پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها310
تعداد مقالات2,309
تعداد مشاهده مقاله5,647,210
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,989,034
وطنی, مطهره, اخوان مقدم, زهره, صبوریان, محسن. (1403). از اخلاق اجتماعی عرفی تا اخلاق اجتماعی الهی مقایسه نظریه‌ اخلاقی دورکیم با نظام اخلاقی در سوره نساء. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 16(31), 127-149. doi: 10.30471/soci.2023.8165.1813
مطهره وطنی; زهره اخوان مقدم; محسن صبوریان. "از اخلاق اجتماعی عرفی تا اخلاق اجتماعی الهی مقایسه نظریه‌ اخلاقی دورکیم با نظام اخلاقی در سوره نساء". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 16, 31, 1403, 127-149. doi: 10.30471/soci.2023.8165.1813
وطنی, مطهره, اخوان مقدم, زهره, صبوریان, محسن. (1403). 'از اخلاق اجتماعی عرفی تا اخلاق اجتماعی الهی مقایسه نظریه‌ اخلاقی دورکیم با نظام اخلاقی در سوره نساء', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 16(31), pp. 127-149. doi: 10.30471/soci.2023.8165.1813
وطنی, مطهره, اخوان مقدم, زهره, صبوریان, محسن. از اخلاق اجتماعی عرفی تا اخلاق اجتماعی الهی مقایسه نظریه‌ اخلاقی دورکیم با نظام اخلاقی در سوره نساء. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1403; 16(31): 127-149. doi: 10.30471/soci.2023.8165.1813

از اخلاق اجتماعی عرفی تا اخلاق اجتماعی الهی مقایسه نظریه‌ اخلاقی دورکیم با نظام اخلاقی در سوره نساء

فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
دوره 16، شماره 31، فروردین 1403، صفحه 127-149    اصل مقاله (1.23 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2023.8165.1813
نویسندگان
مطهره وطنی1؛ زهره اخوان مقدم2؛ محسن صبوریان* 3
1کارشناسی ارشد، تفسیر قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران.
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قران کریم، دانشکده علوم قرآنی، تهران، ایران.
3استادیار، گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
نظم در جامعه، منوط به وجود قواعد و هنجارها، و تربیت افراد برای پایبندی به آن قواعد است. در اسلام، چنین قواعد و تربیتی، ازسوی دین تدوین و به جامعه بشری ارائه شده است. با توجه به نیاز جامعه به انسان اخلاقی، در نبود روایت واحد و منسجمی از دین در جامعه مدرن، متفکرانی نظیر دورکیم تلاش کرده‌اند تا چارچوبی برای ساختن اخلاقی و اجتماعی کردن افراد منهای دین ارائه کنند. با توجه به‌ نوعی این‌همانی جامعه و خدا در نگاه دورکیم، جامعه ازسویی دارای قدرت و اعتبار تشریع قواعد و هنجارهاست و ازسویی تأکید بر قداست آن پشتوانه‌ تربیت اخلاقی افراد است. در مقابل و مبتنی بر قرآن کریم، انسان نمی‌تواند بدون قانون الهی و بدون رسولی که تبیین قانون و عدالت به او وابسته است، جامعه‌ای اخلاقی بسازد. دراین مقاله با استفاده از روش اسنادی و رویکرد تدبر سوره‌ای، گزیده‌ای از ساختار معنایی و ارتباطی سوره نساء، دیدگاه قرآن درباره نحوه پیاده‌سازی قانون در جامعه‌ ایمانی و التزام انسان به حقوق اجتماعی بررسی و به مقایسه با رویکرد تربیتی دورکیم پرداخته شده است. در دیدگاه دورکیم جامعه به‌جای خدا، اصناف شغلی به‌جای رسول خدا و نظم حقوق عرفی و مدنی جای نظام الهی را می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
امیل دورکیم؛ نظم اجتماعی؛ قانون الهی؛ اخلاق دینی؛ اخلاق مدنی؛ حقوق اجتماعی
مراجع
  1. آقایی، محمدرضا (۱۳۸۹). آموزه‌های قرآن کریم و نقد نظریه دورکیم: مبانی نظریه دین و همبستگی اجتماعی، در: معرفت فرهنگی اجتماعی. 1(3)، ۴۳-۶۸.
  2. آرون، ریمون (1384). سیر اساسی مراحل اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه باقر پرهام. چاپ هفتم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  3. بوگله، سلستین (۱۳۹۰). مقدمه بر: امیل دورکیم، جامعه‌شناسی و فلسفه. ترجمه فریدون سرمد. تهران: کندوکاو.
  4. بهشتی، سیدمحمد (۱۳۹۰). مبانی نظری قانون اساسی. تهران: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید دکتر بهشتی.
  5. پارسانیا، حمید (۱۳۹۵). اخلاق و عرفان. قم: کتاب فردا.
  6. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). تفسیر تسنیم. جلد ۱۷ تا ۲۱، قم: اسراء.
  7. دورکیم، امیل (1384). درباره تقسیم کار اجتماعی. ترجمه باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
  8. دورکیم، امیل (۱۳۸۶). صور بنیانی حیات دینی. ترجمه باقر پرهام. ته‍ران: نش‍ر مرکز.
  9. دورکیم، امیل (۱۳۹۱الف). تربیت و جامعه­شناسی. ترجمه دکتر فریدون سرمد. تهران: کندوکاو.
  10. دورکیم، امیل (۱۳۹۱ب). درس‌های جامعه‌شناسی: فیزیک اخلاقیات و حقوق. ترجمه سیدجمال‌الدین موسوی. تهران: نشر نی.
  11. دورکیم، امیل (۱۳۹۰). جامعه‌شناسی و فلسفه. ترجمه فریدون سرمد. تهران: کندوکاو.
  12. شریعتی، علی (۱۳۹۳). امت و امامت. تهران: سپیده‌باوران.
  13. صدر، سیدمحمدباقر (۱۳۹۴). اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت ما. ترجمه مهدی زندیه، قم: انتشارات دارالصدر.
  14. صبوریان، محسن (۱۳۹۳). قرآن و بنیان‌های تاریخی نظم اجتماعی (بحثی دربارة آیة ۲۱۳ سورة مبارکة بقره). معرفت فرهنگی و اجتماعی، 19، ۵-۱۸.
  15. قادری، مهدی، و غریبی، حسن (۱۳۸۹). تعلیم و تربیت در اندیشه فارابی و دورکیم. در: معرفت. ۱۳۰.
  16. کوزر، لوئیس (1383). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. چاپ سوم، تهران: علمی.
  17. گیدنز، آنتونی (1388). دورکیم. ترجمه یوسف اباذری. تهران: خوارزمی.
  18. گیدنز، آنتونی (۱۳۸۶). سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
  19. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374). تفسیر المیزان. ترجمه سیدمحمدباقر موسوى همدانى. چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.
  20. محمدی، مسلم (۱۳۸۶). دین و اخلاق در جامعه‌گرایی دورکیم و نقد آن. در: اندیشه فصلنامه دینی دانشگاه شیراز، ۲۵، ۱-۲۰.
  21. مصطفوی، حسن (۱۳۶۰). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  22. مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. قم: دارالکتب الاسلامیه.
  23. Durkheim, Emile (1973), Emile Durkheim on Morality and Society (Heritage of Sociology Series), edited and with an introduction by Robert N. Bellah, University of Chicago Press.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 703
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 456