مختاربند, محمود. (1399). تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17(33), 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
محمود مختاربند. "تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17, 33, 1399, 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
مختاربند, محمود. (1399). 'تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17(33), pp. 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
مختاربند, محمود. تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1399; 17(33): 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
عدالت اقتصادی یکی از اصول اقتصاد اسلامی به شمار آمده و پژوهشگران این عرصه تاکنون نظریه‌ها و پژوهش‌های گستردهای در راستای مبتنی کردن توصیههای سیاستی اقتصادی بر این اصل مهم انجام دادهاند. هدف از این مقاله معرفی حدکفاف بجای خط فقر و ارائه معیاری جهت اندازهگیری حدکفاف در اقتصاد اسلامی است. ابتنای نظریۀ عدالت اقتصادی بر «استحقاق» تمرکز این دسته از پژوهش‌ها بر تبیین هرچه بیشتر و دقیقتر این انگاره را در اقتصاد اسلامی میطلبد. عدالت اقتصادی در آموزههای اسلامی مستلزم این است که دست‌کم به چهار استحقاق حد کفافی، توازن، سهم‌بری عوامل تولید و اعتدالی−عرفی، جامه عمل پوشانده شود. در این مقاله با روش توصیفی−تحلیلی و با استفاده از روشهای ریاضی به تبیین کرانه پایین حد کفاف فقر و ارائه راهکارهایی برای برآورد آن پرداخته و در ضمن به مقایسه آن با خط فقر در اقتصاد متعارف خواهیم پرداخت. نتیجه این مقاله نشان میدهد خط فقر و کرانۀ پایین حد کفاف دو معیار کاملاً جداگانه بوده و براساس روایات میتوان اولین نقطه عطف توزیع درآمد را حد کفاف در نظر گرفت و در بیشتر مواقع حد کفاف بالاتر از خط فقر قرار میگیرد.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1440ق)، غررالحکم، قم: دارالکتاب اسلامی.
آهنگری عبدالمجید و حسین عسکری‌پور (1397)، «اندازهگیری شاخص‌های فقر نسبی در خانوارهای شهری استان گیلان»، توسعه اجتماعی، دوره 12، ش4، ص113−130.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1382)، تحف العقول، احمد جنتی، تهران: امیرکبیر.
ابنبابویه، محمد بن علی (1376)، الأمالی، تهران: کتابچی.
امانی‌پور، مونا؛ نصرت نیلساز و جواد ایروانی (بهار 1396)، «بررسی حد فقر و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه امام علیg»، فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه، سال 16، ش52، ص45−64.
باقری، فریده؛ نیما دانش‌پرور و حسین کاوند (پاییز و زمستان 1386)، «روند خط فقر و شاخص‌های فقر در ایران طی سال‌های 1375−1385»، بررسی‌های آمار رسمی ایران، ش71، ص71−82.
جهان‌بین، فرزاد و محمد نعمتی (تابستان 1394)، «معیار و راهبردهای عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه»، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 3، ش10، ص103−122.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آلالبیت.
حسینی، سیدرضا (1387)، «معیارهای عدالت اقتصادی از منظر اسلام (بررسی انتقادی نظریه شهید صدر)»، اقتصاد اسلامی، ش32، ص5−36.
خمینی، روحالله (1392)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
خمینی، روح الله (1378)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
رجایی، محمدکاظم و مهدی معلمی (1390)، «درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن»، معرفت اقتصاد اسلامی، سال 2، ش2، ص5−30.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1392 الف)، «مفهوم و شاخص عدالت»، معرفت اقتصادی، سال 5، ش1، پیاپی 9، ص79−104.
رجایی، سیدمحمدکاظم (پاییز و زمستان 1391)، «توازن یا عدم تداول ثروت در دست اغنیا»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش7، ص23−46.
طوسی، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فى فقه الامامیه، تهران: مکتبة المرتضویة.
عیوضلو، حسین، (بهار و تابستان 1389)، «مروری بر معیارهای عدالت اجتماعی و اقتصادی در تطبیق با چارچوب شریعت اسلام»، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال 2، ش2 (پیاپی 4)، ص5-23.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
گزارش رسمی بودجه خانوار (1396)، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران.
مجمع اللغة العربیة (2004م)، المعجم الوسیط، مصر: مکتبة الشروق.
محمدى رى‌شهرى، محمد (1389)، میزان الحکمة، قم: مؤسسه دارالحدیث.
محمودی، وحید و قاسم صمیمی‌فر (1384)، «فقر «قابلیتی»»، فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره ۵، ش17، ص9−32.
محمودی، وحید (1386)، اندازهگیری فقر و توزیع درآمد در ایران، تهران: انتشارات سمت.
مرکز آمار ایران (1392)، گزارش تعاریف و مفاهیم استاندارد آماری، تهران: مرکز آمار ایران.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1391)، تقریرات درس خارج فقه، اصفهان: انتشارات مدرسه قائمیّة.
یزدی، سیدکاظم (1430)، عروة الوثقی، قم: انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیتb.
یوسفی، احمدعلی (تابستان 1395)، «رابطه کفاف و توسعه در مصرف براساس روایات اسلامی»، علوم حدیث، دوره 21، ش80، ص138−158.
Adam Smith (1967), An Inquiry into the nature and causes of the Wealth of Nations, Modern Library, NewYork.
Atkinson, A.B. (1987), “on the measurement of povery”, Econometrica, 55, 746-749.
Orshanski, M. (1965), “Counting the Poor another look at the poverty profile”, Social Secturity Bulletin, 28, pp. 3-39.
World Bank: https://blogs.worldbank.org/developmenttalk/international-poverty-line-has-just-been-raised-190-day-global-poverty-basically-unchanged-how-even.
