| تعداد نشریات | 8 | 
| تعداد شمارهها | 310 | 
| تعداد مقالات | 2,309 | 
| تعداد مشاهده مقاله | 5,649,923 | 
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,990,103 | 
| اثربخشی آموزش همدلی بر خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان | ||
| مطالعات اسلام و روانشناسی | ||
| دوره 19، شماره 37، تیر 1404، صفحه 33-51 اصل مقاله (1.57 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/psy.2024.10129.2244 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب سروش* 1؛ عباس حبیب زاده2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| چکیده گسترده مقدمه و هدف: هر دانشآموزی که پا به مقطع ابتدایی میگذارد، نیازمند مهارتهایی هم در جهت موفقیت و پیشرفت تحصیلی خود و هم در جهت ارتباط با دانشآموزان دیگر است. بهعنوان یکی از مهارتهایی که توجه به آن اهمیت بسیار بالایی دارد و بر عملکرد تحصیلی دانشآموزان موثر است میتواند از خودتنظیمی نام برد. خودتنظیمی بهعنوان راهبردی برای کمک به فراگیران در جهت تسلط بر فرآیند یادگیری و بهبود کیفیت آن، و همچنین درجهت تنظیم و سازگار کردن احساسات براساس نیازهای موقعیت شناخته میشود. در کنار آن دانشآموزان نیاز دارند تا جریان اجتماعی شدن را بهدرستی طی نموده و با همسالان خود ارتباط سازگارانهای داشته باشند، چراکه سازگاری اجتماعی بالا در واقع زیربنای عملکرد خوب، تسهیلکننده نقش اجتماعی و عامل رضایت بیشتر از زندگی است. ازاینرو انجام مداخلات روانشناختی و بررسی تأثیر آموزشهای مختلف در جهت سازگاری دانشآموزان امری ضروری است. از طرفی آموزش همدلی نیز به عنوان یک آموزش کاربردی برای تمام سنین شناخته میشود. ازآنجاییکه زندگی در عصر حاضر سرشار از تجربه استرسها، اضطرابها، تعارضها و درگیریهای ذهنی است، همدلی یکی از بهترین مقابلهها در برابر این فشارهاست. برایناساس هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش همدلی بر خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان پسر مقطع ابتدایی بود. روش: این پژوهش از نوع شبهآزمایشی و با استفاده از طرح پیشآزمون و پسآزمون، همراه با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، دانشآموزان پسر مقطع ابتدایی شهر قم در سال تحصیلی 1401 - 1402 را شامل میشد، و نمونه پژوهش دو کلاس 14 نفری (مجموع 28 نفر) از دانشآموزان پایه سوم ابتدایی مدرسه مفید در ناحیه چهار شهر قم بودند که بهصورت نمونه در دسترس انتخاب شدند و بهصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده شامل: پرسشنامههای خودتنظیمی هافمن و کاشدان (2010): این پرسشنامه دارای 20 سوال همراه با طیف لیکرت 5 درجهای میباشد و 3 مؤلفه پنهانکاری، سازشکاری و تحمل را میسنجد. پرسشنامههای سازگاری اجتماعی سینها و سینگ (1993) : این پرسشنامه دارای 20 سوال، بهصورت دوگزینهای و با گزینههای (بله - خیر) میباشد. پاسخ بله دارای نمره صفر و پاسخ خیر دارای نمره یک است. و نمره پایینتر نشاندهنده سازگاری اجتماعی بالاتر است. پس از برگزاری پیشآزمون، گروه آزمایش به مدت هشت جلسه براساس پروتکل پیشنهادی جانبزرگی و آگاههریس (2009) آموزش همدلی را دریافت کردند. این آموزش شامل چهار گام اساسی میشد: گام اول آشنایی با احساسات فیزیولوژیک، گام دوم آشنایی با احساسات روانشناختی، گام سوم تمرکز بر مشابهت و تفاوت احساسات خود با دیگری و گام چهارم تقویت پاسخ های همدلانه. هر یک از این گامها در دو جلسه مورد توجه قرار گرفتند و گروه کنترل هیچگونه آموزشی در این زمینه دریافت نکرد. نتایج: در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل دادهها در سطح توصیفی از میانگین و انحراف معیار استفاده شد. جدول 1: میانگین و انحراف استاندارد خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی متغیرها منبع گروه کنترل گروه آزمایش میانگین انحراف معیار میانگین انحرافمعیار خودتنظیمی پیشآزمون 71/65 090/5 53/58 942/8 پسآزمون 07/70 528/10 57/87 827/5 سازگاری اجتماعی پیشآزمون 14/28 657/1 64/30 781/1 پسآزمون 86/27 445/2 21/22 051/1 همچنین برای بررسی استنباطی دادهها، نخست پیشفرض نرمال