باغی، فاطمه و هدی توکلی. (1398). «طرحواره‌های ناسازگار اولیه، باورهای غیرمنطقی در مورد رابطه و بی­ثباتی ازدواج». روان‌شناسی تحلیلی-شناختی، 10(36): 67-
  8. کلینی، محمد بن یعقوب. (1363). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  9. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
 

References

  1. Baggarozzi, D. & Rauen, P. (1981), Premarital counseling: Appraisal and status. American Journal of Family Therapy, 9 (3), 13-
  2. Cobb, N. P., Larson, J. H. & Watson, W. L. (2003), Development of the Attitudes about Romance and Mate Selection Scale. Journal of Family Relations, 52(3). 222-
  3. Crosby, J. (1985), Reply to myth: Perspectives on intimacy. New York: Wiley. Kerpelman, J. L., Pittman, J. F., Adler-Baeder, F., Eryigit, F., & Paulk, A. (2009). Evaluation of a statewide youth-focused relationships education curriculum. Journal of Adolescence 32, 1359–
  4. Larson, A. S. & Olson, D. H. (1989), Predicting marital satisfaction using prepare: A replication study. Journal of Marital and Family Therapy. 15(3), 1311-
  5. Larson, J. H. (1992), You’re My One and Only: Premarital Counseling for Unrealistic Beliefs about Mate Selection. American Journal of Family Therapy, 20, 242-
  6. Larson, J. H. (2000), Should We Stay Together? A scientifically proven method for evaluating your relationship and improving its chances for long-term success. San Francisco: Jossey
  7. Lederer, W. & Jackson, D. (1968), The mirage of marriage. New York: W.W. Norton.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 357
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 72