پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها299
تعداد مقالات2,240
تعداد مشاهده مقاله5,050,398
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,528,628
کاویانی, محمد, عزیزاللهی, زهرا. (2). دریافت تاریخچه در روان‌درمانی و تعارض با تجسس از دیدگاه اسلام. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(36), 95-113. doi: 10.30471/psy.2024.10311.2262
محمد کاویانی; زهرا عزیزاللهی. "دریافت تاریخچه در روان‌درمانی و تعارض با تجسس از دیدگاه اسلام". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19, 36, 2, 95-113. doi: 10.30471/psy.2024.10311.2262
کاویانی, محمد, عزیزاللهی, زهرا. (2). 'دریافت تاریخچه در روان‌درمانی و تعارض با تجسس از دیدگاه اسلام', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(36), pp. 95-113. doi: 10.30471/psy.2024.10311.2262
کاویانی, محمد, عزیزاللهی, زهرا. دریافت تاریخچه در روان‌درمانی و تعارض با تجسس از دیدگاه اسلام. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 2; 19(36): 95-113. doi: 10.30471/psy.2024.10311.2262

دریافت تاریخچه در روان‌درمانی و تعارض با تجسس از دیدگاه اسلام

مطالعات اسلام و روانشناسی
دوره 19، شماره 36، فروردین 1404، صفحه 95-113    اصل مقاله (1.4 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/psy.2024.10311.2262
نویسندگان
محمد کاویانی* 1؛ زهرا عزیزاللهی2
1دانشیار، گروه روان‌شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.
2دانشجوی دکتری، روانشناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
چکیده
مشاوره و روان درمانگری شامل مراحلِ آغازین، میانی و پایانی است؛ مرحله آغازین، خود شامل ارزیابی اولیه، ارزیابی مسئله مراجع، ارزیابی چندبعدی، مصاحبه، آزمون، تشخیص و مفهوم‌سازی یا فرمول‌بندی می‌باشد. اطلاع همه‌جانبه از مشکل مراجع و نحوه پدیدآیی و تحول آن، اطلاع از تأثیر دوران تحول و عوامل اجتماعی، خانوادگی و پزشکی و نیز علائم بالینی وضعیت روانی در مرحله اولیه نشان می‌دهد که نقطه شروع در این فرایند عبارت است از کسب اطلاعات مربوط به پیشینه مراجع و این کسب اطلاعات در تمام فرایند درمان نیز حضور دارد. بنابراین یکی از موضوعات شایسته پژوهش در عرصه مشاوره و روان‌درمانی گرفتن تاریخچه اختلال در اتاق مشاوره است که از فرایندهای مهم و مشترک در همه رویکردهای مشاوره و روان‌درمانی بوده و هست.
دریافت «تاریخچه اختلال» در اتاق مشاوره به شیوه‌های مختلف صورت می‌پذیرد که در بعضی موارد یادآور عنوان «تجسس» خواهد بود؛ «تجسس» یکی از مفاهیم و رفتارهای منفی از دیدگاه اسلامی به حساب می‌آید. در جامعه اسلامی و در تعامل مشاور و مراجعِ مسلمان، باید آداب اسلامی رعایت شود و از رفتارهای منفی، کاملا اجتناب شود. درمان یک اختلال از طریق انجام رفتارهای منفی، قابل پذیرش نیست. برای مثال «تداعی آزاد» که یکی از تکنیک‌هایی درمانی مورد تأکید فروید بود، از این مقوله است؛ فروید معتقد بود و اینگونه عمل می‌کرد که آزمودنی روی تخت به صورت ریلکس دراز می‌کشید و با جهت‌دهیِ درمانگر از طریق ارائه یک سوال، یا حتی ارائه یک کلمه، مراجع هر آنچه به ذهنش خطور می‌کرد، با صدای بلند برزبان جاری می‌کرد، بنابراین بر اساس این تکنیک، مراجع ممکن است بسیاری از کلمات، مفاهیم، جریانات و رفتارهای زشت گذشته به ذهنش خطور کند و آنها را بر زبان جاری کند. این گونه رفتار کردن از دیدگاه اسلامی ممنوع است.
