پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها310
تعداد مقالات2,313
تعداد مشاهده مقاله5,699,224
تعداد دریافت فایل اصل مقاله4,005,725
احمدی زاده, محمد, امینیان, علی. (1402). کنش اختیاری و مبادی صدور آن در نظریه عمل علامه طباطبایی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 29(115), 17-29. doi: 10.30471/mssh.2023.9207.2419
محمد احمدی زاده; علی امینیان. "کنش اختیاری و مبادی صدور آن در نظریه عمل علامه طباطبایی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 29, 115, 1402, 17-29. doi: 10.30471/mssh.2023.9207.2419
احمدی زاده, محمد, امینیان, علی. (1402). 'کنش اختیاری و مبادی صدور آن در نظریه عمل علامه طباطبایی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 29(115), pp. 17-29. doi: 10.30471/mssh.2023.9207.2419
احمدی زاده, محمد, امینیان, علی. کنش اختیاری و مبادی صدور آن در نظریه عمل علامه طباطبایی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 29(115): 17-29. doi: 10.30471/mssh.2023.9207.2419

کنش اختیاری و مبادی صدور آن در نظریه عمل علامه طباطبایی

روش شناسی علوم انسانی
دوره 29، شماره 115، تیر 1402، صفحه 17-29    اصل مقاله (1.11 M)
نوع مقاله: علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/mssh.2023.9207.2419
نویسندگان
محمد احمدی زاده* 1؛ علی امینیان2
1مربی و پژوهشگر، اندیشکده آموزش و پرورش، پژوهشکده شهید صدر، دانشگاه امام حسین (ع)
2اندیشکده آموزش و پرورش، پژوهشکده شهید صدر، دانشگاه امام حسین (ع) ، تهران، ایران
چکیده
پرسش از چیستی و چگونگی عمل اختیاری یکی از مباحث مهم فلسفۀ کنش است. در میان تمامی اندیشمندان اسلامی علامه طباطبایی با طرح نظرات مبسوط و ویژه‎ای درباره فرایند کنشگری انسان، به‌طور متمایزی از سایر صاحبان خرد و حکمت برجسته شده است. این نوشتار دیدگاه ایشان را در مورد این مسئله از سه زاویه بررسی می‌کند: چیستی فعل اختیاری و نسبت آن با فعل ارادی، تقسیم و دسته‌بندی افعال و مبادی صدور فعل.
نوشتار حاضر به روش کتابخانه‎ای و تحلیل بنیادین مضامین انجام شده است و روشن می‎سازد علامه طباطبایی فعل اختیاری را با علم و ارادۀ مؤثر تعریف می‌کند و با همین ملاک فواعل بالعنایه، بالجبر و بالقصد را دسته‎های مختلف فعل اختیاری می‎داند که همگی در تصدیق به وجوب و شوق و اراده مشترکند. نقطه‌نظر متمایزکننده علامه در بحث از مبادی شکل‎گیری عمل است که نخست آنکه وی علمی را که مبدأ فعل است، علم مذعنه می‎داند و مبتنی بر تشخیص کمال است، دوم آنکه او شوق و اراده را لازمه‎ ضروری علم مذعنه می‎داند نه آنکه مرحله‎ای مستقل و منحاز باشند و سوم اینکه  او علم را مبدأ حقیقی افعال ندانسته بلکه آن را تابعی از نفس و توجه نفسانی انسان خوانده است و علم را تنها شرط متمم و لازم برای صدور فعل می‎داند.
کلیدواژه‌ها
فلسفه؛ کنش؛ اختیار؛ مبادی کنش اختیاری؛ فعل ارادی؛ توجه نفسانی؛ علامه طباطبایی
مراجع
  1. ابن‌سینا، الف، (1404ق)، التعلیقات، بیروت: مکتبه اعلام الاسلامی.
  2. ابن‌سینا، ب، (1404 ق)، الشفا، قم: مکتبه آیة الله المرعشی.
  3. حسن‌زاده آملی، حسن (1379)، خیرالأثر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  4. حسنی، سیدحمیدرضا و هادی موسوی (1400)، انسان کنش‌شناسی اعتباری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  5. سبزواری، ملاهادی، (1369−1379)، شرح منظومه، تهران: نشر ناب.
  6. شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح نهایه الحکمه، قم: دارالفکر.
  7. طباطبایی، محمد حسین (1416ق)، نهایة الحکمه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  8. طباطبایی، محمد حسین (1428الف)، مجموعه رسائل العلامه الطباطبایی، قم: نشر باقیات.
  9. طباطبایی، محمد حسین (1428ب)، الانسان و العقیدة، قم: نشر باقیات.
  10. طباطبایی، محمدحسین (1368)، حاشیه بر الحکمه المتعالیه، قم: مکتبه المصطفوی.
  11. طباطبایی، محمدحسین (1387)، روابط اجتماعی در اسلام، قم: بوستان کتاب.
  12. طباطبایی، محمدحسین (1390م)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلی للمطبوعات.
  13. طباطبایی، محمدحسین (1402ق)، حاشیة الکفایه، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
  14. علائی، سیداحمد و محمد رضاپور (1397)، «بررسی سازگاری موجبیت علی و اختیار با تأکید بر ملاک‎های سه‎گانه اختیار از منظر علامه طباطبایی»، مجله حکمت اسلامی، س5، ش2 (پیاپی17)، ص85−
  15. کیاشمشکی، ابوالفضل (1396)، فلسفه عمل با نگاهی به دیدگاه علامه طبابایی در رساله «المنامات و النبوات»، قبسات، ص105−
  16. مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق)، تعلیه علی نهایه الحکمه، قم: در راه حق.
  17. ملاصدرا (1387)، سه رسائل فلسفی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  18. ملاصدرا (1422ق)، شرح الهدایة الاثیریه، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  19. ملاصدرا (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج6، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث.
  20. میرداماد (1367)، القبسات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  21. نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشرالبلاغه.
  22. نقوی، زهرا و رضا اکبریان (1401)، «واکاوی فعل اختیاری و چگونگی تکون آن در اندیشه علامه طباطبایی»، پژوهشنامه کلام، ش9، ص115−139.
  23. Stanford Encyclopedia of Philosophy; https://plato.stanford.edu/entries/
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,128
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 790