تعداد نشریات | 8 |
تعداد شمارهها | 293 |
تعداد مقالات | 2,201 |
تعداد مشاهده مقاله | 4,789,177 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,371,743 |
تحلیل محتوای کیفی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سهگانه اخلاق اسلامی | ||
فصلنامه علمی تربیت اسلامی | ||
دوره 16، شماره 38، دی 1400، صفحه 103-126 اصل مقاله (383.48 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/edu.2021.6567.2259 | ||
نویسندگان | ||
طیبه توسلی* 1؛ زینب مشیدی2 | ||
1عضو هیئت علمی/ دانشگاه قم | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، علوم تربیتی | ||
چکیده | ||
هدف از پژوهش حاضر «تحلیل محتوای کیفی متون کتابهای فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سهگانه شجاعت، صداقت و خیرخواهی در اخلاق اسلامی است». روش پژوهش در شناخت فضایل سه گانه اخلاق اسلامی، تحلیل مفهومی، و در شناخت محتوای داستانهای کتب فارسی تحلیل محتوای متن است، پس از انجام این دو مرحله، یافتهها در یک مطالعه تطبیقی−تفسیری با هم مقایسه شدهاند. نتایج کلی حاصل از پژوهش نشان میدهد که در تعالیم اسلامی درک فضائل اخلاقی در دو بعد نظری و کاربردی (فعل اخلاقی) مد نظر است، در حالیکه در متون کتاب فارسی مقطع ابتدایی اخلاق کاربردی، مخصوصاً اخلاق اجتماعی وجه غالب است. همچنین در تعالیم اخلاق اسلامی: شجاعت، به دو معنی دلیری و شجاعت اخلاقی بهکار رفته است، ولی در داستانهای کتابهای فارسی مقطع ابتدایی مفهوم شجاعت در دلیری، جلوه بارزتری نسبت به شجاعت اخلاقی دارد. صداقت در اخلاق اسلامی به معنی تطابق نیت و اعتقاد با عمل و در بالاترین مرحله اخلاص است، در متون کتابهای فارسی راستگو بودن و پس از آن درستکار بودن، معنی اصلی صداقت است. در تعالیم اخلاق اسلامی خیرخواهی به معنی طلب خیر برای خود و دیگران است، این مفهوم در متون کتب فارسی در مصادیق متعدد خیر رساندن به دیگران به خوبی ذکر شده است و خیرخواهی نسبت به خود در درجه دوم اهمیت قرار دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اخلاق اسلامی؛ شجاعت؛ صداقت؛ خیرخواهی؛ متون کتب فارسی مقطع ابتدایی | ||
مراجع | ||
*قرآن کریم. *نهجالبلاغة، ترجمه محمد دشتی. 1. آذرنوش، آذرتاش (1379)، فرهنگ معاصر فارسی−عربی، تهران، نشر نی. 2. ارسطو (1364)، اخلاق نیکوماخوس،ترجمه: رضا مشایخی، تهران: انشارات دهخدا. 3. ابن سینا، حسین (1405)، الشفاء، ج7، قم: مکتب آیة الله المرعشی النجفی. 4. ابنمنظور، الام العلامه (1992)، لسان العرب، بیروت: مؤسسه تاریخ العربی. 5. باقری، خسرو (1385)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه. 6. باقری، خسرو (1377)، مبانی شیوههای تربیت اخلاقی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. 7. بوربا، میکله (1390)، پرورش هوش اخلاقی، ترجمه: فیروزه کاووسی، تهران: انتشارات رشد. 8. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد( 1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، چاپ اول، به تصحیح مصطفی درایتى، قم: دفتر تبلیغات. 9. جعفر بن محمد الصادقj (1400 ق)، مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، بیروت: انتشارات اعلمى. 10. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی دوره ابتدایی»، تربیت اسلامی، سال 11، ش22، ص1−28. 11. حسنی و وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، تربیت اسلامی، س12، ش25، ص29−54. 12. خزاعی، زهرا (1390)، اخلاق فضیلت، تهران: انتشارات حکمت. 13. دهقانی، شهلا و کیوان بلندهمتان (1396)، «تربیت اخلاقی مبتنی بر ادبیات دبستانی: تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی»، نظریه و عمل در برنامه درسی، سال 5، ش10، ص5−32. 14. دوانی، جلالالدین (1391)، اخلاق جلالی، تصحیح عبدالله مسعودی، تهران: انتشارات اطلاعات. 15. دهخدا،علیاکبر (1377)، لغتنامه دهخدا،ج8، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، مفردات الفاظ قرآن کریم، بیروت: دارالقلم. 17. زاگزبسکی، لیندا و لوئیس پویمن (1392)، «نظریه فضیلت»، ترجمه: داود قرجالو، مجله کتاب ماه دین، ش196، ص30−44. 18. سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1398)، فارسی پایه اول تا ششم، تهران: وزارت آموزش و پرورش. 19. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. 20. شورای عالی آموزش و پرورش (1391)، سند برنامه درسی ملی. 21. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1376)، امالی، ترجمه محمدباقر کمرهای، تهران: نشر کتابچی. 22. