تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 293 |
تعداد مقالات | 2,201 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,789,099 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,371,733 |
نظریه بازیها و تعادل نش منفعتطلبانه در برابر تعادل برگ نوعدوستانه در چارچوب رویکرد اخلاقی | ||
جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی | ||
دوره 21، شماره 43، مهر 1403، صفحه 25-48 اصل مقاله (2.37 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/iee.2024.10318.2434 | ||
نویسندگان | ||
داود محمودی نیا* 1؛ سمیه جعفری2؛ داود فروتن نیا3 | ||
1دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه ولیعصر(عج)، رفسنجان، ایران | ||
2دکترای اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
3دانشیار، گروه ریاضی، دانشگاه ولیعصر(عج)، رفسنجان، ایران. | ||
چکیده | ||
مقدمه و اهداف: نظریه بازی بر فرضیات مربوط به ترجیحات بازیکنان و انتظارات متقابل آنها در مورد رفتار دیگران بنیان نهاده شده است. از این مجموعه مفروضات، نظریهپردازان بازی پیشبینیهایی در مورد نتایج بازی و تعاملات بین بازیکنان را انجام میدهند. پایه و اساس این نظریه توسط فن نیومن و مورگنسترن[1] (1944) در کتابی با عنوان «نظریه بازی و رفتار اقتصاد[2]» مورد تحلیل قرار گرفت و سپس جان نش در بین سالهای 1950-1953 به توسعه این تئوری پرداخت. در مقابل، اخلاق[3] یک رشته هنجاری است که از تأمل در رفتار و نگرش اخلاقی به دست میآید و ارتباط بین رویکرد اخلاقی و نظریه بازیها به عنوان دو حوزه نوظهور در فعالیتهای پژوهشی و مطالعاتی در علوم اجتماعی و علوم انسانی محسوب میگردد. کاربرد نظریه بازیها در اخلاق به سال 1954 برمیگردد، زمانی که ریچارد بریتوی[4] (1954) در ارتباط با «نظریه بازیها به عنوان ابزاری برای فلسفه اخلاقی» سخنرانی ارائه کرد. دو مفهوم بسیار مهم در ارتباط با نظریه بازی و اخلاق وجود دارد که مربوط به رفتارها یا ترجیحات نوع دوستانه (ایثارگرانه) و یا رفتار مبتنی بر نفع شخصی[5] میباشد. با این حال در چارچوب رویکرد اخلاقی ترجیحات منفعت طلبانه به رویکرد خودگرایی[6] یا عقلانیت فردی[7] و همچنین رفتار نوع دوستانه به رویکرد دیگرگرایی[8] یا عقلانیت گروهی[9] معروف هستند. مفهوم نفع شخصی و نوع دوستی در مرکز انواع مباحث فلسفی و اجتماعی قرار دارند و ریشههای آن به سوفیستها[1] و فیلسوفان یونان باستان برمیگردد که «خود[2]» را مرکز مسائل اخلاقی میدانستند. روش: یکی از مفاهیم مهم در نظریه بازیها هنگام مدلسازی رفتار اجتماعی-اقتصادی و تعاملات انسانی مفهوم تعادل نش است که توسط جان نش (1950 و 1951) پایهگذاری شد. این تعادل به عنوان یک مفهوم راه حلی در یک بازی غیرهمکارانه در نظر گرفته شده است و در ادبیات اقتصادی این مفهوم متناظر با دیدگاه نفع طلبی شخصی است که متناظر با رویکرد خودخواهانه و یا منفعت طلبی اخلاقی بر اساس دیدگاه آدام اسمیت در ارتباط با رویکرد نفع شخصی میباشد. تعریف 1: نمایه استراتژی s^*=(s_1^*,….,s_n^* ) یک تعادل نش از G است اگر و فقط اگر، برای همه بازیکنان و i∈N و همه si ∈ Si, u_i (s^* )≥u_i (s_i,s_(-i)^* ) درحالیکه تعادل نش مبتنی بر خودگرایی یا فردگرایی است یعنی هر بازیکن قصد دارد تا بازدهی خود را به حداکثر برساند، تعادل برگ بر اساس نوعدوستی ارائه میشود به طوری که هدف هر بازیکن به حداکثر رساندن سود همه بازیکنان دیگر است. تعریف 2: یک نمایه استراتژی s^*=(s_1^*,….,s_n^* ) یک تعادل برگ از G است اگر و فقط اگر، برای همه بازیکنان i∈N و همه s_i ∈ S_j u_i (s^* )≥u_i (s_i^*,s_(-i) ) از طرف دیگر برای طراحی بازی بین دو سیاستگذار و به منظور انعکاس وابستگی متقابل بین رشد اقتصادی و تورم از یک سو و ابزارهای سیاست اقتصاد کلان از جمله سیاستهای پولی و