پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها274
تعداد مقالات2,067
تعداد مشاهده مقاله4,232,333
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,925,915
کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حاجی پور, یاسر. (1401). تحلیل فقهی خلق پول بانک خصوصی از منظر عدالت و ظلم. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 19(38), 143-167. doi: 10.30471/iee.2023.9366.2328
مصطفی کاظمی نجف آبادی; یاسر حاجی پور. "تحلیل فقهی خلق پول بانک خصوصی از منظر عدالت و ظلم". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 19, 38, 1401, 143-167. doi: 10.30471/iee.2023.9366.2328
کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حاجی پور, یاسر. (1401). 'تحلیل فقهی خلق پول بانک خصوصی از منظر عدالت و ظلم', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 19(38), pp. 143-167. doi: 10.30471/iee.2023.9366.2328
کاظمی نجف آبادی, مصطفی, حاجی پور, یاسر. تحلیل فقهی خلق پول بانک خصوصی از منظر عدالت و ظلم. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1401; 19(38): 143-167. doi: 10.30471/iee.2023.9366.2328

تحلیل فقهی خلق پول بانک خصوصی از منظر عدالت و ظلم

دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
دوره 19، شماره 38، مهر 1401، صفحه 143-167    اصل مقاله (2.16 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/iee.2023.9366.2328
نویسندگان
مصطفی کاظمی نجف آبادی* 1؛ یاسر حاجی پور2
1پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
2دانشجوی دکتری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
هرچند در آثار فقهی، خلق‎پول از منظر اکل مال به باطل و... بررسی شده اما با توجه به حجم زیاد خلق‎پول بانک‎های خصوصی و تأثیرات گسترده آن بر مقوله عدالت، ارزیابی فقهی خلق‎پول بانک‎های خصوصی از منظر عدالت و ظلم، ضروری می‎باشد. سؤال اصلی این است که به چه دلایلی خلق‎پول بانک‎های خصوصی ظلم محسوب می‎شود و آیا مصداق قاعده فقهی حرمت ظلم می‎باشد؟
تحقیق حاضر که با روش توصیفی−تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه‎ای صورت گرفته، نشان می‎دهد که با توجه به تحلیل ترازنامه‎ای، خلق‎پول بانک‎های خصوصی، با دو تبیین، مشمول قاعده حرمت ظلم است: 1.درآمدزایی عظیم بانک‎های خصوصی از محل حق‎آقایی ناشی از خلق‎پول با حمایت بانک‎مرکزی 2.تضعیف(فاحش) در قدرت‎خرید دارندگان پول در فرض خلق‎پول گسترده بانک‎های‎خصوصی. در نهایت، با توجه به این نتایج، پیشنهاد سلب قدرت خلق‎پول از بانک‎های‎خصوصی مطرح می‎شود.
کلیدواژه‌ها
خلق پول؛ بانک خصوصی؛ قاعده فقهی عدالت؛ پول اعتباری
مراجع
*قرآن کریم.

