پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات8
تعداد شماره‌ها274
تعداد مقالات2,067
تعداد مشاهده مقاله4,233,812
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,927,222
فولادی, حفیظ‌الله, نصیری, مهدی, عباسی‌فرد, احمد. (1401). تحلیل و بررسی ابعاد تجربه‎های تاریخی از منظر نهج‎البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 14(28), 77-97. doi: 10.30471/soci.2022.8440.1770
حفیظ‌الله فولادی; مهدی نصیری; احمد عباسی‌فرد. "تحلیل و بررسی ابعاد تجربه‎های تاریخی از منظر نهج‎البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 14, 28, 1401, 77-97. doi: 10.30471/soci.2022.8440.1770
فولادی, حفیظ‌الله, نصیری, مهدی, عباسی‌فرد, احمد. (1401). 'تحلیل و بررسی ابعاد تجربه‎های تاریخی از منظر نهج‎البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 14(28), pp. 77-97. doi: 10.30471/soci.2022.8440.1770
فولادی, حفیظ‌الله, نصیری, مهدی, عباسی‌فرد, احمد. تحلیل و بررسی ابعاد تجربه‎های تاریخی از منظر نهج‎البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1401; 14(28): 77-97. doi: 10.30471/soci.2022.8440.1770

تحلیل و بررسی ابعاد تجربه‎های تاریخی از منظر نهج‎البلاغه با استفاده از روش تحلیل مضمون

فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
دوره 14، شماره 28، مهر 1401، صفحه 77-97    اصل مقاله (1.36 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/soci.2022.8440.1770
نویسندگان
حفیظ‌الله فولادی1؛ مهدی نصیری* 2؛ احمد عباسی‌فرد3
1استادیار جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
2پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
3گروه دانشگاه اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
ماکس وبر در مطالعه ادیان جهانی، نوع‌شناسی دینی خود را تدوین و در قالب آن، دو نوع مثال اصلی را ارائه می‌کند. نخست، ریاضت‌کشی فعالانه یا زهد درون‌دنیایی است که مصداق اصلی‌اش پیروان مذهب پروتستان‌اند و دوم، عرفان مراقبه‌ای یا عرفان دنیاگریز است که مصداق اصلی‌ آن، پیروان ادیان شرق آسیا و صوفیه مسلمان هستند. وبر جهت‌گیری‌ها و اقدامات سیاسی مصادیق این دو نوع مثالی را در مسیر کسب رستگاری به ترتیب، فعالانه و منفعلانه معرفی می‌کند. تلقی وبر از دنیاگریز بودن و انفعال صوفیه در امور سیاسی در حالی است که با بررسی منابع تاریخی مرتبط با واقعیات تاریخی زندگانی و اقدامات سیاسی بزرگان خاندان صفوی در مسیر تشکیل حکومت مزبور، مواردی مغایر با آرای وبر آشکار می‌شود و مسئله نوشتار حاضر نیز از همین ناهمخوانی و ناسازگاری میان معرفت علمی و واقعیت تجربی سرچشمه می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که مرشدان طریقت صفوی از زمان شیخ جنید تا زمان تکوین حکومت صفوی، در عین حال که مانند اقطاب پیش از خود دارای مقامات فرادنیوی بوده و به امور معنوی توجه داشته‌اند، در امور دنیوی و مشخصاً سیاسی نیز دارای نقش‌آفرینی فعالانه‌ای بوده و اقدامات فراوانی را انجام داده‌اند. درنتیجه، تصوف صوفیان صفوی، نه‌تنها موجب دنیاگریزی و انفعال سیاسی آنها نبوده است، بلکه در کنار دیگر عوامل محتمل مؤثر نقش مهمی در تشکیل حکومت مرکزی قدرتمند دیرپای صفوی به دست آنها داشته است.
کلیدواژه‌ها
ماکس وبر؛ نوع‌شناسی دینی؛ حکومت صفوی؛ امور معنوی؛ اقدامات سیاسی
مراجع
* قرآن.

* نهج‎البلاغه.

