پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها310
تعداد مقالات2,309
تعداد مشاهده مقاله5,648,189
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,989,268
عباسی, حجت الله, موسوی نسب قمی, سید محمد صادق, طوسی, اسدالله. (1402). تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی فلسفه اسلامی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18(45), 107-129. doi: 10.30471/edu.2023.9142.2714
حجت الله عباسی; سید محمد صادق موسوی نسب قمی; اسدالله طوسی. "تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی فلسفه اسلامی". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18, 45, 1402, 107-129. doi: 10.30471/edu.2023.9142.2714
عباسی, حجت الله, موسوی نسب قمی, سید محمد صادق, طوسی, اسدالله. (1402). 'تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی فلسفه اسلامی', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 18(45), pp. 107-129. doi: 10.30471/edu.2023.9142.2714
عباسی, حجت الله, موسوی نسب قمی, سید محمد صادق, طوسی, اسدالله. تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی فلسفه اسلامی. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1402; 18(45): 107-129. doi: 10.30471/edu.2023.9142.2714

تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی فلسفه اسلامی

فصلنامه علمی تربیت اسلامی
دوره 18، شماره 45 - شماره پیاپی 56، مهر 1402، صفحه 107-129    اصل مقاله (1.86 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2023.9142.2714
نویسندگان
حجت الله عباسی* 1؛ سید محمد صادق موسوی نسب قمی2؛ اسدالله طوسی3
1دانشجوی دکترا، مربی، دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مؤسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی
2دکترای تخصصی، استادیار، استادیار گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی
3دکترای تخصصی، استادیار، استادیار گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
چکیده
تربیت اعتقادی به‎عنوان مهم‎ترین بخش تربیت دینی، بر مبانی مختلفی استوار است که تبیین‎کننده فرایند عملی آن خواهد بود. عدم انتخاب و تبیین صحیح مبانی نظری از رهیافت انسان‎شناسی ناقص، آسیب‎هایی از جمله یکسونگری و غالب شدن فرهنگ آموزشگری صرف را در تربیت اعتقادی به دنبال دارد. پژوهش حاضر درصدد است با تبیین چارچوب نظری تربیت اعتقادی از رهیافت انسان‎شناسی دینی، مبانی این ساحت تربیتی و مدلول‎های آن را ذیل فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح‌یزدی استنتاج نماید. رویکرد پژوهش، نظری است و با روش تحلیلی استنتاجی اقدام به توصیف، تحلیل و درنهایت استنتاج می‎نماید. مبانی به‎دست‎آمده به‎عنوان یافته‎های پژوهش حاضر نشان می‎دهد که استقلال ابعاد سه‎گانه نفس−بینش، گرایش و توانش− در مقام نظر است و در مقام عمل، نباید جدای از هم در نظر گرفته شود؛ عمل تربیتی حاصل درهم‎آمیختگی همه ابعاد است و در تربیت انسان نقش مؤثر دارند. در این میان، بعد گرایشی، پل ارتباطی بین بعدشناختی و بعد رفتاری است و غفلت و کم‎توجهی به این بعد در تربیت اعتقادی موجب یک‌سونگری وتنزل به آموزش‌گری صرف و درنهایت عدم دستیابی به هدف غایی تربیت اعتقادی یعنی ایمان می‌شود. ازاین‎رو، مقصد تربیت اعتقادی، ایجاد رفتارهای ارادی هماهنگ با آموزه‎های اعتقادی خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
آموزش؛ تربیت؛ تربیت اعتقادی؛ گرایش؛ مبانی نظری
مراجع
  1. احمدی، بابک (۱۳۸۷)، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: نشر مرکز.
  2. ‏‫ایروانی، محمود و کریم خداپناهی (۱۳۷۱)، روان‌شناسی و احساس و ادراک. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
  3. ‏‫ایزوتسو، توشیهیکو (۱۳۶۱)، خدا و انسان در قرآن، (احمد آرام، مترجم)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  4. ‏‫الخوری الشرتونی اللبنانی، سعید (۱۴۰۳ق)، اقرب الموارد فی فصح العربیۀ و الشوارد، قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی.
  5. ایمانی، محسن؛ حبیب کارکن‌بیرق، علی‌رضا صادق‌زاده و طوبی کرمانی (۱۳۹۴)، «شک روش‎شناختی، روشی برای تربیت اعتقادی»، دوفصلنامه علمی−پژوهشی تربیت اسلامی، ش20.
  6. باقری، خسرو (1389)، رویکردها و روش‎های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  7. بستانی، فواد افرام و رضا مهیار (۱۳۷۵)، فرهنگ ابجدی، تهران: انتشارات اسلامی.
  8. بهشتی، سعید (۱۳۹۰)، آیین خردپروری؛ پژوهشی در نظام تربیت عقلانی بر مبنای سخنان اما علیj. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. ‏‫پارسانیا، حمید (۱۳۹۲)، جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
  10. ‏‫جاهد، حسینعلی (۱۳۸۷)، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: نشر جهش.