سؤال پژوهش این بود که این دو رویکرد چگونه با هم جمع می‌شوند؟ از یک سو، اطلاع از تاریخچه اختلال، ضرورت دارد و بدون آن امکان درمان نیست؛ از سوی دیگر اسلام به مشاور گفته است که در مسائل خصوصیِ مُراجِع جستجو نکن! و نیز به مراجع گفته است که خطاهای گذشته‌ات را فقط با خداوند به منظور توبه کردن، درمیان بگذار و دیگران را از خطاهای خودت مطلع نساز! آیا این دو رویکرد در اتاق مشاوره قابل جمع هستند؟ آیا اتاق مشاوره یک استثناء به حساب می‌آید؟ آیا روش پژوهش در متون دینی که با نام «روش اجتهادی» شناخته می‌شود، راه حلی برای این موقعیت ارائه می‌کند؟ اگر راه حلی ارائه شده است، آن راه حل کدام است؟
این تحقیق با رویکرد، «علمی‌- دینی» انجام شده و به لحاظ روشی، مبتنی بر روش «اجتهادی» است. منظور از روش اجتهادی عبارت است از: «پژوهش، سنجش، استدلال و اکتشاف گزاره‌های دینی براساس کتاب، سنت و بر پایه ادله کتاب، سنت، عقل و اجماع» و دارای مراحل متعددی است از جمله: «طرح مسئله» و «تبیین موضوع»، «گردآوری داده‌های متنی: آیات، روایات و قواعد فقهی و اصولی»، «بررسی سند و دلالت داده‌ها»، «تحلیل داده‌ها بر اساس سند و دلالت»، «تحلیل داده‌ها بنابر سازگاری درونی»، «تحلیل داده‌ها بر پایه سازگاری بیرونی»، «حل مسئله و نتیجه‌گیری». بر این اساس، این پژوهش به لحاظ روشی، از دو مقدمه و یک تحلیل نهایی برخوردار است؛ اثبات مقدمات، با استفاده روشمند از منابع و ادله روانشناختی و منابع دینی حاصل شده است و تحلیل نهائی که محصول درهم‌کرد آن دو مقدمه است، از بررسی آن دو مقدمه به دست آمده است؛ مقدمه اول این است که «در مشاوره و روان‌درمانگری از نظر صاحب‌نظران، کسب اطلاعات از سوابق بیماری و گذشته مراجع ضرورت تام دارد. روش اثبات این مقدمه عبارت است از گردآوری و مرور بر اطلاعات تخصصی و مؤلفه‌های دخیل؛ این مطالعات بیشتر مربوط است به منابع روانشناختی، اما مقدمه دوم که ناظر به «حکم تجسس» از نظر اسلام است، با روش اجتهادی براساس مؤلفه‌های سابق انجام گرفت؛ از این روی، با بررسیِ کامل روایات، پنجاه روایت در این مورد به دست آمد که از چند بُعد مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها پژوهش بیانگر چند نکته است: 
الف. رویکردهای مختلف مشاوره و روان‌درمانگری تأکید دارند که تلاش برای فراهم‌سازی اطلاعات مختلف، باید با رضایت مراجع باشد و خود مراجع باید در این مسیر همراهی کند.