  1. آبرامز، فیلیپ (1395)، جامعه‎شناسی تاریخی، ترجمه منصوره لولاآور و غلامرضا جمشیدی‌ها، تهران: دانشگاه تهران.
  2. احمدی، حسین (1379)، «فلسفه تاریخ از دیدگاه نهج‎البلاغه»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش41، ص15−
  3. استنفورد، مایکل (1393)، درآمدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمه مسعود صادقی، چ7، تهران: دانشگاه امام صادقj و سمت.
  4. اسکاچپول، تدا (1388)، بینش و روش در جامعه‎شناسی تاریخی، ترجمه سیدهاشم آقاجری، تهران: نشر مرکز.
  5. اکبری، یونس و شهرام اردشیریان (1393)، «جامعه‎شناسی تاریخی: مفاهیم، تئوری‎ها و روش‎ها»، فصلنامه تاریخنامه خوارزمی، س1، ش3، ص1−
  6. جعفری، یعقوب (1391)، بینش تاریخی نهج‎البلاغه، قم: نشر نسیم کوثر.
  7. حسینی شیروانی، سیدمهدی (1396)، «فلسفه تاریخ در نهج‎البلاغه»، رساله دکتری، مازندران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
  8. صدیق سروستانی، رحمت‎الله (1375)، «کاربرد تحلیل محتوا در علوم اجتماعی»، نشریه نامه علوم اجتماعی، دوره 8، ش8، ص91−
  9. عابدی جعفری، حسن و دیگران (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‎های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، س5، ش2، ص151−
  10. فردوئی، احمدشاه علی (1378)، «تاریخ و سنت‎های آن در نهج‎البلاغه»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، قم: دانشکده اصول الدین.
  11. مردانی، مهدی و سمیه عابدی (1394)، «آثار تربیتی تاریخ از نگاه نهج‎البلاغه»، مجله معرفت، سال 25، ش223، ص95−
  12. محمدپور، احمد (1389)، ضد روش، منطق و طرح در روش‎شناسی کیفی، ج1، تهران: جامعه‎شناسان.
  13. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1386)، پیام امام امیرالمؤمنینj: شرح تازه و جامعی بر نهج‎البلاغه، ج3، چ3، قم: انتشارات دارالکتاب الاسلامیه.
  14. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1387)، پیام امام امیرالمؤمنینj: شرح تازه و جامعی بر نهج‎البلاغه، ج6، چ3، تهران: انتشارات دارالکتاب الاسلامیه.
  15. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1391)، پیام امام امیرالمؤمنینj: شرح تازه و جامعی بر نهج‎البلاغه، ج15، چ1، قم: انتشارات امام علی‎بن‎ابیطالبj.
  16. مکارم شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از فضلا و دانشمندان (1390)، پیام امام امیرالمومنینj: شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، ج13، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  17. ملائی توانی، علیرضا (1395)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، چ10، تهران: نشر نی.
  18. موسوی، سیدعبدالمناف (1394)، «بررسی تاریخ و فلسفه تاریخ در نهج‌البلاغه»، پایان نامه کارشناسی ارشد، لرستان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  19. مهری، کریم؛ بهجت یزدخواستی و محمدحسین پناهی (بهار و تابستان 1393)، «سیاستگذاری قومی مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری: تحلیل تماتیک»، مجله مطالعات قدرت نرم، س4، ش10، ص75−
  20. میرابوالقاسمی، سیده رقیه (1384)، «فلسفه تاریخ در نهج‎البلاغه»، فصلنامه تاریخ اسلام، س6، ش21، ص5−
  21. وائلی، عبدالرحمن و سیدمحمد حدادی (1385)، «جایگاه عقل و تجربه در نهج‎البلاغه»، مجله پژوهش‎های نهج‎البلاغه، ش15 و 16، ص95−
  22. Nowell, L.S, Norris, J.M.,White, D.E., and Moules,N.J. (2017). “Thematic analysis: striving to meet the trustworthiness criteria”, International journal of qualitative method, 16: 1−
  23. Braun, V., & Clarke, V. (2019), “Reflecting on reflexive thematic analysis”. Qualitative research in sport, exercise and health, 11 (4): 589−597.
  24. Castleberry, Ashley, & Nolen, Amanda (2018). Currents in Pharmacy Teaching and Learning, https://doi.org/10.1016/j.cptl.2018.03.019.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 570
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 373