  1. ابن‎منظور، محمدبن‎مکرم (1414ق). لسان العرب، چ3، بیروت: دارالفکر.
  2. تبریزى، جوادبن‎على (1416ق)، إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب، چ3، قم: مؤسسه اسماعیلیان،.
  3. حائرى، سیدکاظم (1423ق)، فقه العقود، چ2، قم: مجمع اندیشه اسلامى.
  4. حرعاملى، محمدبن‎حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، چ1، قم: مؤسسه آل‎البیت‎b.
  5. حسینی‎دولت‎آبادی، سیدمهدی (1395ش)، «ماهیت بانک و دلالت‎های آن برای مطالعات بانکداری اسلامی»، مطالعات اقتصاد اسلامی، س8، ش2، ص173−
  6. _________ (1397ش)، «ترتیبات خلق‎پول عادلانه»، فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی، 11، ص33−
  7. حکیم، سیدمحسن (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، چ1، قم: موسسة دارالتفسیر.
  8. خویی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الامام الخویی، چ1، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی.
  9. _________ (بی‎تا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، بی‎نا.
  10. خمینى، سیدروح‎اللّه‎ (1421ق)، کتاب البیع، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینىe.
  11. _________‎ (بی‎تا)، تحریرالوسیلة، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
  12. درودیان، حسین (1400ش)، معماران پول، روایتی نو از نقش بانک‌ها در خلق‎پول، چ1، تهران: نشر نهادگرا.
  13. روحانی، سیدعلی؛ اکبر کمیجانی و حمید ابریشمی (1397ش)، «ماهیت بانک و فرایند خلق‎پول بانکی، نقد دیدگاه‎های رایج و دلالت‎ها»؛ جستارهای اقتصادی ایران، ش29، ص1−
  14. زیدان، جرجی (بی‎تا)، تاریخ التمدن الإسلامی، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
  15. سبزوارى، سیدعبدالأعلى (1413ق)، مهذّب الأحکام، چ4، قم: مؤسسه المنار.
  16. سیستانى، سیدعلى‎حسینى (1414ق)، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، چ1، قم: دفتر آیة‎الله‎سیستانى.
  17. شهیدی‎پور، محمدتقی (1400ش)، فقه پول، تقریرات درس آیت‎ الله محمدتقی شهیدی‎پور، مقرر: وطن ‎پرست (معتمدی)، مهدی؛ چ1، قم: موسسه انتشارات حوزه‎های علمیه.
  18. صدر، سیدکاظم (1369ش)، «پول و سیاست‎های پولی در صدر اسلام»؛ مجله‎تحقیقات‎اقتصادی، ش42، ص1−
  19. صدر، سیدمحمدباقر (1417ق)، بحوث فی علم الأصول، چ3، قم: موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیتb.
  20. _________ (1418ق)، دروس فی علم الاصول (الحلقة الثانیة)، چ5، قم: موسسة النشر الاسلامی.
  21. صمصامی، حسین و فرشته کیانپور (1394ش)، «بررسی امکان خلق‎پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، 13، ص109−
  22. علی‎اکبریان، حسنعلی (1396ش)، قاعده عدالت در فقه امامیه، گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، چ2، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  23. محقق‎نیا، محمدجواد (1392ش)، ساختار بانکداری اسلامی و ارائه الگویی برای بانکداری اسلامی در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  24. نائینى، محمدحسین (1376ش)، فوائد الاُصول، چ1، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  25. ____________ (1413ق)، المکاسب و البیع، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  26. نعمتی، علی (1399ش)، بررسی پدیده خلق‎پول با رویکرد فقهی−اقتصادی، بی‎جا: بی‎نا.
  27. هاشمی‎شاهرودی، سیدمحمود (1393ش)، درسنامه اصول فقه، چ1، قم: موسسه دایرةالمعارف‎فقه‎اسلامی بر مذهب اهل‎بیتb.
  28. _____________ (1423ق)، قراءات فقهیة معاصرة، چ1، قم: مؤسسه دائرةالمعارف‎فقه‎اسلامى بر مذهب اهل‎بیتb.
  29. Baltensperger, E., and T. J. Jordan; “Seigniorage, Banking, and the Optimal Quantity of Money”; Journal of Banking & Finance, 21, 1997, 781–796.
  30. Bjerg, O., Macfarlane, L., and Ryan-Collins, J. (2017), “Seigniorage in the 21st Century: A Study of the Profits from Money Creation in the United Kingdom and Denmark,” Copenhagen Business School (CBS) Working Paper No. 2921225. (https://doi.org/10.2139/ssrn.2921225).
  31. Borio, C; “The financial cycle and macroeconomics: What have we learnt?”; BIS,Working Papers 395, 2012.
  32. Bossone, B., M. Costa, A. Cuccia, and G. Valenza; “Accounting Meets Economics: Towards an ‘Accounting View’ of Money”; SSRN Electronic Journal, d/SEAS ,Working Paper.2 , 2018.
  33. Bossone, B., and M. Costa; “Money for the Issuer: Liability or Equity?”; Economics, Vol. 15(1) , 2021, 43–59.
  34. Bossone, B.; “Commercial Bank Seigniorage and the Macroeconomy”; International Review of Financial Analysis, 76 , 2021, 775–788.
  35. Culbertson, J.; “Intermediaries and monetary theory: A criticism of the Gurley−Shaw Theory”; The American Economic Review, 48(1), 1958, 119−
  36. Dietsch, P.; “Money Creation, Debt, and Justice”; Politics, Philosophy & Economics,20(2) , 2021, 151−
  37. Gross, M. & Siebenbrunner, C.; “Money Creation in Fiat and Digital Currency Systems”; IMF Working Paper,19/285, 2019.
  38. Gurley, J. G., & Shaw, E. S.; “Financial Aspects of Economic Development”; The American Economic Review,45(4), 1955, 515–538.
  39. Hülsmann, J. G.; The ethics of money production; Ludwig von Mises Institute, 2008.
  40. Jackson, A., and B. Dyson; Modernising Money: Why Our Monetary System Is Broken and How It Can Be Fixed?(1st); London: Positive Money, 2012.
  41. Jakab, Z., & Kumhof, M.; “Banks are Not Intermediaries of Loanable Funds And Why this Matters”; SSRN Electronic Journal, Bank of England Working Paper,No.529, 2015.
  42. Kumhof, M., Allen, J., Bateman, W., Lastra, R., Gleeson, S., Omarova, S., (2020), “Central Bank Money: Liability, Asset, or Equity of the Nation?”, Cornell Legal Studies Research Paper No. 20-46. (http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3730608).
  43. Lindner, F.; “Does Saving Increase the Supply of Credit? A Critique of Loanable Funds Theory”; World Economic Review,No. 4, 2015, PP.1−
  44. Macleod, H. D.; Theory of Credit(2nd); London: Longmans, Green and co,1894.
  45. Mankiw, G.; Macroeconomics(9th); New York: Worth Publishers, 2016.
  46. McLeay, M., Radia, A., & Thomas, R.; “Money creation in the modern economy”; Bank of England Quarterly Bulletin, 2014
  47. Minsky, H.; “Suggestion for a cash−flow−oriented bank examination”; Proceedings of a Conference on Bank Structure and Competition, FED Chicago, 1975.
  48. Mishkin, F. S.; The economics of money, banking, and financial markets(12th: Global Edition); Pearson, 2019.
  49. Moore, B.; “The Endogenous Money Stock”; Journal of Post Keynesian Economics,2(1), 1979, 49–70.
  50. Phillips, Chester A.; Bank Credit; New York: Macmillan, 1920.
  51. Sen, Amartya; Development as Freedom(1st. ed); New York: Knopf,1999.
  52. Turner, A. (2013). “Credit, money and leverage: What Wicksell, Hayek and Fisher knew and modern macroeconomists forgot.” Stockholm School of Economics Working Paper for Conference “Towards a Sustainable Financial System.
  53. Werner, R. A.; “Can banks individually create money out of nothing? The theories and the empirical evidence”; International Review of Financial Analysis,36, 2014, 1–19.
  54. Werner, R. A.; “A lost century in economics: Three theories of banking and the conclusive evidence”; International Review of Financial Analysis,46, 2016 ,361–379.
  55. Yunus, M., (2006), “Nobel Prize Peace Prize Lecture 2006”, The Nobel Foundation.
  56. https://www.elibrary.imf.org/view/journals/001/2019/285/article-A001-en.xml
  57. http://www.shahidipoor.ir
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 355
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265