تعبیرهایی مانند «یادآوری بدون سانسور» (شارف، 1399، ص47 و 48)، «بیان آزادانه»، «باور به رهایی‌بخشی رهنمود روان‌کاو»، «اتحاد با روان‌کاو»، «ابراز به صورت هیجانی»، «تشریح با وجود تکانه‌‌آوربودن»، «جرئت‌مندی بازگشت از واقعیت به عقب» و «بازگشت به واقعیت» (پروچاسکا و نورکراس، 1399، ص55 و 56)؛ «بازگویی موبه‌مو»؛ «بیان صادقانه» (پروچاسکا و نورکراس، ص274) و «افزایش جرئت و جسارت‌مندی و پذیرش خطر خودفاش‌سازی» (زهراکار و جعفری، 1400، ص190)، که در سخنان صاحب نظران آمده، گویا این مطلب است؛
ب. «موضوعات مورد خودافشائی» نیز متعدد است و موارد سخت و ناراحت کننده را نیز شامل می‌شود؛ تعابیری همچون «همۀ خاطرات حتی واپس رانده شده و دردناک»، «همه خطورات ذهنی»، «وقایع فراموش شده» و «مواد ناهوشیار» (شارف، 1399، ص47-52)؛ «مطالب زننده و زشت»، «مطالب پیش پا افتاده و بی‌اهمیت» (پروچاسکا و نورکراس، 1399، ص55 و56)؛ «حداکثر جزئیات» (زهراکار و جعفری، 1400، ص156)؛ «رازهای بسیار ناراحت‌کننده» (شارف، 1399، ص124) گویای این مطلب است؛
ج. تجسس در امور دیگران» از نظر اسلام، قابل تأیید و جایز نیست؛ قرآن می‌فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده‌اید! از بیشتر گمان‌ها بپرهیزید که پاره‌اى از آنها گناه است و تجسّس مکنید...» در استفاده «حرمت تجسس» از این آیه شریفه، بین فقیهان اختلافی نیست. علتی که در جمله «أَیُحِبُّ أَحَدُکُم أَنْ یَأکُلَ لَحمَ أَخیهِ» برای حرمت غیبت ذکر شده، برای حرمت تجسس نیز هست (طباطبایی، 1417، ج18، ص323).
د. بر اساس آنچه در روایات آمده است، اصل تجسس استثناءپذیر است؛ «ضرورت درمان» از دیدگاه اسلام موجب می‌شود که «تجسس در حد ضرورت برای درمان» با شرایط خاص خودش استثناء دانسته شده، و مجاز شمرده شود؛ لکن باید به قید «در حد ضرورت» توجه کامل داشت. اذن به درمان، مستلزم اذن به لوازم آن نیز هست؛
کلیدواژه‌ها
مشاوره اسلامی؛ روان‌درمانگری اسلامی؛ تجسس؛ روان‌شناسی اسلامی؛ روش اجتهادی
مراجع

* قرآن کریم

  1. ابن‌بابویه، محمد بن على ‌(1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. 1ج، چ2، قم: دارالشریف الرضی.
  2. ابن‌‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول عن آل الرسولn. 1ج، چ2، قم: جامعه مدرسین.
  3. ابن‌فارس، احمد (1404ق)، معجم مقائیس اللغة. ج6، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  4. امیدی، سجاد؛ مجتهد سلیمانی، ابوالحسن و محمد رسایی (1400)، «تجسس از منظر فقه حکومتی با رویکرد امنیتی −نظامی، علوم اجتماعی»، نشریه مطالعات بین رشته­ای دانش راهبردی، ش42، ص383−414.
  5. انارکی تودشکی، محمد؛ آقایی بجستانی، مریم و محمد روحانی مقدم (1399)، «تجسس از منظر فقه امامیه». مجله فقه و تاریخ تمدن، س16، ش3، ص24−29.
  6. پروچاسکا، جیمز اُ و جان سی نورکراس (1399)، نظریه­های روان‌درمانی (نظام‌های روان‌درمانی) تحلیل میان نظری، ترجمه یحیی سیدمحمدی (1399)، ویراست هشتم، چ16، تهران: روان.
  7. تبریزی، میرزا جواد (1391)، صراط النجاه. ج2، قم: دارالصدیقه الشهیده.
  8. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410)، غررالحکم و دررالکلم (مجموعۀ من کلمات و حکم الامام علیj). 1ج، چ2، قم: دارالکتاب الاسلامی.
  9. جان‌بزرگی، مسعود و ناهید نوری (1401)، نظریه‌های بنیادین روان‌درمانگری و مشاوره. چ3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  10. جناتی، محمد ابراهیم‌ (1370)، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامى. تهران: کیهان.