بودن، همگنی شیبهای رگرسیون و تساوی واریانسها و تساوی کواریانسها بررسی شد. و در ادامه از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. همچنین برای بررسی مولفه های خودتنظیمی مجددا از تحلیل کوواریانس استفاده شد. جدول3 : نتایج تحلیل مانکوا در رابطه با نمرات گروه آزمایش و کنترل در مؤلفههای خودتنظیمی منبع تغییرات متغیر مجموع مجذورات df میانگین مجذورات f سطح معناداری مجذور اتا توان آزمون پیشآزمون پنهانکاری 260/2 1 260/2 123/0 729/0 005/0 063/0 سازشکاری 805/68 1 805/68 963/3 059/0 147/0 479/0 تحمل 097/0 1 097/0 015/0 904/0 001/0 052/0 گروه پنهانکاری 605/338 1 605/338 496/18 0005/0< 446/0 984/0 سازشکاری 862/156 1 862/156 036/9 006/0 282/0 821/0 تحمل 197/44 1 197/44 789/6 016/0 228/0 704/0 نتایج جدول 3 نشان میدهد که با در نظر گرفتن نمرات پیشآزمون بهعنوان متغیرهای کمکی، تفاوت بین عملکرد دانشآموزان مقطع ابتدایی شهر قم سال تحصیلی 1401ـ1402 در تمام مؤلفههای خودتنظیمی (پنهانکاری، سازشکاری، تحمل) در دو گروه آزمایش و کنترل معنادار است (01/0< P)؛ و آموزش همدلی سبب افزایش تمام مؤلفههای خودتنظیمی (پنهانکاری، سازشکاری، تحمل) میشود. با در نظر گرفتن مجذور اتا میتوان گفت، به ترتیب 6/44، 2/28 و 8/22 درصد تغییر ناشی از تأثیر آموزش همدلی بوده است. بحث و نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد که اثربخشی آموزش همدلی بر مؤلفههای سازشکاری، پنهانکاری و تحمل خودتنظیمی و همچنین بر سازگاری اجتماعی معنادار بوده است؛ درنتیجه میتوان گفت با استفاده از این آموزش میتوان خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان را بهبود بخشید. در تبیین این نتایج باید توجه داشت که آموزش همدلی چهار گام اساسی را دربرمیگیرد: گام اول آشنایی با احساسات فیزیولوژیک و گام دوم آشنایی با احساسات روانشناختی (جانبزرگی و آگاههریس، 1387)؛ با توجه به آنکه نخستین قدم در آموزش همدلی شناخت احساسات خود است و از سوی دیگر برای بسیاری از راهبردهای خودتنظیمی نیاز به خودشناسی میباشد؛ بر این اساس زمانی که افراد به کمک آموزش همدلی میآموزند که در هر موقعیت چه احساسی خواهند داشت و هر شرایطی چه هیجانی را در آنها برمیانگیزد، این شناخت و خودآگاهی به خودتنظیمی آنها کمک بسیاری خواهد کرد؛ در واقع میتوان گفت آموزش همدلی با ایجاد مهارت شناخت احساسات خود یا خودشناسی، زمینه خودتنظیمی را فراهم میکند و به این ترتیب دانشآموزان میتوانند با استفاده از این مهارت اساسی، واکنشهای هیجانی خود را نظارت و تنظیم کنند. تبیین دوم اشاره به این نکته دارد که یکی از گامهای اساسی در آموزش همدلی «شناخت احساسات دیگران» است (جانبزرگی و آگاههریس، 1387). پژوهشها در زمینه تحول همدلی نشان میدهد که در سن 8 سالگی است که «همدلی برای شرایط زندگی دیگری» به وجود میآید و در این زمان کودکان تجربههای گستردهتر و درک بهتری از مفاهیم انتزاعی دارند؛ آنها میتوانند با تصویرسازی احساسات دیگران، درد و لذت آنان را بهتر درک کنند (پاتن، 2001)؛ همچنین برای ایجاد سازگاری اجتماعی و بهبود تعامل با محیط نیز در ابتدا باید نسبت به جامعه پیرامون خود شناخت داشت و احساسات، موقعیت، شرایط و نیازهای آنها را سنجید تا در قدم بعد بتوان با آنها هماهنگ و سازگار شد. به این ترتیب آموزش همدلی با ایجاد مهارت شناخت احساسات دیگران زمینه سازگاری اجتماعی را نیز فراهم میکند. تقدیر و تشکر: در پایان از مدیریت و معلمان دلسوز مدرسه ابتدایی مفید که در انجام این پژوهش با بذل همکاری، اعتماد و صبوری زمینه اجرای این پژوهش را به بهترین نحو فراهم کردند، کمال تشکر و سپاس را دارم. | ||
| کلیدواژهها | ||
| آموزش همدلی؛ خودتنظیمی؛ سازگاری اجتماعی؛ دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی | ||
| مراجع | ||
| 
 38. Sorensen, M. (2017), I Hear You: The Surprisingly Simple Skill Behind Extraordinary Relationships (khooshabi, A Translator) Taban Pub (2020). (Text in Persian).
 | ||
| آمار تعداد مشاهده مقاله: 714 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 105 | ||