  11. ‏‫حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۶۶)، اتحاد عاقل به معقول، ۲، تهران: انتشارات حکمت.
  12. ‏‫حسینی، روح‌الله (۱۳۹۴)، «راهکارهای تربیت اعتقادی»، رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، (96)، 56 تا 58.
  13. ‏‫داوودی، محمد (۱۳۸۸الف‎)، «تأملی در معنای تربیت دینی و نسبت آن با مفاهیم نزدیک»، در: همایش تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر، قم: مؤسسه امام خمینیe.
  14. داوودی، محمد (۱۳۸۸ب‎)، «تأملی در هدف تربیت اعتقادی»، دوفصلنامه علمی−پژوهشی تربیت اسلامی، ش 9.
  15. داوودی، محمد (1389)، سیره تربیتی پیامبر ص و اهل‌بیتj؛ ج ۲، تربیت دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  16. داوودی، محمد؛ محمد بهشتی و سعید بهشتی (۱۳۹۹)، فلسفه‌های تعلیم و تربیت در تمدن اسلامی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علو انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  17. ‏‫داوودی، محمد؛ و حسین کارآمد (۱۴۰۰)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دانشگاه فرهنگیان.
  18. ‏‫راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (۱۴۱۲ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت−دمشق: دارالقلم−الدارالشامیة.
  19. رضایی، مهدی (1399)، «تبیین روش‎شناسی پژوهش استنتاجی ضرورت عقلی در فلسفه تعلیم و تربیت»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ش49، ص85−
  20. زنوزی، ملا عبدالله (۱۳۶۱)، لمعات الهیه، (سیدجلال الدین آشتیانی، مصحح)، تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
  21. ‏‫شجاعی، محمدصادق (۱۳۹۱)، انگیزش و هیجان؛ نظریه‌های روان‌شناختی و دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  22. ‏‫شجاعی، محمدصادق (۱۳۸۵)، دیدگاه روان‌شناختی آیت‌الله مصباح یزدی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
  23. ‏‫شولتز، دوان (۱۳۷۸)، نظریه‌های شخصیت، (کریمی و همکاران، مترجم)، تهران: ارسباران.
  24. ‏‫طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۴۱۷)، المیزان فی تفسیر القرآن. چ۵، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. عباسی، حجت‌الله (۱۳۹۷)، روش‌های تربیت دینی (اعتقادی) در قرآن کریم (پایان‎نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe، قم.
  26. ‏‫کاسیرر، ارنست (۱۳۶۰)، فلسفه و فرهنگ، (بزرگ نادرزاده، مترجم)، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها.
  27. ‏‫کیومرثی، غلامعلی (۱۳۸۶) مبانی و اصول تربیت دینی و تفاوت آن با تعلیمات دینی، تهران: مدرسه.
  28. ‏‫گروهی از نویسندگان (۱۳۹۱)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، زیر نظر محمدتقی مصباح‌یزدی، قم: انتشارات مدرسه.
  29. ‏‫لطیفی، علی (۱۳۹۶)، مبانی فلسفی علم تربیت اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  30. ‏‫مارشال ریو، جان (۱۳۸۱)، انگیزش و هیجان، (علی محمدی، مترجم)، تهران: ویرایش.
  31. ‏‫مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۸)، اخلاق در قرآن (ج ۱−3). قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
  32. ‏‫مصباح‌یزدی، محمدتقی (۱۳۸۹)، انسان‌شناسی در قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
  33. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1387)، آموزش فلسفه، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
  34. ‏‫ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۳۶۰)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
  35. ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۳۶۳)، مفاتیح الغیب، (محمد خواجوی، مصحح)، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
  36. ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۳۸۶الف‎)، المظاهر الاهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  37. ‏‫ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۳۸۶ب‎)، ایقاظ النائمین، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  38. ‏‫‏‫ملاصدرا، صدرالدین محمد (۱۴۱۹)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعه (ج ۱−9). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  39. موسوی، سیدنقی (۱۳۹۱)، تلقین و حدود کاربست آن در تربیت دینی (کارشناسی ارشد)، دانشگاه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe، قم.
  40. موسوی‎مقدم، سیدرحمت‎الله و امیرعباس علی‌زمانی (۱۳۹۰)، «ساحت‎های وجودی انسان از دیدگاه علامه طباطبایی»، اندیشه نوین دینی، (27).
  41. ‏‫میرعرب، فرج‌الله (۱۳۹۲)، تربیت اعتقادی و معنوی با نگاهی قرآنی، قم: نشر بوستان کتاب.
  42. Halstead, J. M. (2005), «Religious Education», in: The Encyclopedia of Religion, Lindsay Hones (Thomson), Editor in chief, S.A: Macmillan L.R.
  43. Scheler, Max. (1952), La situation de l’homme dans le monde. In Collection « Philosophie de l’Esprit » ( 159−161). Paris: Aubier.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,074
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 788