  11. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه. 30ج، چ1، قم: موسسه آل البیتb لإحیاء التراث الشیعه.
  12. خرازی، سیدحسین (1380)، «کاوشی در حکم فقهی تجسس». مجله فقه اهل‌بیت، ش26، ص77−112.
  13. دردشتی، احمدرضا و سیدعلی سید موسوی (1398)، «بررسی استدلالی حکم فقهی خودافشائی مراجعان در جلسۀ مشاوره و درمان». پژوهش‌های روان‌شناسی اسلامی، س2، ش2، ص25−48.
  14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن. 1ج، چ1، بیروت −دمشق: دارالعلم −الدار الشامیّه.
  15. ری­شهری، محمد (1395)، میزان الحکمه. ترجمه حمیدرضا شیخی، 8 ج، قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
  16. زمخشری، محمود بن عمرو (1417ق)، الفانق فی غریب الحدیث. ج4، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  17. زهراکار، کیانوش و فروغ جعفری (1400)، مشاوره خانواده (مفاهیم، تاریخچه، فرآیند و نظریه­ها). ویراست دوم، چ13، تهران: ارسباران.
  18. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ج.ا.ا. (1386)، نظام‌نامۀ اخلاقی سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره. تهران: سازمان نظام...
  19. شارف، ریچارد. اس. (1399)، نظریه های روان درمانی و مشاوره. ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران، انتشارات رسا.
  20. شریف الرضی، محمد بن حسین (1379)، نهج­البلاغه. ترجمه و شرح فیض الاسلام، ج3، چ5، تهران: مؤسسه چاپ نشر تألیفات فیض الاسلام.
  21. شفیع‌آبادی، عبدالله (1399)، مقدمات راهنمایی و مشاوره: مفاهیم وکاربردها. تهران: رشد.
  22. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1384)، شرح اصول کافی. ج4، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  23. صنم‌نژاد، آیدین، و همکاران، (1400)، «بررسی اثربخشی درمان بافت نگر انصاف مح.ر مبتنی بر نظریه بوزورمنی −نایج بر افزایش کیفیت و کاهش تعارضات زناشوئی در زوجین». فصلنامه زن و جامعه، شماره 46، دوره 12.
  24. طاهرى، حبیب‌الله (1418ق)، حقوق مدنى. ج5، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن. چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  26. طریحی، فخرالدین بن محمد، (1362)، مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
  27. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین. ج9، چ2، قم: هجرت.
  28. قاسمی حامد، عباس و همکاران، (1396)، «ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های حاکم بر تبلیغ در فضای مجازی در چارچوب حقوق مصرف». پژوهش های حقوقی، شماره 23.
  29. قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
  30. قریشی بنایی، علی‌اکبر (1412ق)، قاموس قرآن. ج7، چ6، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  31. کاویانی، محمد و مصطفی نظری، (1402)، «کاربست روش تحلیل مضمون در بررسی و مقایسه جایگاه «فکر» در روانشناسی قرآن بنیان». روش‌شناسی علوم انسانی، سال 28، شماره 110.
  32. کریمی­نیا، محمدمهدی؛ یوسف‌زاده، میلاد و مجتبی انصاری مقدم (1400)، «اصل عدم تجسس و استثنائات آن در فقه و حقوق ایران». نشریه دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، س4، ش35، ص104−114.
  33. کلینى، محمد بن یعقوب‌ (1407ق)، الکافی. ج8، چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیة‌.
  34. مازندرانی، محمد صالح بن احمد (1382)، شرح الکافی −الأصول و الروضۀ. ج12، چ1، تهران: المکتبۀ الاسلامیه.
  35. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالأنوار الجامعۀ لدرر أخبار الأئمۀ الأطهار. ج111، چ2، بیروت: دار أحیاء التراث العربی.
  36. محقق داماد، سیدمصطفى ‌(1406ق)، قواعد فقهى، ج4، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى‌.
  37. مروارید، احمد، و همکاران، (1397)، «تداعی آزاد در روان­تحلیل‌گری و حکم تکلیفی گناه». جستارهای فقهی و اصولی، سال چهارم، شماره 11.