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج9، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 23. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1364)، ترجمه تفسیر المیزان، ج7 و 38، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 24. طبرسی، رضی الدین ابی نصر (1408)، مکارم الاخلاق، بیروت: دارالحوراء. 25. طوسی، خواجه نصیرالدین (1387)، اخلاق ناصری، مصحح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: انتشارات خوارزمی. 26. عابدینی بلترک، میمنت (1399)، «بررسی جایگاه تربیت در کتابهای دوره ابتدایی، مطالعهای از نوع تحلیل محتوا»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ش48، ص171−187. 27. عبدالرحیمیان، شهرزاد و شکوفه دارابی (1397)، «تحلیل محتوای کتاب هدیههای آسمان پایه پنجم ابتدایی از منظر توجه به مؤلفههای تربیت اخلاقی»، مطالعات تربیتی و اجتماعی قرآن و عترت، سال اول، ش2، ص77−88. 28. عقیلی، سیدرمضان (1400)، «تحلیلی بر وضعیت ارزشهای اخلاقی در کتب درسی دوره ابتدایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه علمی تربیت اسلامی، س16، ش35، ص143−164. 29. غزالی، امام محمد (1362)، مکاتیب فارسی غزالی، تصحیح عباس اقبال، انتشارات امیرکبیر. 30. غلامپور، میثم؛ عباس قاسمیان، مجیب الرحمن رضایی و امید پورمند (1398)، «تحلیل محتوای کتب هدیههای آسمان دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفههای تربیت اخلاقی»، معرفت اخلاقی، ش25، ص83−93. 31. غیاثی کرمانی، محمدرضا (1388)، فضیلتهای اخلاقی، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 32. فایضی، علی و محسن آشتیانی (1375)، مبانی تربیت و اخلاق اسلامی، قم: انتشارات روحانی. 33. فلیک، اووه (1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی. 34. فیض کاشانى، محمد (1387)، ترجمه الحقایق، ج1، تهران: مدرسه عالى شهید مطهرى. 35. قائدی، محمدرضا و علیرضا گلشنی (1395)، «روش تحلیل محتوا از کمیگرایی تا کیفیگرایی»، مجله روشها و مدلهای روانشناختی، ش23 ، ص57−82. 36. کوشی، زهرا؛ نعمتالله موسیپور، علی محبی و محمد آرمند (1397)، «شناسایی ابعاد و مؤلفههای تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی در دوره ابتدایی و ارائه مدل مفهومی»، مسائل کاربردی در تعلیم و تربیت اسلامی، ش21، ص117−142. 37. مجلسی (علامه)، محمدتقی (1386)، بحارالانوار، ج8، مترجم: محمدباقر کمرهای، تهران: انتشارات اسلامیه. 38. مسکویه، احمد (1373)، تهذیب الاخلاق و تطیرالاخلاق، قم: نشر بیدار. 39. مصباح یزدی، محمدتقی (1382)، فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات امیرکبیر. 40. مطهری، مرتضی (1376)، مجموعه آثار، ج8 (یاداشتهای موضوعی)، تهران: انتشارات صدرا. 41. مهدویسرشت، رقیه؛ فروزان آتشزاده شوریده، فریبا برهانی و احمدرضا باغستانی (1394)، «بررسی همبستگی شجاعت اخلاقی پرستاران شاغل در بیمارستانهای منتخب دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1393»، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره هشتم، ش3. 42. نراقى، ملا احمد (1377)، معراج السعاده، ج5،تهران: انتشارات هجرت. 43. نمدی، فریده؛ اعظم شهباز و حمیدرضا خلخالی (1398)، «شجاعت اخلاقی پرستاران در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه»، مجله پرستاری مامایی ارومیه، دوره 17، ش7، ص574−581. 44. نقیبزاده، میر عبدالحسین (1374)، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران: انتشارات طهوری. 45. Comer. D & Gina Vega (2008), Moral Courage in Organizations, Doing the Right Tingh at Work, Routledge. 46. Franklin. R. M (2020), Moral Leadership: Integrity, Courage, Imagination, U.S.A, ORBIS. 47. Hirst, P. H. & Peters, R.S. (1970),. The Logic of Education. London: Routledge. 48. Honderich, T (2005), The Oxford Companion to Philosophy, New York, oxford University Press. 49. Horgan. F.J, Iller, A.J & others (?), Moral Courage in the Practice of Medicine, Justin Press. 50. Kidder. R (2005), Moral Courage. New York: Harper Collins. 51. Mackenzie. C (2007), On Moral Courage. New York: University of Michigon, Collins. 52. Pearson, P. H. & Hiebert, E. H. (2014), The State of The Field: Qualitative Analyses if The Text Complexity, University of Chicago Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,368 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 930 |