مالی از سوی دیگر، از یک تابع لجستیک تعدیل[1] شده استفاده شد. تابع پایهای لجستیک را میتوان در فرم زیر نمایش داد: (1) f(x)=k/(1+θe^(-φ(x-x_0)) ) که براساس این معادله، k نشاندهنده مقدار ماکزیمم منحنی است و φ نرخ رشد لجستیک و شیب منحنی است. همچنین در این معادله زمانی که θ>0 است تابع یکنواخت میباشد و از طرفی دامنه تغییرات تابع بازه ی [0,k] میباشد. نتایج: ازاینرو در این مطالعه به بررسی تحلیل دیدگاههای منفعتطلبانه و نوعدوستانه در چارچوب ادبیات نظریه بازیها و رویکرد اخلاقی پرداختیم و بهدنبال پاسخ به این سوال هستیم که کدامیک از این دو دیدگاه میتواند منافع اجتماعی بیشتری برای کل جامعه بههمراه داشته باشد؟ بااینحال بررسی تعادل در برخی بازیهای مشهور گویای آن است که تعادل بِرگ که تاییدکننده قاعده طلایی در اخلاق نیز است، میتواند مطلوبیت و رفاه اجتماعی بالاتری را برای کل جامعه به ارمغان آورد که مطابق با دیدگاههای اسلامی در رویکرد اخلاقی است با بررسی تعادل نش و تعادل برگ میتوان نشان داد که در این بازی دو سیاستگذاری تعادل نش جایی است که بانک مرکزی استراتژی سیاست پولی انقباضی و دولت سیاستمالی انقباضی را در پیش میگیرد و ازاینرو میزان تورم برابر 0934/0 و رشد اقتصادی 0817/0 میباشد و از طرف دیگر در تعادل برگ جایی است که بانک مرکزی سیاست پولی انقباضی و دولت سیاست مالی انبساطی را در دستور کار قرار می دهد و ازاینرو تورم برابر 0928/0 و رشد اقتصادی برابر 0802/0 است. بحث و نتیجهگیری: در طی قرنهای اخیر اصل منفعت شخصی که برگرفته از دیدگاه آدام اسمیت است بهعنوان اصول اخلاقی و عقلایی در تصمیمگیریهای فردی و جمعی مطرح است و تعادل نش نیز به پیروی از همین دیدگاه توسط جان نش مطرح و در آن هر بازیکن براساس نفع شخصی و سودمندی در تلاش هستند تا در مقابل رقیب خود به بهترین پیامد دست یابند که بهعنوان دیدگاه عقلانیت فردی یا خودگرایی در اخلاق نیز از آن یاد میشود. بااینحال مطالعات نشان دادهاند که دنبال کردن منفعت شخصی، سبب دستیابی به بالاترین مطلوبیت و پیامد نمیشود و ازاینرو برگ تعادلی را معرفی که بهعنوان تعادل نوعدوستانه یا ایثارگرانه معروف است که در مقابل تعادل نش قرار گرفته است. همچنین در دیدگاه اخلاقی این نوع تعادل بهعنوان عقلانیت گروهی یا دیگرگرایی نیز شناخته شده است. در دیدگاههای اسلامی نیز تاکید زیاد بر رفتارهای نوع دوستانه، ایثارگرانه و انفال شده است. ازاینرو در این مطالعه به بررسی مفهوم تعادل نش و تعادل برگ در برخی از بازیهای مهم و کاربردی در علوم انسانی که کاربردهای مهمی در اقتصاد، علوم سیاست و... دارد پرداختیم. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که در بسیاری از این بازیها مهم و مشهور تعادل نوعدوستانه و پیگیری قاعده طلایی و حمایت متقابل بین بازیکنان اثرات مثبتی بر رفاه جامعه نسبت به تعادل نش دارد. از طرف دیگری در این مطالعه در چارچوب تابع لوجستیک، بازی بین دو سیاستگذار پولی و مالی از جنبه تجربی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن نشان میدهد که در تعادل بِرگ یعنی در بازی نوعدوستانه بین دو سیاستگذار سطح تورم نسبت به تعادل نش، در وضعیت پایینتری تثبیت میشود. طبقه بندی JEL: C70، P40 تقدیر و تشکر: در این بخش جا دارد تا از زحمات تیم اجرایی و همچنین داوران محترم فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اسلامی کمال تشکر و سپاس را داشته باشم. | ||
کلیدواژهها | ||
نظریه بازی؛ اخلاق؛ تعادل نش؛ تعادل بِرگ؛ مطلوبیت | ||
مراجع | ||
http://dx.doi.org/10.1155/2015/452042.
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-25546-6
https://doi.org/10.48550/arXiv.1904.08228
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 263 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 37 |