  38. مشکینى، میرزا على (1392)، مصطلحات الفقه. ج1، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
  39. مصطفوی، حسن، (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  40. مصطفوی، محمدکاظم (1421)، مائه قاعده فقهیه. ج1، چ4، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  41. مغنیه، محمدجواد (1424ق)، تفسیر الکاشف. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
  42. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  43. مکارم شیرازی، ناصر (1377)، اخلاق در قرآن. قم: مدرسه علی بن ابی طالبj.
  44. مکارم شیرازى، ناصر (1424ق)، کتاب النکاح. ج6، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالبj.
  45. مکارم شیرازى، ناصر (1429ق)، احکام پزشکى. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالبj.
  46. نجف‌آبادى، حسین (1409ق)، مبانى فقهى حکومت اسلامى. ترجمه محمود صلواتى، ج8، قم: مؤسسه کیهان.
  47. نجفی ، محمد حسن، (1392)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. قم، ناشر اسلامیه.
  48. نجفى، مهدى‌ (1423ق)، أحکام المتاجر المحرمة‌. ج1، نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  49. وصال، مینا (1398)، «اخلاق حرفه­ای در حوزه روان‌شناسی و مشاوره»/ اخلاق پزشکی، دوره 13، ش44.
  50. Ibn Babuyah, Muhammad ibn Ali (1406 AH), The Reward of Deeds and the Punishment of Deeds (Thawab al-A'mal wa 'Iqab al-A'mal), 1 vol., 2nd ed., Qom: Dar al-Sharif al-Radhi.
  51. Ibn Shu'bah al-Harrani, Hasan ibn Ali (1404 AH), Gifts of the Intellects from the Family of the Prophet (Tuhaf al-'Uqul 'an Al al-Rasul), 1 vol., 2nd ed., Qom: Jami'ah al-Mudarrisin.
  52. Ibn Faris, Ahmad (1404 AH), Dictionary of Language Standards (Mu'jam Maqayis al-Lughah), 6 vols., Qom: Islamic Propagation Office Publications of Qom Seminary.
  53. Omidi, Sajjad; Abolhasan Mojtahed Soleimani & Mohammad Rasai (1400 SH), "Espionage from the Perspective of Governmental Jurisprudence with a Security-Military Approach," Interdisciplinary Journal of Strategic Knowledge, No. 42, pp. 383–414.
  54. Anaraki Tudeshki, Mohammad; Maryam Aghaei Bejestani & Mohammad Ruhani Moghadam (1399 SH), "Espionage from the Perspective of Imami Jurisprudence," Journal of Jurisprudence and Civilization History, Year 16, No. 3, pp. 24–29.
  55. Prochaska, James O. & John C. Norcross (1399 SH), Theories of Psychotherapy (Psychotherapy Systems): An Intertheoretical Analysis, Trans. Yahya Seyyed Mohammadi, 8th ed., 16th print, Tehran: Ravan.
  56. Tabrizi, Mirza Jawad (1391 SH), The Path of Salvation (Sirat al-Najat), Vol. 2, Qom: Dar al-Siddiqah al-Shahidah.
  57. Tamimi Amidi, Abd al-Wahid ibn Muhammad (1410 AH), Peals of Wisdom and Gems of Speech (Ghurar al-Hikam wa Durar al-Kalim), 1 vol., 2nd ed., Qom: Dar al-Kitab al-Islami.
  58. Janbozorgi, Masoud & Nahid Nouri (1401 SH), Fundamental Theories of Psychotherapy and Counseling, 3rd ed., Qom: Research Institute of Hawzah and University.
  59. Jannati, Muhammad Ibrahim (1370 SH), Sources of Ijtihad from the Perspective of Islamic Schools of Thought, Tehran: Kayhan.
  60. Hurr al-Amili, Muhammad ibn Hasan (1409 AH), Means of the Shi'a (Wasail al-Shi'ah), 30 vols., 1st ed., Qom: Al al-Bayt Institute for Reviving Islamic Heritage.
  61. Kharrazi, Seyyed Hossein (1380 SH), "An Inquiry into the Jurisprudential Ruling on Espionage," Journal of Ahl al-Bayt Jurisprudence, No. 26, pp. 77–112.
  62. Dardashti, Ahmadreza & Seyyed Ali Seyyed Mousavi (1398 SH), "An Analytical Study of the Jurisprudential Ruling on Client Self-Disclosure in Counseling and Therapy Sessions," Islamic Psychology Research, Year 2, No. 2, pp. 25–48.
  63. Raghib Isfahani, Husayn ibn Muhammad (1412 AH), Vocabulary of the Qur'an (Mufradat Alfaz al-Qur'an), 1 vol., 1st ed., Beirut-Damascus: Dar al-'Ilm – al-Dar al-Shamiyyah.
  64. Rayshahri, Muhammad (1395 SH), The Scale of Wisdom (Mizan al-Hikmah), Trans. Hamidreza Sheikhi, 8 vols., Qom: Dar al-Hadith Cultural Institute.
  65. Zamakhshari, Mahmud ibn 'Amr (1417 AH), The Outstanding in Strange Hadith (Al-Fa'iq fi Gharib al-Hadith), 4 vols., 1st ed., Beirut: Dar al-Kutub al-'Ilmiyyah.
  66. Zahrakar, Kianoush & Forough Jafari (1400 SH), Family Counseling (Concepts, History, Process, and Theories), 2nd ed., 13th print, Tehran: Arasbaran.
  67. Iranian Psychological & Counseling Organization (1386 SH), Code of Ethics for the Iranian Psychological & Counseling Organization, Tehran: Iranian Psychological Organization.
  68. Sharf, Richard S. (1399 SH), Theories of Psychotherapy and Counseling, Trans. Mehrdad Firoozbakht, Tehran: Rasa Publications.
  69. Sharif al-Radi, Muhammad ibn Husayn (1379 SH), Nahj al-Balaghah, Trans. & Commentary by Fayz al-Islam, 3 vols., 5th ed., Tehran: Fayz al-Islam Publications.
  70. Sharif al-Radi, Muhammad ibn Husayn (1379 SH), Nahj al-Balaghah, Trans. & Commentary by Fayz al-Islam, 3 vols., 5th ed., Tehran: Mu'assasah Chap Nashr Ta'lifat Fayz al-Islam.
  71. Shafi’abadi, Abdullah (1399 SH), Moqaddamat-e Rahnamayi va Moshaverat: Mafahim va Karbordha, Tehran: Roshd.
  72. Sadr al-Din Shirazi, Muhammad ibn Ibrahim (1384 SH), Sharh Usul al-Kafi, 4 vols., Tehran: Mu’assasah Motale’at va Tahqiqat Farhangi.
  73. Sanamnezhad, Aydin et al. (1400 SH), "Barresi-ye Asarbakhshi-ye Darman-e Baft-Negar-e Ensaf-Mehr...," Zan va Jame’eh, No. 46, Vol. 12.
  74. Taheri, Habibullah (1418 AH), Hoquq-e Madani, 5 vols., 2nd ed., Qom: Daftar Entesharat-e Eslami.
  75. Tabatabai, Seyyed Muhammad Husayn (1417 AH), Al-Mizan fi Tafsir al-Qur’an, 5th ed., Qom: Daftar Entesharat-e Eslami.
  76. Tarihi, Fakhr al-Din ibn Muhammad (1362 SH), Majma’ al-Bahrain, Tehran: Mortazavi.
  77. Farahidi, Khalil ibn Ahmad (1409 AH), Kitab al-‘Ayn, 9 vols., 2nd ed., Qom: Hijrat.
  78. Qasemi Hamed, Abbas et al. (1396 SH), "Mamnu’iyat-ha va Mahdudiyat-ha-ye Hakem bar Tablighat...," Pajouhesh-ha-ye Hoquqi, No. 23.
  79. Qurtubi, Muhammad ibn Ahmad (1364 SH), Al-Jami’ li-Ahkam al-Qur’an, Tehran: Nasir Khosrow.
  80. Qureshi Banai, Ali Akbar (1412 AH), Qamus al-Qur’an, 7 vols., 6th ed., Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
  81. Kaviani, Mohammad & Nazari, Mostafa (1402 SH), "Karbast-e Ravesh-e Tahil-e Mazmun dar Barresi va Moqayeseh-ye Jaigah-e ‘Fekr’ dar Ravanshenasi-ye Qur’an-Bonyan."
  82. Kariminia, Muhammad Mahdi; Milad Yusefzadeh & Mojtaba Ansari Moghadam (1400 SH), "Asl-e ‘Adam-e Tajassos va Estesna’at-e An dar Fiqh va Hoquq-e Iran," Dastaward-ha-ye Nowin dar Motale’at-e Olum-e Ensani, Vol. 4, No. 35, pp. 104–114.
  83. Kulayni, Muhammad ibn Ya’qub (1407 AH), Al-Kafi, 8 vols., 4th ed., Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
  84. Mazandarani, Muhammad Salih ibn Ahmad (1382 SH), Sharh al-Kafi – Al-Usul wa al-Rawdah, 12 vols., 1st ed., Tehran: Al-Maktabah al-Islamiyyah.
  85. Majlisi, Muhammad Baqir (1403 AH), Bihar al-Anwar, 111 vols., 2nd ed., Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-‘Arabi.
  86. Muhaqqiq Damad, Seyyed Mostafa (1406 AH), Qawa’id-e Fiqhiyyah, 4 vols., 12th ed., Tehran: Markaz Nashr-e ‘Ulum-e Eslami.
  87. Marvarid, Ahmad et al. (1379 SH), "Tada’i-ye Azad dar Ravan-Tahlil-Gari va Hukm-e Taklifi-ye Gonah," Jostar-ha-ye Fiqhi va Usuli, Year 4, No. 11.
  88. Mishkini, Mirza Ali (1392 SH), Mustalahat al-Fiqh, 1 vol., Qom: Mu’assasah ‘Ilmi-Farhangi Dar al-Hadith.
  89. Mostafavi, Hasan (1368 SH), Al-Tahqiq fi Kalimat al-Qur’an al-Karim, Tehran: Vezarat-e Farhang va Ershad-e Eslami.
  90. Mostafavi, Muhammad Kazem (1421 AH), Mi’ah Qa’idah Fiqhiyyah, 1 vol., 4th ed., Qom: Daftar Entesharat-e Eslami.
  91. Mughniyah, Muhammad Jawad (1424 AH), Tafsir al-Kashif, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
  92. Makarem Shirazi, Nasser (1424 AH), Kitab al-Nikah, 6 vols., Qom: Entesharat Madrasah Imam Ali ibn Abi Talib (AS).
  93. Makarem Shirazi, Nasser (1429 AH), Ahkam-e Pezeshki, Qom: Entesharat Madrasah Imam Ali ibn Abi Talib (AS).
  94. Makarem Shirazi, Nasser (1374 SH), Tafsir-e Nemuneh, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
  95. Makarem Shirazi, Nasser (1377 SH), Akhlaq dar Qur’an, Qom: Madrasah Ali ibn Abi Talib (AS).
  96. Najafabadi, Husayn (1409 AH), Mabani-ye Fiqhi-ye Hokumat-e Eslami, Trans. Mahmud Salavati, 8 vols., Qom: Mu’assasah Kayhan.
  97. Najafi, Mahdi (1423 AH), Ahkam al-Mutajar al-Muharramah, 1 vol., Najaf: Mu’assasah Kashf al-Ghita’.
  98. Najafi, Muhammad Hasan (1392 SH), Jawahir al-Kalam fi Sharh Shara’i’ al-Islam, Qom: Eslamiyyah.
  99. Vesal, Mina (1398 SH), "Akhlaq-e Herfei dar Howzeh-ye Ravanshenasi va Moshaverat," Akhlaq-e Pezeshki, Vol. 13, No. 44.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 190
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 30